اسامی گوناگون بادرنجبویه:

فارسی این گیاه بادرنگبویه است که اعراب همانند ترنجبین آن را معرب کرده و به آن بادرنجبویه می گویند. مفرح القلب لقبی است که دسته ای از تازیان به آن داده اند. فرنگی ها به یک نوع آن ملیس ملداوی و به نوع دیگر این گیاه ملیس طبی می گویند. در برخی از شهرهای ایران به نوع کوچک این گیاه که معمولاً با غذا می خورند ترنجان می گویند.

- مشخصات کلی بادرنجبویه:

بادرنجبویه گیاهی است علفی، پایا، معطر به طول 30 تا 100 سانتیمتر که هر سال بزرگتر می شود. ساقه آن چهارگوش و کرک دار است و در ابتدا انشعابات جزیی دارد ولی در منطقه گلدار بسیار منشعب می شود. برگهای متقابل، بیضوی یا مثلثی به طول 3 تا 5 سانتیمتر داشته که طول آنها بین 8/0 تا 5/1 سانتیمتر متغیر است. برگهای این گیاه، حاشیه ای دندانه دار داشته و گلهایی سفید رنگ دارد، قسمت مورد استفاده آن برگ های خشک شده آن است. بادرنجبویه در ایران در اطراف تهران، نواحی شمالی و شرقی ایران و آذربایجان می روید. این گیاه دارای طبیعتی گرم است.

نسخه های شفابخش بادرنجبویه

1- درمان سردرد با بادرنجبویه:

خوردن روزانه دو استکان از آب جوشانده 15 گرم بادرنجبویه در یک لیتر آب که با کمی عسل یا نبات شیرین شده باشد موجب تسکین سردرد می گردد. همچنین استفاده از جوشانده مرکب بادرنجبویه و حمام دارویی محلول مرکب آن در درمان سردرد به ویژه سردردهای سوداوی بسیار مفید است.

طرز تهیه جوشانده مرکب بادرنجبویه (خوراکی): جهت تهیه این جوشانده 10 گرم بادرنجبویه با 10 گرم بسفایج، 10 گرم اسطوخودوس و 10 گرم گل گاوزبان مخلوط کرده، جوشانده و آب صاف شده آن را با 25 گرم ترنجبین حل شده در یک لیوان آب مخلوط کرده و به مدت دو هفته متوالی در دو وعده صبح و عصر میل کنید.

طرز تهیه محلول مرکب بادرنجبویه (استعمال خارجی): 3 مثقال بادرنجبویه را با 3 مثقال گل بنفشه، 3 مثقال گل نیلوفر، 3 مثقال گل بابونه و 3 مثقال میخک مخلوط کرده، جوشانده و در حمام سر و پیشانی را با آب صاف شده آن شستشو دهید.

2- درمان اختلالات قاعدگی در زنان با بادرنجبویه:

دم کرده گیاه بادرنجبویه به عنوان دارویی مفید جهت معالجه دل درد و عادت ماهانه دردناک در زنان مصرف می شود. جهت تهیه این دم کرده 30 گرم بادرنجبویه خشک را در یک لیتر آب جوش دم کرده و روزانه 2 تا 4 فنجان آن را میل کنید. همچنین خانمها می توانند از حمام دارویی جوشانده 35 گرم گیاه در یک لیتر آب استفاده کنند (به صورت نشستن در آب جوشانده گیاه به مدت 10 الی 15 دقیقه)

3- درمان بی خوابی و اختلالات عصبی با بادرنجبویه:

بادرنجبویه به دلیل داشتن کامفر در ترکیبات دارویی اش، گیاهی مقوی قلب و اعصاب و محرک مغز بوده و به جهت داشتن خاصیت آرام بخش در درمان بیشتر بیماری های عصبی و روانی مصرف آن توصیه می شود. از این گیاه به اشکال مختلف از جمله حمام دارویی، جوشانده گیاهی، شربت و عرق جهت درمان امراض مذکور استفاده می شود.

