تعزيه خواني در خميني شهر؛ از صدها سال پيش تا امروز

ارسال در اخلاق و اندیشه

 اساتیدی که خودشان در محضر اساتید بزرگ تری شاگردی کرده اند. نمی دانم تا چه حد توانستند این میراث را برای ما به جا بگذارند؟ نه این که نخواهند که شاید ما آنقدرها که باید، پذیرای میراث اصیل پیشینیان خود نبوده ایم... شاید آن قدر در درک محضر آنها و ثبت خاطرات و دانسته هایشان تعلل کرده ایم که حالا در فقدان آنها باید آهی از سر دل برآوریم و از سر ناچاری به تقدیر مقدر راضی شویم. 20 روزی می شود که استاد بزرگ تعزیه کشور "استاد عزیزالله سروانی"، که از سر تقدیر همشهری ما نیز بوده است با همه اطلاعات تاریخی اش زیر خاک سرد مدفون شده و من؛ تأسفم از این است که چرا نشد زودتر از اینها مجال صحبتی فراهم آوریم و در حد توان و بضاعتمان میراثی که در سینه او و امثال او مانده بود را برای آیندگان، بر سینه کاغذ ثبت و ضبط کنیم...

روش انحصاری اجرای تعزیه خمینی شهر، یادگاری ماندگار
درست است که به گفته کارشناسان، خمینی شهر سبک تعزیه مشخصی به نام خود ندارد اما اساتیدی در این هنر پرورش داده است که از بزرگان و نام آوران کشور به حساب می آیند و از همه مهم تر روش انحصاری اجرای تعزیه ما یکی از آثار کهن تاریخی است که در فهرست آثار معنوی کشور به شماره 434 به ثبت رسیده است. این روش انحصاری که تنها در شهر ما دیده شده، همان تعزیه هایی است که در ايام محرم به صورت گذر به گذر انجام مي شود. به اين ترتيب که براي اجراي نمايش، از قدیم برای ایام خاص چند گذر که هميشه ثابت هستند در نظر گرفته شده است. گذر اول، اغلب حسينيه محل است و گذر بعدي محله بعدي و... . به اين ترتيب بازيگران تعزيه به چند گروه تقسيم شده و برای نمایش تعزیه، گروه اول وارد گذر اول شده و صحنه ای از واقعه را به مردم نشان مي دهد. سپس گروه اول به طرف گذر دوم حرکت کرده و همانند همان برنامه را در آنجا اجرا مي کند و به اين ترتيب اين شبیه خوانی تا گذر آخر اجرا مي شود. بعد از رفتن اولين گروه از گذر اول، دومين گروه وارد گذر اول مي شوند و دنباله تعزیه گروه اول را اجرا مي کنند و به همين ترتیب تا آخر داستان در همه گذرها نمايش داده مي شود.
تعزیه های گذری در محلات مختلف تفاوت می کند اما معروف ترین آنها در ایام تاسوعا و عاشورا، به ترتیب شامل تعزیه مسلم، طفلان مسلم، هفتاد و دو تن، مادر وهب، حر، شهادت حر، قاسم، عباس، علی اکبر، علی اصغر، شهادت امام (قتلگاه)، بنی اسد، سر امام در خانه خولی، اسرا در کوفه، بارگاه یزید و شام غریبان می شود. از دیگر تعزیه های گذری خمینی شهر به تعزیه شهادت امام حسن(ع)، شهادت امام رضا(ع) و تعزیه جابر می توان اشاره کرد. به گفته اهالی فن، سبک تعزیه ما بیشتر بر سبک برخوار و گاهی تهران است. در برخی شهرهای خمینی شهر مثل درچه تعزیه بر سبک لنجان است که مشخصه بارز آن هو و یاهوزدن است. در حالی که به گفته حاج رضا کبیریان از پیران تعزیه و رییس انجمن تعزیه خمینی شهر، تعزیه گذری از صدها سال پیش قدمت دارد اما تعزیه روستاهای مجاور مثل کوشک، تیرانچی و... دارای چنین قدمتی نیست و حتی چیزی به عنوان تعزیه گذری در آن ها وجود ندارد و این شهرها تنها صاحب تعزیه های مجلسی هستند. لازم به ذکر است که "سبک تعزیه" بر اساس نسخ شعری، فهرست و تقدیم و تأخر اجراها مشخص می گردد.
نوع دیگری از تعزیه خمینی شهر که در تکیه محمودسبیل انجام می گیرد تعزیه "مجلس کامل" است. از دیگر انواع تعزیه های خمینی شهر می توان به تعزیه دوره و تعزیه مجلسی (مناسبتی) اشاره کرد. در کتاب "تعزیه در ایران" نوشته صادق همایونی آورده شده است که در سده اصفهان در روز عاشورا تماشاچیان دورتادور میادین می نشسته اند و تعزیه خوانان به صورت گروه های مختلف هر کدام یک تعزیه را به سرعت اجرا کرده و زنجیروار از برابر تماشاچیان می گذشته اند که این تعزیه به نام "تعزیه دوره" رواج داشته و متاسفانه الان منسوخ شده است. گفتنی است که چند سال پس از تاسیس انجمن شبیه سازان تعزیه اصفهان، صدور مجوز برای تعزیه های مجلسی از سال 89 به انجمن تعزیه خمینی شهر که اعضایش از طریق رای گیری انتخاب شدند، سپرده شده است.

