مضرات افراط و تفریط در مصرف انواع خوراکی ها از منظر طب اسلامی

ارسال در اخلاق و اندیشه

 توصیه های غذایی جهت تقویت قوای بدنی و حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری ها


در سنین  بالا اغلب باید از عسل به عنوان یک ماده مغذی استفاده کرد. عسل باید کاملا طبیعی و بدون غذا دادن به زنبور تهیه شده باشد.
غذاهای افراد مسن باید مغذی و لطیف باشد و مزاجش به سردی زیاد گرایش نداشته باشد. از غذاهای خشک و سخت هضم مانند گوشت خشک شده به شدت بپرهیزید و اگر تصادفا غذاهای خشک و نامناسب خوردید باید سریعا با غذاهای دارای مزاج مخالف تداری شوند. غذاها باید لینت لازم را به معده و روده ها بدهند. روغن زیتون و اشکال مختلف زیتون برای آن مفید است. انجیر و دو برابر آن آلوی بخارا را در یک کاسه آب خیس کنید و صبح روز بعد در حالت ناشتا یا ساعتی بین صبحانه و ناهار تناول کنید. اگر در فصل زمستان قرار دارید همراه با انجیر و آلوی بخارا مقداری عسل آب میل کنید.
مصرف مویز صبح ناشتا همراه با صبحانه به مقدار 21 یا 36 یا 72 عدد بسیار مفید است.
مصرف گوشت های دارای مزاج گرم و تر مناسب ترند. گوشت گوسفند و گوساله جوان مناسب است که گاه به صورت کباب همراه با مواد ملین  تناول شود و اگر مزاج گوشت از حیوانی بود که سردی و خشکی بیشتری دارد با خوراکی های دارای مزاج گرم و تر باید خنثی شود.


میوه های خوش بو مانند سیب، سیب گلاب و گلابی بسیار سودمند است.
مصرف شیر برای هر سنی مفید است، البته نه پاستوریزه، هر چیزی به طور طبیعی مفید است.  نباید چربی شیر زیاد گرفته شده باشد. چربی شیر باید آن قدر گرفته شده باشد که برای تهیه فرآورده های شیر مانند سرشیر و خامه و غیره لازم است. شیر همراه با چربی بهترین غذای ضد خشکی مفاصل و آرتروز است. اگر معده به خوبی شیر را هضم کند استفاده از شیر بهترین فرصت است.


در غذاها مصرف مواد گیاهی جالیزی برای پخته شدن بسیار مناسب است. سبزی هایی مانند چغندر، کرفس، بامیه، انواع کلم و کنگر و سیر کوهی، والک وشنگ و امثال آن و کدو در انواع آن بسیار مفید است. پختن سیب و به و سبزی های پختنی همراه با غذا بسیار مناسب می باشد. انواع مرکبات توصیه می شود.ئآناناس و انبه میوه های خوب و سرشار از مواد مغذی و معدنی و ویتامینه هستند.
مصرف روزانه میوه در فصول مختلف سال قطعا نباید از نظر دور داشته شود. اما باید توجه داشت که هر چیزی حتی میوه ها نیز بهتر است تازه  چیده شده باشد. محصولات غذایی چه محصولات جالیزی مانند گوجه و کدو و خیار و کلم گل و گرمک و خربزه و هندوانه و امثال آن هر چه کمتر از زمان چیدن آن گذشته باشد بهتر است. مزه و لذت و اثر یک میوه تازه چیده شده مانند گوچه و طالبی در مقایسه با آن که از مغازه تهیه می شود تفاوت دارد. تا چه رسد به آن که مدتی مانده  باشد. هر میوه سردی که مصرف شود با میوه یا شربت گرمی بدرقه گردد تا  تعادل برقرار گردد و قدری به سمت گرمی و تری تمایل داشته باشد. از میوه های جالیزی گرمک و طالبی کاملا شیرین از بقیه مناسب تر هستند. انواع آلوها و زردآلوی شیرین مناسب است به شرط آن که سردی آن ها با مقداری مواد گرم بر طرف گردد.

