قضا در لغت به معنی استوار کردن کاری و تمام کردن آن است. چون طبیعت مردمان به نزاع و دوستی مال و پیشی جستن بر یکدیگر نهاده شده، به قاضی نیازمندند تا به دست توانا نزاع را قطع کند و آنان را به اجرای حق وادارد. در قرآن و سنت پیغمبر درباره قضا سخنانی آمده است. خداوند میفرماید: ای داوود! تو را در زمین جانشین نهادیم میان مردمان، بحق حکم کن. بدینسان معلوم می شود که قضا و حکم در میان مردم از آیین های پیامبران بوده است. و نیز فرمود: آنگاه که مؤمنان را به سوی خدا و رسولش فراخوانند تا پیامبر میان آنان حکم کند، سخن نگویند جز اینکه شنیدیم و فرمانبرداریم. ایشان رستگارانند. از رسول خدا روایت شده که فرمود: حسد نیست مگر در دو چیز: مردی که خدا توانگرش کند و ثروت او موجب هلاک و گمراهی نشود و مردی که خدایش حکمت دهد و او بدان داوری کند و خود نیز بکار بندد. و نیز فرمود آیا می دانید که در روز رستخیز پیشیجویندگان به سایه خدا کیانند؟ گقتند: خدا و رسولش داناترست. گفت: آنان که درباره مسلمانان چنان حکم کنند که درباره خودشان حکم می کنند و نیز فرمود: چون قاضی در مسند خود نشیند دو فرشته بر او نازل شوند و او را استوار بدارند و راهنمایی و یاری کنند و اگر بیداد کند  او را فروگذارند و نیز فرمود: هر که را به شغل قضا گماشنتد گویی بیکارد ذبحش کردند. و فرمود: قاضیان سه گونه اند: قاضیای در بهشت  است و او کسی است که حق را بداند و بدان حکم کند و دو قاضی دیگر در دوزخ اند: یکی آنکه حق را بداند و از آن عدول کند و دیگر آنکه به نادانی داوری کند. پیغمبر خود در موارد بسیاری داوری کرده و گروهی از یاران خود را به شغل قضا گماشته است از آن جمله علی (ع) را به يمن برای داوری فرستاد و به وی فرمود: چون دو خصم نزد تو آیند داوری مکن مگر آنکه سخن دومی را نیز بشنوی. علی گوید: پس از این کلام چیزی بر من دشوار نگردید و نیز رسول خدا معاذ را به قضای یمن و عتاب بن اسید را در سال فتح مکه به قضا در مکه برگماشت.