الف- حمام دارویی محلول مرکب بادرنجبویه: 

در حمام از آب جوشیده 10 گرم بادرنجبویه، 10 گرم برگ گشنیز و 10 گرم مغز ناخنک بر سر و بدن بمالید و اثر آن را در رفع بی خوابی در مزاج های گرم ببینید.

ب- عرق بادرنجبویه:

استفاده از این عرق در موارد اختلالات هاضمه، کم خونی (آنمی)، ضعف حافظه و حساسیت زیاد به کار می رود. عرق بادرنجبویه هم به صورت استعمال خارجی (کمپرس و لوسیون) و هم به صورت استعمال داخلی (خوراکی) کاربرد دارد.

پ- محلول خوراکی بادرنجبویه مرکب:

استفاده از این محلول جهت درمان سردرد و بیماریهای عصبی که به علت سردی و رطوبت معده باشد توصیه و تجویز می شود.

- طرز تهیه محلول خوراکی بادرنجبویه مرکب: 10 مثقال بادرنجبویه خشک را با 2 مثقال جوز بویا یا هندی، 2 مثقال گشنیز (تخم یا برگ آن)، 4 مثقال میخک و 2 مثقال دارچین مخلوط کرده در یک لیتر سرکه یا آب مقطر ریخته به مدت یک هفته گذاشته، سپس آن را صاف نموده و در ظرف شیشه ای کدر بریزید و هر بار یک قاشق چایخوری میل کنید.

- طرز تهیه نوع دیگر محلول خوراکی بادرنجبویه مرکب:

30 مثقال بادرنجبویه خشک را با 5 مثقال پوست لیمو ترش و 2 مثقال سنبل ختایی مخلوط کرده به مدت 12 روز در محل سایه ای در آب مقطر یا سرکه بخیسانید بعد از صاف نمودن آن ها 10 مثقال گشنیز، 2 مثقال جوز بویا و 3 مثقال میخک را به آن اضافه کرده بعد از 2 شبانه روز گذاشتن مجددا صاف کرده و مایع را در ظرف کدر نگهداری نموده و هر بار کمی از آن را به کار ببرید.

ت- شربت ساده و مرکب بادرنجبویه:

خوردن روزانه یک لیوان از محلول دو قاشق مرباخوری شربت ساده بادرنجبویه در 100 گرم آب، علاوه بر رفع بی خوابی به عنوان داروی مقوی قلب و اعصاب، مصرف آن به کلیه افراد در همه سنین توصیه می شود.

- طرز تهیه شربت ساده بادرنجبویه: 100 گرم بادرنجبویه خشک را نیم کوب کرده و به مدت 12 ساعت در 600 گرم آب دم کرده، سپس آن را پالانده و آب صاف شده آن را با محلول آب و شکر (600 گرم آب و 400 گرم شکر) که قبلاً تهیه نموده اید مخلوط کرده، به قدری حرارت دهید تا شربت نیمه غلیظی به دست آید. شربت را صاف کرده و در بطری بریزید.

- طرز تهیه نوع دیگر شربت ساده بادرنجبویه: نیم لیتر عصاره گیاه بادرنجبویه را گرفته و با یک لیوان شکر مخلوط کرده هر بار کمی از آن را در یک لیوان آب حل کرده و میل کنید. همچنین جهت اثربخشی بیشتر می توانید از شربت مرکب بادرنجبویه بهره بگیرید.

- طرز تهیه شربت مرکب بادرنجبویه: 40 گرم برگ بادرنجبویه را با 15 گرم تخم کاسنی، 15 گرم تخم فرنجمشک، 15 گرم برگ گل گاوزبان، 15 گرم ریشه شیرین بیان، 15 گرم ریشه بنفشه طبی، 40 گرم پر سیاوشان، 40 گرم بسفایج و 40 گرم گیاه افتمون مخلوط کرده، همگی را در مقداری گلاب، عرق بیدمشکل و آب بخیسانید، سپس 800 گرم شکر را نیز اضافه نموده به قدری حرارت دهید تا به قوام آید. از این شربت هر وعده 35 گرم میل شود.