تاریخچه تعزیه در ایران و سده
همانطور که می دانید، تعزیه در لغت به معنی سوگواری و برپا داشتن یادبود عزیزان از دست رفته است ولی در اصطلاح به گونه ای نمایش مذهبی منظوم گفته می شود که در آن عده‎ ای کاربلد در مناسبت ‎های مذهبی به ویژه در جریان سوگواری‎ های ماه محرم برخی از موضوعات مذهبی و تاریخی مربوط به اهل بیت را پیش چشم بینندگان بازآوری می کنند. اسناد کافی و منابع موثقی در دست نیست تا بتوان پیشینه تعزیه را به دقت مورد بررسی قرار داد، اما با اختلاف نظر مورخان، سابقه تعزیه به مجلس یزید پس از واقعه61 ه.، به سوگ سیاوش در زمان ساسانیان (قرن 3ه.) یا به آزاد شدن عزاداری در زمان آل بویه (قرن 4ه.) یا به زمان صفویه (880 تا 1101 هـ.ش) یا به زمان زندیه (1144 هـ.ش)  برمی گردد که آن چه مسلم است این نمایش در اوایل قاجاریه پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته و در قرون 11 تا 13 عمومیت بیشتری گرفته است و بر اساس اسناد تاریخی، تاریخچه تعزیه در سده نیز در زمان قاجاریه قابل ملاحظه بوده است. قدیمی ترین تاریخ به دست آمده از تعزیه خمینی شهر به گفته ابراهیم سرشوق کارگردان "مستند تعزیه" مربوط به سنگ نوشته ای است که در ورودی تکیه گارسله (1286ه.) موجود می باشد. به نظر می رسد این سنگ نوشته به زمان ساختن تکیه برگردد و اجرای تعزیه پیش از آن نیز در این محل صورت می گرفته است. آنچه در تاریخ آمده است از موقوفات سرتیپ سدهی تکیه تعزیه خوانی (مدرسه سرپل) است که با اشاره به همین قدمت تعزیه در خمینی شهر را می توان به زمان ناصرالدین شاه قاجار نسبت داد. همچنین در تاریخ آمده است که محمدحسین سرتیپ سدهی از بانیان مشهور تعزیه در زمان خود بوده است.
استفاده از پشت بام و فضاهای خانه مجیری ها برای تعزیه در اواخر قاجار نیز از دیگر مواردی است که در تاریخ ذکر شده است. به جز اینها از وجود تکیه ها در سده می توان دریافت که سابقه تعزیه، دست کم سابقه ای 150 ساله است. می گویند از باغ وحش ظل السلطان شیر واقعی برای اجرای تعزیه می آورده اند که نمایش، طبیعی تر به نظر برسد. سیدعبدالباقی (شخصیت اول تعزیه کشور) نیز در قبرستان درب سید اجرای تعزیه کرده است.

