صندوقهای سرمایهگذاری؛ واسطه سرمایهگذاران و سازمانهای سهام و اوراق بهادار (مانند بورس) است. اشخاص حقیقی و حقوقی میتوانند با سرمایهگذاری در صندوقهای مربوطه، به صورت غیرمستقیم در سازمان بورس مشارکت نمایند. این صندوقها فرصت مناسبی را برای سرمایهگذاری در بخشهای مختلفی که از این امکان برخوردارند را پیش روی سرمایهگذاران قرار میدهند؛ یکی از این بخشها، بازار سرمایه است. این در حالی است که اغلب افراد تصور میکنند تنها راه حفظ و حراست از سرمایه، مراجعه به بانک و افتتاح حسابهای سپرده کوتاهمدت و بلندمدت و بهرهمندی از سودهای این سپردههاست. در صورتی که تجربه مشارکت در صندوقهای سرمایهگذاری به دلیل انباشت شدن پولهای مختلف از سوی اشخاص حقیقی و حقوقی و تشکیل یک سبد انبوه از دارایی، باعث افزایش قدرت انتخاب صندوق در تهیه و خرید و فروش سهام و اوراق بهادار میشود؛ به همان میزان، بازدهی سود این تعاملات نیز افزایش یافته و ضمن حفظ سرمایه اولیه سرمایهگذاران، سود آنها نیز مضاعف خواهد شد.
به چند دلیل، سرمایهگذاری در صندوقهای مربوطه نسبت به سرمایهگذاری در بانک ارجعیت دارد. این صندوقها با بهرهمندی از تیمهای حقوقی مجرب و کارآزموده؛ ضمن تسلط به اوضاع بازار، با روال حقوقی خرید و فروش در سازمان بورس نیز آشنایی دارند. این امتیازات، اشخاصی که توان، دقت، آگاهی، زمان و تخصص لازم برای شناسایی بخشهای مختلف سرمایهگذاری را ندارند، جهت سرمایهگذاری مناسب یاری مینماید. تحلیل دقیق دادهها و مدیریت حرفهای بر روی دارایی موجود در صندوق، گزینههای مناسب جهت سرمایهگذاری را مییابد. یکی از الزامات سازمان بورس برای صندوقهای سرمایهگذاری؛ مجهز بودن این صندوقها به سبدهای متنوعی از اوراق بهادار و داراییهای نقدی است. سرمایهگذاران میتوانند با انتخاب و خرید سبد مناسب خود در صندوق، ریسک مشارکت مستقیم در بورس را به حداقل برسانند. از دیگر مزایای این صندوقها؛ نظارت سه نهاد بر عملکرد این صندوقهاست. حسابرس، متولی و سازمان بورس و اوراق بهادار، سه نهادی هستند که بر عملکرد صندوق در بازههای زمانی از پیش تعیینشده نظارت نموده و فعالیتهای این صندوقها را به سرمایهگذاران اطلاع میدهند. با مشارکت در صندوقهای نامبرده، اشخاص میتوانند به سرعت سرمایه خود را نقدا دریافت نمایند. امکان فروش واحدهای سرمایهگذاری برای سرمایهگذاران به راحتی فراهم است و ضامن نقدشوندگی صندوق این کار را انجام خواهد داد.
با توجه به میزان ریسکپذیری افراد، صندوقهای متنوعی با ریسک کم؛ متوسط و بالا وجود دارد. صندوق با درآمد ثابت یکی از انواع صندوقهای نامبرده است؛ در این صندوق که بین ۷۰% تا ۹۰% از سرمایههای موجود با درآمد ثابت و از بخشهایی چون سپرده بانکی، اوراق مشارکت، گواهی سپرده بانکی و سایر اوراق بهادار تأمین میشود و در همین بخشها سرمایهگذاری میشوند. بخش دیگری از دارایی صندوق معمولا تا سقف ۱۰% بنا به اختیارات مدیر صندوق در بخش بورس مشارکت داده میشود. مسلما چنین صندوقی به افرادی پیشنهاد میشود که قدرت ریسک بالایی ندارند.
صندوقی که سرمایه خود را در سهام مشارکت میدهد؛ نوع دیگری از این صندوقهاست؛ ساز و کار این صندوق به این صورت است که دست کم ۷۰% از دارایی صندوق در سهام مشارکت داده شده و الباقی دارایی صندوق بر اساس اختیار و تشخیص مدیر صندوق، در مواردی چون سهام، سپرده بانکی، اوراق مشارکت و یا سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت شرکت داده میشود. قاعدتا ریسک مشارکت در این صندوقها بیش از صندوقهای با درآمد ثابت است و به افرادی پیشنهاد میشود که به دلیل نداشتن فرصت و اطلاعات کافی امکان مشارکت مستقیم در بورس را ندارند.
صندوق مختلط نوع دیگری از صندوقهای فوق است؛ نهایتا ۶۰% از دارایی این صندوق در سهام به شراکت گذاشته شده و دست کم ۴۰% باقیمانده نیز در سپردههای بانکی و اوراق مشارکت شرکت داده میشوند. میزان ریسک مشارکت در صندوق مختلط اغلب چیزی بین صندوق با درآمد ثابت و صندوق سهام است.
صندوق قابل معامله؛ صندوقی است که دارایی پایه آن؛ داراییهای فیزیکی یا اوراق بهادار و مشارکت دارایی صندوق در این دو مورد است و عملکرد دارایی صندوق، ضامن عملکرد چنین صندوقهایی میباشد.
انواع دیگری از صندوقهای سرمایهگذاری نیز وجود دارند مانند صندوقهای بازارگردانی، صندوقهای زمین و ساختمان، صندوقهای نیکوکاری و …
به تازگی صندوق طلا نیز به سایر صندوقهای سرمایهگذاری اضافه شده است.