4- درمان گزیدگی حشرات با بادرنجبویه:

استفاده از کمپرس جوشانده برگ های بادرنجبویه تأثیر زیادی در درمان گزیدگی و رفع سوزش و درد ناشی از گزش حشرات به ویژه زنبور دارد.

- طرز تهیه کمپرس بادرنجبویه: یک مشت برگ بادرنجبویه تر و تازه را بکوبید و له کنید سپس آن را به محل گزیدگی گذاشته و با پارچه نخی ببندید (به مدت حداقل 2 سال)، یا می توانید 25 گرم برگ خشک بادرنجبویه را در نیم لیتر آب به قدری حرارت دهید تا پخته شود سپس آن را صاف نموده و تفاله آن را بر محل گزیدگی ضماد کنید.

5- درمان دل پیچش شکم و معده با بادرنجبویه:

اسانس بادرنجبویه که در بازار تجاری با عنوان اسانس ملیس یا ملیسا شناخته می شود داروی مفیدی جهت درمان سنکوب و دل پیچش معده می باشد برای این کار 10 تا 20 قطره آن را روی یک حبه قند بریزید و میل کنید.

کم کردن فشار خون با بادرنجبویه: خوردن روزانه یک استکان از عرق بادرنجبویه یا محلول یک تا دو گرم اسانس آن در یک لیوان آب برای افرادی که از فشار خون بالا رنج می برند مفید و مؤثر است.

6- درمان کم خونی با بادرنجبویه:

مصرف 20 تا 50 گرم از دمکرده گل و برگ های بادرنجبویه در یک لیتر آب یا خوردن روزانه یک قاشق مرباخوری از مخلوط 20 گرم پودر گل یا برگ بادرنجبویه که با کمی عسل خمیر شده باشد به کلیه افراد کم خون به ویژه دختران جوان توصیه می شود.

7- درمان بیماریهای تنفسی با بادرنجبویه:

بخور و دم کرده گل و برگ بادرنجبویه به عنوان دارویی مؤثر جهت درمان اکثر بیماری های دستگاه تنفسی از جمله آسم (تنگی نفس) و نزله ها و برونشیت های مزمن کاربرد دارویی دارد. همچنین چکاندن هر شب چند قطره روغن بادرنجبویه در بینی در برطرف نمودن گریپ و خشکی بینی مفید و مؤثر است.

10- خواص طبی و مصارف درمانی روغن بادرنجبویه:

مالیدن روغن بادرنجبویه به محل گزیدگی موجب رفع سوزش و درد ناشی از گزش و نیش حشرات و جانوران گزنده نظیر مار و عقرب می گردد. مزمزه روغن بادرنجبویه خوراکی جهت رفع بدبویی دهان و بینی مفید است. مالیدن آن به مفاصل موجب تسکین درد آنها می شود. مالیدن روغن بادرنجبویه به دلیل داشتن خاصیت تحلیل برندگی سودا تأثیر زیادی در درمان خارش های سوداوی پوست دارد و مالیدن و بستن آن به زیر گلو موجب تحلیل ورم خنازیر می گردد.

11- خواص دارویی اسانس بادرنجبویه:

چکاندن اسانس بادرنجبویه در بینی موجب رفع گریپ گردیده و در درمان بیماریهای مجاری تنفسی نظیر آسم، سینوزیت و غیره به کار می رود. مالیدن آن به سر و پیشانی و چکاندن آن در بینی موجب تسکین سردرد به ویژه سردردهای عصبی می گردد.

12- رفع بدبویی دهان با بادرنجبویه:

استفاده از مزمزه تخم بادرنجبویه با جویدن برگ ها و گل تازه بادرنجبویه به طور مداوم در چند نوبت متوالی علاوه بر رفع بدبویی دهان موجب خوش بو شدن داخل دهان نیز می گردد. همچنین نوشیدن یک لیوان عرق بادرنجبویه یا لیوان آبی که چند قطره اسانس معطر بادرنجبویه در آن حل کرده باشند مفید و مؤثر است. مزمزه بادرنجبویه پخته در دهان از فساد دندانها جلوگیری می کند.