از تکایای قدیمی شهر چه می دانیم؟
بر اساس تحقیقات نگارنده، "تکیه" كلمه اي است كُردي كه تركيبي از دو كلمه جداگانه ( تاك (واحد)- گاه(مکان)) می باشد و وقتي اين دو كلمه با هم جمع مي شوند معناي (مكان توحيد) را مي دهند و بی شک تكيه به معنای "محل تكيه دادن، متکا" يك غلط لغوي بزرگ محسوب مي گردد چرا که تکیه، مكان غفلت و استراحت و ضايع كردن وقت نیست.
تکیه، خیمه گاهی بوده است که در هر محله سده بر حسب سنن و آداب و رسوم خاص آنجا ساخته می‎شده و به نسبت توجه و ابزار سازندگان آن گاهی کوچکتر یا بزرگتر، ارزان‎تر یا پرخرج تر بوده است. گاهی نیز برخی از منازل اعیان و خوانین به نحوي ساخته مي شده که بتوان با نصب چادر بزرگي روي حياط و پوشاندن حوضِ وسطِ حياط با میزهای بزرگ چوبی، فضايي مناسب براي اجراي تعزيه فراهم کرد. تکيه ها ثابت یا موقتي بوده اند (امروزه نیز تکایای موقتی بسیاری در ایام خاص برپا می شوند که کاربری صرف تعزیه ندارند).
در سده تکیه های زیادی مثل تکیه های کوشکباج، گارسله، گاردر و زاغ آباد در ورنوسفادران و تکیه های سرپل، حاج حسن و درب سید در فروشان و تکیه های حاجی و سکه الزر در خوزان وجود داشته است. برخی از این تکایا در زمان حاضر فعال و بقیه نیمه فعال هستند. از دیگر تکایای مهم و فعال شهرستان می توان به تکیه حضرت علی اکبر (معروف به تکیه محمود سبیل)، تکیه اصلی کوشک، تکیه جوادالائمه تیرانچی، تکیه امامزاده نجم الدین جوی آباد، تکیه دینان درچه، تکیه اصلی ولاشان و تکیه ای با نام میدان گود خوزان اشاره کرد. بنابر اسناد تاریخی برخی از تکایا تا پیش از حکومت صفوی آرامگاه دانشمندان یا خانقاه درویشان بوده اند و به تدریج با شیعه شدن اهالی اصفهان و دهات اطرافش و همچنین رواج مجالس تعزیه و روضه خوانی تغییر کاربری می دهند (نقل از سده درگذر زمان ص 244). برخی تکایا به فرمان شاه سلطان حسین (1135ه.ق) و با اخراج درویشان از اصفهان تخریب می شود. برخی تکایا نیز در دوره پهلوی تخریب می شوند و بعدها مورد بازسازی قرار می گیرند. بر اساس برخی اخبار غیرموثق تکیه گارسله در سده یکی از همان ها بوده است که طاق قوسی و ایوان های متعدد آن پس از تخریب از بین می روند.  
بناهايي که اختصاصاً براي تکيه ساخته شده بود، اغلب در مسير گذر اصلي، دو محله را به يکديگر پيوند مي داد. فضاي داخلي بناي تکيه اغلب به سه بخش تقسيم مي شد: حياط که موسوم به عباسيه بود، فضاي سرپوشيده موسوم به حسينيه و اتاق هاي پشتي موسوم به زينبيه. این نوع خانه ها الزاما برای برپایی تعزیه نبوده و گاهی خانه هایی با همین معماری برای روضه خوانی هم به کار می رفته اند مثل خانه ابطحی ها در فروشان. گفته می شود بیشترین تعداد گذرها مربوط به محله خوزان است. در تغییر کاربری تکایا، تکیه ای مثل قبرستان بالا در فروشان نیز به ساختمان دولتی و تکیه ای در خوزان به حوزه علمیه و برخی تکایا به مسجد تبدیل شدند.

تعزیه خوانان، بازیگرانی از جنس باور
بازیگران نمایش تعزیه در شهر ما به گفته رییس انجمن تعزیه بیش از هزار نفر هستند که به گروه های 7 الی 15 نفری (در قدیم این بازیگران 250 نفر در گروه های 25 نفری بوده اند) تقسیم می شوند. این بازیگران ثابت و متغیرند. بازیگران متغیر بیشتر نقش های بچه خوان دارند یا کسانی هستند که به دلایل مختلف از گروه ریزش پیدا می کنند. این بازیگران که به طور کلی (در لهجه سدهی) به چهار دسته اولیاخوان و نقاب خوان (موافق خوان)، اشقیاخوان (مخالف خوان) و گروه موزیک (شیپورزن) تقسیم بندی می شوند توسط یک تعزیه گردان (معین البکا یا سرپرست گروه یا کاررابنداز) رهبری می شوند. لازم به توضیح است که تعزیه گردان لزوما تعزیه خوان هم نبوده است و در برخی محلات ریش سفید محل یا بانی اصلی یا افرادی که اهالی محل برایشان احترام خاصی قائل بوده اند، تعزیه گردانی می کرده اند. به گفته حاج حیدرعلی پیمانی متاسفانه امروزه شخصی به عنوان تعزیه گردان وجود ندارد چرا که اکثر تعزیه خوانان ادعای بزرگی دارند و این یک آسیب جدی تلقی می شود. طبق رسوم، تعزیه گردان باید به گونه ای برنامه ریزی می کرده است که مجلس تعزیه تا موقع اذان به پایان برسد و مردم به نماز جماعت برسند.

