مناطقي كه از قالب ها و مناسبات قديمي درآمده و يا درحال پوست اندازي هستند و توسعه جمعيتي و مساحتي را تجربه مي كنند، نياز شديدتري به آشنايي مفاهيم و قواعد و آموزشهاي شهروندي دارند، امري كه اگر از آن غفلت شود و تحقق نيابد، بستر شهر را نامناسب كرده و روابط افراد را با همديگر و با سازمانها و نهادها و ادارات و برعكس به كلافي سر در گم و بدون درك مشترك تبديل مي كند و هر كس در اين شهر آشوب منافع خود را مي جويد و به خود حق مي دهد و چه بسا كه پا بر سرديگران مي نهد. پس بار ديگر برآشنايي با واژه ها وتعاريف شهروندي و نيز اصول و قوانين و آموزه هاي آن تأكيد شده و سعي مي شود در اين مجموعه به جوانب آن پرداخته شود.

ديديم كه هر انساني كه در شهري زندگي مي كند ابتدا شهروند نيست، بلكه مي تواند با طي برنامه هاي آموزشي و كسب مهارتهاي خاص به شهروند تبديل مي شود. درست مانند سرنشينان يك خودرو كه ممكن است همه راننده نباشند و با طي آموزش هاي لازم و كسب مهارت مي توانند راننده شوند، همين جا تذكر اين نكته ضروري به نظر مي رسد كه مي توان يكي از ملاكهاي مطمئن و نوين ارزيابي ميزان سطح فرهنگ هر جامعه را همين سطح آشنايي و بكارگيري و پاي بندي ساكنين آن جامعه به اصول و قواعد شهروندي قرار داد.

از آنچه آورده شد به اين نتيجه طبيعي مي رسيم كه شهرنشينان بايستي به شهروند ارتقاء يابند يعني مهارتها و آموزش هاي خاصي را فرا گيرند و اين به معني آموزش است، پس بايد بدنبال اين باشيم كه برنامه هاي آموزشي اين تغيير و تحول كدام است و چه مباحث و مهارتهايي را در بر مي گيرد و سرفصل هاي آن چیست است و نيز متوليان آن كدامند و از چه سني شروع شده و تا چه سني ادامه بايد داشته باشد و چه گروههايي هدف آموزش مي باشند. به برخي از اين سؤالات در اين نوبت و به برخی ديگر در نوبت ديگر سعي مي شود جواب داده شود.

بديهي است آموزشهاي شهروندي و كسب مهارتهاي آن از سنين كودكي تا كهنسالي ضروري است و اصولاً يك برنامه دائمي و مستمر مي باشد و افراد لازم است به روز شوند.

چنين گفت پيغمبر راستگوي            زگهواره تا گور دانش بجوي

اما از بين گروههاي مختلف جامعه كودكان و نوجوانان يعني از مهد تاپايان دبيرستان و همچنين دانشگاه البته به نسبت هاي مختلف مورد توجه بيشتري بايد باشند و از بين نهادهاي مختلف طبيعتاً نهادهاي آموزشی و از بين نهادهاي آموزشي، آموزش و پرورش لازم است نقش اصلي را در آموزشها به عهده بگيرد و البته خانواده جايگاه ويژه اي را دارا خواهد بود.

اكثر محققان و كارشناسان عالي رتبه تعليم و تربيت و جامعه شناسی آموزشی و نيز توافقات بين المللي موارد آورده شده را تأييد مي نمايند.

چكيده :

• توسعه فزاينده جمعيتي و پيچيده شدن روابط انسانها اجتناب ناپذير است

• ساكنين شهرها لازم  است از شهرنشين به شهروند ارتقاء يابند.

• ارتقاء از شهرنشين به شهروند تنها از طريق فراگيري آموزه ها و مهارتهاي خاصي امكان دارد .

• آموزش و نهاد هاي آموزشي نقش اصلي را در فرآیند تربيت شهروندي به عهده دارند.

• آموزش هاي شهروندي از كودكي تاپايان لازم است و آموزش و پرورش خانواده ها نقش اصلي را در فرآيند آموزش به عهده دارند.