میوه های شفابخش
میوه ثمر طبیعت و تنزیلی از میوه های  بهشتی است. کسانی که مرتب با انواع میوه ها خود را تغذیه کنند عمری طولانی خواهند داشت. تعدادی از میوه ها در کتاب آسمانی قرآن مورد توجه قرار گرفته است که می توان حاکی از اهمیت آنان نسبت به سایر میوه ها باشد. به طور قطع و یقین باید گفت که یکی از موارد مطمئن طول عمر و حفظ سلامتی مصرف میوه هاست. تاکید بر مصرف میوه ها در علوم پیشگیری و علاج بیماریها و در تحکیم سلامتی و طول عمر نشان از اهمیت آن دارد. اگر به طور مرتب مردم با  توجه به وضع مزاجی خود در برنامه روزانه مصرف میوه ها را  مورد توجه قرار دهند به طول عمر کمک شایانی کرده اند. توجه کنید به اهمیت برخی از میوه  ها:
انار: مهتر میوه هاست. هیچ میوه ای در سلامت بخشی و پاکسازی دستگاه گوارش و تصفیه خون به پای انار نمی رسد. این  میوه برای سالمندان عمر طولانی را به ارمغان می آورد به شرط آن که در فصل عرضه آن هیچ روزی آن را ترک نکنند. انار میوه بهشتی است و دوستی برای کبد و کلیه ها و قلب و مغز است. انار به لحاظ روحی نیز حایز اهمیت بوده و زمینه را برای لطافت دل و تحکیم ایمان و توجه به خداوند فراهم می نماید. انار نسل انسان را اصلاح و هوش و ذکاوت را قوی و منی را افزایش داده و از هر بیماری پیشگیری می کند. در درمان سرطان خون انار همتا ندارد و ریشه هر بیماری را می کند.


انگور:

این میوه طبق فرمایش معصوم(س) بهترین دوست قوای فکری است و اندوه را از انسان دور می کند و یکی از داروهای قوی ضد افسردگی است. انگور و فرآورده های آن ضد هر سرطانی است و هر چیزی که ضد هر سرطانی باشد ضد هر بیماری است. پوکی استخوان را بر طرف می کند و عمر را طولانی می سازد. رژیم انگور یک رژیم منحصر به فرد است که انسان را بدون ناراحتی و ضعف لاغر می کند. رژیم انگور اندام را متناسب و هر نوع سرطان نهفته را در بدن از بین می برد. کلسیم و پتاسیم و نفر و  سایر مواد معدنی در این میوه انسان را از مصرف شیرهای پاستوریزه که عوارض منفی فراوانی دارند بی نیاز می کند!
انجیر: سرشار از کلسیم و مواد معدنی است، از میوه هایی است که خداوند در قرآن از آن در کنار زیتون یاد کرده است. خواص آن به تنهایی بسیار زیاد و در کنار میوه های دیگر افزون تر است. برای سالمندان هر شب 5 عدد انجیر را  با 10 عدد آلوی بخارا خیسانده و روز بعد میل کنند. اگر بر این روش مداومت کنند هرگز  بیماری نمی تواند بدن مردان  و زنان مسن را تهدید کند.


آلو:

تمام میوه هایی که با "لو" نام برده شوند دارای خواص عجیبی در طول عمر انسان می باشند، مانند آلو بخارا، آلو زرد، آلو قرمز، آلوچه ترش، هلو، شفتالو، هلو انجیری. صفرا و سودای اضافی را در بدن از بین می برند و در خونسازی و علاج پوکی استخوان نظیر ندارند. در علاج سرطان خون در کنار انار و انگوز یک تقویت کننده قوی هستند. بر سالمندان واجب است که در زمان خود هیچ روزی آن را ترک نکنند.
به: شجاعت، هوش، حافظه و زیبایی و قوت از نتایج مصرف این میوه بهشتی است. برای دانشمندان مصرف این میوه واجب است چرا که دانش را  در دل انسان بارور می کند.


سیب:

در تقویت معده و پاک کردن روده ها و خوشبویی دهان کم نظیر است. برای از بین بردن خون ریزی ها بی بدیل است. خواص سیب آن قدر زیاد است که نمی توان در چند سطر از آنها یاد کرد. تنها اشاره می کنیم که مصرف سیب در کنار میوه هایی که ذکر شد برای سنین بالا ضروری است و  برای تداوم عمر لازم!


گلابی:

این میوه دل را صفا می بخشد و معده و کبد را قوت می دهد و انسان را از غم و غصه و افسردگی نجات می بخشد.
انبه: یکی از میوه هایی است که سرشار از هر گونه مواد مغذی و ویتامین و مواد معدنی گوناگون می باشد. کمتر ویتامین و مواد معدنی است که در انبه یافت نشود. ملین طبع است و در خونسازی کم نظیر می باشد. برای معده و کبد تقویت کننده و بدون کوچکترین عوارض است. خستگی را از بدن می زداید و دردها را از بین می برد. شیر مادر را افزایش می دهد.
برای پرهیز از طولانی شدن مطالب به دلیل کثرت وجود میوه ها تنها به نام برخی دیگر از میوه ها اشاره می کنیم که در طب اسلامی برای سلامتی بدن و طول عمر مورد تاکید قرار گرفته اند: خربزه، گرمک، طالبی، هنداونه، مرکبات، موز، خرما، ترنج، ازگیل و امثال آن در روایات طب اسلامی و در توصیه های طب ایرانی مورد توجه و بررسی قرار گرفته و مصرف آن برای ایجاد طول عمر مفید می باشد.