جالب است بدانید که...
تعزیه خوانی شباهت زیادی به نمایش های دینی یا اخلاقی داشت که در قرون وسطی در اروپا نمایش داده می شد. می گویند تعزیه و شبیه خوانی در ایران ریشه قدیمی تری دارد. نمایش های تعزیه در برهه ای از تاریخ (دیلمیان) صامت بوده است و بازیگران با لباس مناسب سوار و پیاده و بدون هیچ کلامی خودنمایی می کردند تا آن که بعدها تعزیه خوانی تبدیل به ملودرامی همراه با شعر و آواز می گردد. شبیه خوانی ناطق ظاهرا در دوره ناصرالدین شاه معمول شده یا اگر قبل از آن چیزی بوده، در دوره وی رونق می گیرد. شبیه خوانی ها بیشتر جنبه عزاداری داشته، ولی شبیه خوانی های خنده داری مثل "سلیمان و بلقیس" هم بوده است؛ (نمایش های خنده دار روحوضی-تخته حوضی؛ که این هنر در سده قدیم هم بوده است و به همین دلیل می توان تاریخ ذکر شده را به سده هم نسبت داد). به گفته سرشوق، امروزه در تعزیه امام رضا(ع) کاربری فکاهی آن داستان پیرزن است که بلافاصله، صحنه حزن آور می شود.
به گفته محققان تاریخی، آنچه از تاریخ تعزیه وارد خمینی شهر شده است مربوط به محله ورنوسفادران به دلایلی همچون رفاه بیشتر و رفت و آمد بسیار آنها به شهرهای دیگر و از همه مهم تر مسیر تجاری این منطقه بوده که آداب و فرهنگ های شهرهای دیگر را به شهر ما وارد کرده است.  
از تعزیه های قدیمی که در سده برگزار شده (حدود 80 سال پیش) گویا در تماشاخانه زازران و توسط گروهی از تعزیه خوانان برخوار و خمینی شهر که در مقابل همسر شاه پهلوي اجرای برنامه داشته اند، بوده است. بعد از آن، همان گروه و گروه های دیگر را به دشواری (با گاری) به سده می آوردند و 10 روز با پذیرایی کامل از آنها مهمان نوازی می کردند. این گروه ها در تکیه گارسله به عنوان قدیمی ترین تکیه شهر اجرای برنامه داشتند. در 1360ه.ش و پس از اجرای گروه تعزیه سده در برج آزادی تهران، تعزیه سده تیتر روزنامه های آن زمان می شود.
در خمینی شهر، "بانی" نقطه شروع تعزیه است که با مسائل اعتقادی سبب برپایی محفل عزاداری است. تفاوت اجرای تعزیه ها در خمینی شهر هم در گویش (در قدیم بیشتر بوده است) و هم در زمان اجرا (مثلا اجرای تعزیه محله اندان در دهه آخر محرم)، از قدیم بوده است. ورود تکنولوژی صوت و نور به تعزیه گذری قتلگاه و تاثیر فراوان آن بر تماشاگران که امسال با ابتکار برخي فعالان تعزيه صورت گرفت می تواند نویدبخش آینده ای متفاوت در این هنر باشد.

سرایندگان نسخ تعزیه
اصلی ترین عامل ایجاد سبک (زمینه) تعزیه، شعر تعزیه است. مواردی همچون فهرست و اجرا هم از دیگر عوامل ایجاد سبک تعزیه هستند. از آنجا که به گفته اهالی فن و هنر تعزیه، سبک موجود در خمینی شهر بیشتر بر سبک برخواری و نیز سبک تهرانی است به اولین شاعرانی که نسخ تعزیه آن دو سبک را سروده اند اشاره می شود. بدیهی است که در طول زمان این اشعار تغییر داده شده و یا اصلاح گردیده اند. معتبرترین و مرجع نسخ میرعزای کاشانی (1264ه) است. سپس پسران او میرماتم و میرغم کاشانی (استاد عزیزالله سروانی شاگرد میرغم بوده و نسخی از 100 سال پیش از وی مانده است)، رجا زفره ای و میرانجم از سرایندگان اصلی نسخ هستند. برخی از نسخ تعزیه (حدود 50 مجلس) در موزه های لندن موجود است.
نسخ تعزیه جدا جدا است و هر کسی باید برای خودش نسخه ای داشته باشد اما هر مجلس تعزیه ای یک جُنگ (مادر مجلس) داشته است. امروزه 58 مجلس نسخ دستنویس قدیمی توسط کارگروهی متشکل از انجمن تعزیه اصفهان و اداره ارشاد بازنویسی و احیا شده است. تعزیه از نگاهی دیگر به دو دسته غریب و آشنا تقسیم می شود. تعزیه وقایع کربلا از جمله تعزیه های آشنا و تعزیه روز یازدهم، تعزیه راهب (با قدمتی 100 ساله که در گذر لادره محله فروشان اجرا می شود)، تعزیه حضرت حمزه، تعزیه شاهچراغ از جمله تعزیه های غریب اما کهن خمینی شهر است.

جلوگیری از برگزاری تعزیه
تا زمانی که ناصر الدین شاه زنده بود مراسم تعزیه و شبیه خوانی سال به سال برگزار می شد اما در سال های بعد (1294 شمسی) که توقعات مردم بالا رفته بود، دیگر تکیه ها را رها کرده و حتی به تمسخر این نوع نمایش ها هم پرداخته بودند. حکومت رضاشاه که با ترکیه عهد کمال آتاتورک روابط حسنه داشت و نمی خواست احساسات سنی ها را جریحه دار کند و در عین حال از برپایی اجتماعات بزرگ مذهبی هراس داشت، مراسم مذهبی را محدود کرد. حدود سال 1311 شمسی، نمایش تعزیه ممنوع شد و این وضع تا اواسط دهه چهل شمسی یعنی اواخر حکومت محمدرضا پهلوی ادامه یافت. در همین تاریخ (1336ه.ش) به گفته استاد سروانی در وبلاگ "تعزیه سیرجان" آقا مصطفی میرغم پسر میرعزا به سده آمده بوده و به مدت 20 روز در شهر تعزیه برگزار کرده است. به گفته حاج رحیم روح اللهی تعزیه گردان در سال 1349 از طرف شهربانی وقت در دهه اول محرم، تکیه گارسله بسته شد که پس از 5 روز بازگشایی می شود. به گفته استاد کبیریان در ایام خفقان پهلوی گروه چهل پنجاه نفره ای از تعزیه خوانان شب ها و با مشقت فراوان به چشمه لادر می رفته و در فضای امن کوهستان برای خودشان تعزیه می خوانده اند. در اسناد موجود در مرکز اسناد اصفهان به جلوگیری از روضه خوانی و تعزیه خوانی در سده با توسل به قوای نظامی در سال 1320ه.ش برمی خوریم.

تعزیه؛ اجتماع هنرها
به گفته ابراهیم سرشوق، در تعزیه هنرهایی همچون موسیقی، شعر، تئاتر، خیاطی، قلمزنی، زره بافی، ساخت تسلیحات، چرم دوزی و... گنجانده شده است. لباس قدیم تعزیه خوان های سدهی قبا و شال معمولی با همین رنگ های امروزی بوده است. در گذشته تنها نقش اول تعزیه کلاهخود بر سر می گذاشته است. شخصیت پردازی و انتخاب تعزیه خوان ها در گذشته با توجه به تیپ و پرستیژ، قد، رنگ صورت، حالت چشم و... صورت می گرفته است که همه اینها به مرور زمان دچار تغییراتی شده است. سردیس سازی نیز از جمله هنرهایی است که توسط مرحوم سروانی به اعتلا رسیده بود. هنر اسب دوانی و سوارکاری نیز از قدیم باعث شور و جذابیت این آیین سنتی مذهبی شده است.