 

مضرات افراط و تفریط در مصرف اقسام خوراکی ها از منظر اهلبیت (ع)
چشيدن نمك براي سالمندان قبل از خوردن غذا و در پايان غذا ضروري است، بلكه در سنين كهنسالي توجه به اين فرمايش پيامبر اكرم (ص)  اهميت بيشتري دارد. امام رضا (ع) در مورد مصرف چربي و غذاهاي دير هضم و سنگين هشدار مي دهند . خوردن دل و قلوه و جگر را بطور عادت براي همگان مضر مي دانند و البته درمورد كهنسالان خسارت بارتر است چرا که مثانه را خراب و خون را غليظ و خشن و عروق را مسدود مي سازد. مصرف ماهي زياد بسيار بد است. اين سخن را بويژه كه اكنون در مورد مصرف ماهي تبليغ زيادي مي شود بخاطر بسپاريد....
آنچه ذکر شد از این باب بود که بدانیم در دیدگاه اسلام، توجه به نوع خوراکی جدای از لزوم حلال بودن آن، بسیار اهمیت دارد. و ام چند ماده غذایی:

ماهي
سخنان افراط آميز درباره مواد غذايي در جامعه زياد است. اين روزها براي سنين بالا برخوردن زياد ماهي تأكيد مي شود و از خوردن گوشت قرمز نكوهش ! در حالی که ماهي زياد ضرر دارد همانطور كه گوشت قرمز زياد و تخم مرغ زياد بد است. همانطور كه مصرف دل و جگر و قلوه . در سنين مختلف افراط و تفريط بد است و در سنين بالا احتياط بيشتري بايد بخرج داد وقتي تبليغات زياد و افراط آميز عليه غذايي مانند نمك و گوشت قرمز مي شود. در نظر بگيريد در مهماني غذايي از برنج و ماهي كاملاً بي نمك و آب پز جلوي شما مي گذارند چه حالي به شما دست مي دهد؟! و توجه كنيد به طب اسلامي و روايتي از معصوم (س). پيامبر اكرم (ص) می فرمایند: مصرف ماهي زياد، گوشت را ذوب مي كند. و امام علي (ع) می فرمایند: از مداومت برخوردن ماهي پرهيز كنيد زيرا ماهي بدن را به سل گرفتار مي سازد. و هم او مي فرمايد: از مداومت بر خوردن ماهي پرهيز كنيد زيرا ماهي بدن را ذوب مي كند ، بلغم را افزون و نفس را سنگين مي سازد.

مصرف هم زمان ماهي و تخم مرغ
ماهي و تخم مرغ از جمله غذاهاي ناسازگار به شمار مي آيند. قولنج و باد بواسير و دندان درد عوارض آن مي باشد.

خوردن ماهي نمك سود
خوردن ماهي نمك سود براي انسان خصوصا در سالمندي زيان بار است، بويژه اگر بعد از حجامت يا فصد و زالو درماني مصرف شود مي تواند بيماري لاعلاج لك و پيس را باعث شود.

مصرف تخم مرغ فراوان
امام رضا (ع) : مصرف تخم مرغ زياد و هميشگي بيماري طحال مي آورد و ايجاد بادهايی در دهانه معده است. زياد خوردن تخم مرغ آب پز، آسم و نفس تنگي و نفس نيمه ايجاد مي كند. همين تخم مرغ در جايي ديگر از سوي ائمه معصومين (س) توصيه مي گردد اما افراط در مصرف آن نكوهش شده است. در طب اسلامي زرده تخم مرغ در هضم سبك و سفيده آن سنگين مي باشد.

نوشيدن آب
مردان و زنان مسن توجه كنند كه نوشيدن آب زياد چقدر براي بدن مضر است ، آب درماني كه اكنون در جامعه مطرح است روش هايي دور از حكمت و عقل است. روشن نيست اين دستورات از ناحيه چه كساني صادر مي گردد.
امام علي (ع) خطاب به كميل بن زياد مي فرمايد: اي كميل مبادا خوراكي معده ات را سنگين كند؛ در آن، جايي براي آب و هوا واگذار و هنگاميكه هنوز ميل به خوردن داري از غذا دست بكش؛ اگر چنين كني، غذا را گوارا خواهي يافت؛ چرا كه تندرستي از كم خوردن و آشاميدن است.
امام صادق (ع) می فرماید اگر مردم كم آب مي نوشيدند بدن هايشان به سامان بود و هم او مي فرمايد: هر كس كم آب مي نوشد تن درست است .