نام هایی آشنا در هنر تعزیه شهر
برخی از تعزیه خوانان، تعزیه گردانان و هنرمندان معروف تعزیه در محلات گوناگون خمینی شهر عبارتند از: علی جان معنوی زاده، مرحوم استاد عزیزالله سروانی، حسن برکتی پور، عزت الله اصغری نژاد، عباس جواهری، مرحوم محمدآقا رستمی، مرحوم فتح الله شریح خوزانی، مرحوم میرزا علیرضا خسروی زاده، مرحوم حاج یدالله زمانی، مرحوم حاج سید کمال ابطحی، عباس حجارزاده، حاج حسن اشتریان، نورالله سروانی (ترومپت نواز)، حاج رضا کبیریان، غلام طاهری، حاج محمدعلی پریشانی، مجید معنوی زاده، مرحوم حاج سید مهدی حسینی، حجت الله سلطانی، مرحوم حاج حسن پیمانی، مرحوم حاج محمود شاهنوشی، مرحوم غلامرضا کبیری، ابراهیم رضوانی، علی حلوایی، منصور رستمی، مرحوم غلامحسین کبیری، حاج عزیزالله غفوری، حاج محمدعلی خونساری، حاج املایی، رمضان ایران دوست (خضر)، عباس اعتصامی، حاج رحیم روح اللهی، علی مداح (شکروی)، سید عباس نوربخش، حاج علی جان حاج حیدری، مرحوم غلامعلی حسینی زاده، حسن مسیبی، ملا مهدی پسر ملا عبدالغفور، حاج ناصر صرامی، جواد زینلی، حسین کریمی، مصطفی اندوانی، حاج براتعلی مسعودیان، مرحوم میرزا علیرضا، استوار سعیدی ولاشانی، حیدرعلی سعیدی، نادعلی کبیری، علی محمد حجازی، علی عابدی، مرحوم غلامرضا کویتی، قنبر شمر، مرحوم غلامعلی مسلم، مرحوم حاج حسن جورکش، مرحوم غلامعلی ماهوش، علی عکاف، اکبر حقیقت نیا، منصور اولیایی، حاج آقامحمد پیمانی، حاج حیدرعلی پیمانی، سید ماشاالله احمدی، سبزعلی زینلی، محمود شفیعی، مهدی هاشم زاده، مرتضی صفاریان، احمدرضا شاهنوشی، حسین خیاط، حاج علی آقا لطفی، شکرالله ابراهیمی، محمد میرعذاب، حاج ولی الله و مسلم (دو برادر تعزیه گردان)، حاج تقی زمانی، علیرضا حاج حیدری، غلام طاهری، براتعلی فرهمند، مجتبی طاهری، عبدالرضا محمدی، مصطفی اعتصامی، حاج باقر ابراهیمی، محمدآقا بدیعی، سید ایمان موسوی و... بی شک نام های بسیار دیگری جا مانده است که جهت حفظ امانت تاریخی در مجال بعدی به آنها اشاره خواهیم کرد.     

میزگردی در آینده
مشکلات و آسیب هایی همچون زمان اجرای تعزیه، ساعت اجرا، مکان اجرا، مبالغ دریافتی تعزیه خوانان، حذف تعزیه روز یازدهم به برخی دلایل، صلاحيت افراد تعزیه خوان، صحت و سقم نسخ، مشکلات تصحیح نسخ، تجمل گرایی، تعزیه محلی برای معاملات اسب، درگیری بین گروه های تعزیه، نفوذ برخی از مکاتب انحرافی در افکار مذهبی مردم، عدم ضمانت اجرایی تعهدات و پشتیبانی قضایی، ورود برخی بازی های سیاسی به تعزیه، سیال بودن اقلیتی از تعزیه خوانان و امکان نداشتن کنترل و نظارت بر آنان، تخلفات احتمالی، نذورات دردسرساز، آمار تصاعدی بانیان تازه وارد، حیاط خلوت بودن خمینی شهر برای برخی نزاع های خارج از شهر در محل تعزیه، آشنا نبودن برخی بانیان به قوانین حقوقی تعزیه خوان ها، کسب اعتبار با تعزیه توسط برخی بانیان ناشایست، صدور مجوزات و... از جمله مواردی است که در میزگردی با حضور فعالان این هنر مورد نقد و بررسی قرار خواهد گرفت و نتایج آن در شماره های آینده و به مناسبتی مقتضی منتشر خواهد شد.