مصرف گوشت
در مورد مصرف گوشت هم توصيه و هم نكوهش شده است. پيداست كه مانند  همه امور تأكيد بر ميانه روي و اعتدال مي شود. امام صادق (ع) عادت به خوردن گوشت را بد مي شمرد و مي فرمود: « آن اعتيادي هم چون اعتياد به شراب است .»
امام علي (ع) : « شكم خود را مقبره حيوانات نسازيد . »
پيامبراكرم (ص) :  « هر كس بر او چهل روز بگذرد وگوشت نخورد ، بايد به اميد خداوند قرض بگيرد و گوشت بخرد و بخورد.»
راوي مي گويد : به امام رضا (ع) عرض كردم مردم مي گويند هر كس سه روز گوشت نخورد ، بدخوي مي شود. فرمود: دروغ مي گويند اما هر كس چهل روز گوشت نخورد خوي و بدن او دگرگون مي شود چرا كه نطفه در مدت چهل روز از حالتي به حالت ديگر تغيير مي يابد.

روغن هاي مناسب
از روغن ها روغن حيواني و روغن زيتون و روغن كنجد مناسب است. اگر از دنبه گوسفند روغن بگيريد به شرط آنكه با مواد زير همراه باشد روغن خوبي بدست مي آيد. برفرض اگر 4 كيلو دنبه داشته باشيم 4 عدد پياز و يكي دو ليوان ماست ترش و همان مقدار سركه يا آبليموي ترش وگلاب و 150 گرم ميوه به و همان مقدار پوست سيب درختي اضافه كرده، چرخ كنند و براي بوي آن نيز مقدار كمي ميخك، سنبل ، بهارنارنج يا هر خوشبوكننده طبيعي كه مورد پسند باشد مي افزايند . همه را چرخ كرده روي شعله مي جوشانند و روغن را از آن جدا مي كنند . اين روغن سبك و زود هضم است و به ديواره ظروف هنگام سرخ كردن كمتر مي چسبد.

نوشابه
نوشابه هاي مفيد شربت هايي است كه سرشار از مواد مغذي باشد و بندآورندگي و عطش ايجاد نكنند و بسيار شيرين نباشند. بلكه تركيبي از شيريني و ترشي باشند كه در نتيجه اشتها را خوشايند باشند. شربت هاي شيرين اشتها را بند مي آورند و خشكي را افزايش مي دهند. يكي از آن شربت ها شربت مويز است: مويز بدون هسته نيم كيلو، آب سيب، آب يك ميوه مناسب ويژه همان فصل مثلاً انار، پرتقال، آناناس، انبه و امثال آن از هر كدام يك كيلو، عرق گل گاو زبان يك ليتر، گل گاوزبان 50 گرم، زعفران به اندازه نوك قاشق چايخوري، اگر گل گاو زبان انتخاب شده است آن را با يك ليتر آب بجوشانند تا نصف شود و صاف كنند و اگر عرق گل گاو زبان را انتخاب كنند آن را با آب ميوه ها روي شعله ملايم بمدت 10 دقيقه مي جوشانند. سومين آبميوه فصل را براساس حال شخص و فصلي كه در آن قراردارند انتخاب مي كنند. به عنوان مثال اگر گرما بر وي حاكم است و يا فشارخون بالا دارند يك كيلو آبميوه گريپ فورت مناسبت تر است. قدري آبليموترش هم مي توان به شربت اضافه نمود. پس از آن كه 10 دقيقه جوشيد زعفران را اضافه كرده و 10 دقيقه ديگر جوشاندن ادامه داشته باشد. اگر شيريني شربت كم است كمي شكر قرمز يا عسل مطمئن همراه با زعفران به جوشانده اضافه مي شود. اين شربت را در يخچال گذاشته و صبح و ظهر و شب هر بار يك استكان تا يك ليوان تناول كنند.
 
شربتي ديگر
مويز مرغوب 3 كيلو، سيب شيرين خوب و سالم 3 كيلو؛ هر دو را در هم كنند و آنقدر بكوبند يا آسياب كنند تا از هم باز شناخته نشوند و هسته مويزها كاملاً نرم شوند. 750 گرم گل گاو زبان را با 3 ليتر آب آنقدر بجوشانند تا نيمي از آن تبخير شود، آن را صاف كنند و روي سيب و مويز در هم كوبيده بريزند. 3كيلو گياه تازه خارشتر را بگيرند و خرد كنند و با مورد فوق مخلوط و در ديگ عرق گيري بپزند و عرق آن را بگيرند. هر روز سه بار صبح و ظهر و شب قبل از غذا يا 5/1 ساعت بعد از غذا يك استكان آن را ميل كنند. اگر تأثير بيشتر مي خواهند يك استكان آن را ناشتا ميل كنند.
هنگام مصرف هر نوع شربت مايعات بايد حداقل 5/1 ساعت از صرف غذا گذشته باشد. رعايت آب درماني طب ايراني – اسلامي يعني مراعات نخوردن آب از نيم ساعت قبل از غذا تا 5/1 ساعت بعد از غذا ضروري است.
اين بود غذاهاي مناسب و توصيه اي بهداشتي.