کاسنی  و نسخه های شفابخش آن

اسامی گوناگون کاسنی:

کاسنی انواع مختلفی دارد ولی 3 نوع آن از همه معروفتر است. کاسنی بری که به Tansy شهرت دارد و در ایران نمی روید. کاسنی زرد که به Dandelion و گل قاصد شهرت دارد و در کتب قدیم داروسازی از آن با عنوان ترخشقون یاد کرده اند و نوع سوم آن که کاسنی معمولی نام دارد به chicory شهرت داشته و در بیشتر نواحی ایران پراکندگی وسیع دارد و کاسنی معرفی شده در این مقاله نیز از نوع کاسنی معمولی است.
كسنى، كسناج، كاسنى تلخ، كاسنى شامى، كاسنى وحشى، صحرايى، كاسنى دشتى، سـيـكـوريـا، سـيـكـورى، شـيـكـوريـا، شـيـكـورى، شـكـوريـا، شـاقـز گل و هندبا از اسامى ديگر اين گياه است .

مشخصات کلی کاسنی:

گیاه کاسنی گیاهی پایا، علفی و به ارتفاع 5/0 تا 5/1 متر است. ریشه ای قوی و دراز و به رنگ قهوه ای دارد. برگ های آن متناوب و پوشیده از تارهای فراوان در اطراف گلبرگ میانی است. برگهای قاعده ساقه عموما دراز و دارای بریدگیهایی که در فاصله تیر تا اواخر شهریور و گاهی دیرتر ظاهر می شود.
میوه فندقی شکل آن 4 سطحی نسبتا مسطح و منتهی به مجموعه ای از فلس های بسیار کوچک است. قسمت های مورد استفاده کاسنی برگ، ریشه و دانه آن است.
مناطق پرورش و رشد کاسنی: کاسنی در زمین های نسبتا مرطوب کنار جاده ها، اماکن بایر و دامنه های کم ارتفاع نواحی مختلف جهان و ایران می روید. (به حالت خود رو یا نیمه وحشی) برای پرورش آن دانه گیاه را در اوایل اردیبهشت بر روی خطوطی به فواصل 20 تا 40 سانتیمتر از یکدیگر می کارند و آن را در آفتاب یا با حرارت می خشکانند. کاسنی در ایران بیشتر در دامنه های کم ارتفاع البرز، اطراف تهران و نواحی گیلان نظیر لاهیجان و رشت، فارس، بلوچستان و نواحی کوهستانی خراسان می روید.

نسخه های شفابخش کاسنی

1- درمان اسهال با کاسنی:

خوردن برگ های کاسنی تازه به تنهایی یا همراه با برگ های تازه کاهو جهت بند آوردن اسهالهایی که منشا گرمی داشته باشند بسیار مفید است. همچنین استفاده از جوشانده، یا دمکرده تخم و برگ خشک کاسنی در درمان اسهال موثر است.

2- نقش کاسنی در تحلیل ورمهای گرم:

افراد سالخورده و بزرگسالانی که به علت ناراحتیهای کبدی، کثیفی خون و مزاج گرم در پوست خود احساس سوزش و حرارت زیاد می کنند مخصوصا در ناحیه کف پا و دست ها و یا اینکه پوستشان متورم گردیده، چنانچه پودر برگ کاسنی را با کمی سفیداب و سرکه خمیر کنند و بر محل سوزش و ورم بمالند، سوزش را برطرف ساخته و موجب تحلیل ورم آنها می گردد.

3- درمان سردرد با کاسنی:

مالیدن آب برگ کاسنی (که از له کردن و فشردن برگ کاسنی تازه یا از جوشاندن برگ کاسنی تازه یا از جوشاندن برگ کاسنی خشک حاصل شده باشد)، به تنهایی یا همراه با کمی سرکه بر سر موجب تسکین سردردهایی که به علت گرمی مزاج به وجود آمده باشد، می گردد.
4- درمان بی اشتهایی با کاسنی: افرادی که از بی اشتهایی رنج می برند جهت تحریک اشتهای خود، 20 گرم تخم کاسنی را با 20 گرم رازیانه و 20 گرم صندل سفید مخلوط کرده در ظرفی که محتوی یک لیتر آب است ریخته و به قدری حرارت دهند تا پخته شود، سپس آن را در 2 وعده صبح و عصر میل نمایند.

5- درمان دیفتری و ورم گلو با کاسنی:

برای مبتلایان به دیفتری و افرادی که از ورم گلو و گلو درد رنج می برند هیچ دارویی بهتر از غرغره جوشانده برگ و بذر کاسنی همراه با آب فلوس و آب گشنیز تازه نیست، از این رو مصرف آن به افراد مبتلا به دیفتری توصیه و تجویز می شود.

6- پایین آوردن تب با کاسنی:

استفاده از دمکرده 15 گرم برگ یا ریشه کاسنی به تنهایی یا همراه با 10 گرم گل بنفشه 3 بار در روز، هر بار یک فنجان تاثیر زیادی در پایین آوردن تب و حرارت بالای بدن دارد. همچنین خوردن آب برگ کاسنی با سکنجبین جهت رفع تبهای کهنه اثر دارد.

7- دفع سنگ کلیه و مثانه با کاسنی:

بیمارانی که دچار بندآمدگی ادرار می شوند و کلیه و مثانه آنها سنگ ساز می باشد چنانچه مدتی نوشیدنیهای خود در طول روز را به جوشانده ریشه یا تخم و یا برگ کاسنی به تنهایی یا همراه با کمی کامل ذرت و خارخاسک اختصاص دهند نتایج رضایت بخشی از آن جهت درمان بیماری خود خواهند دید.
8- درمان بندآمدگی شیر سینه: مادران شیرده که بنا به عللی شیرشان کم شده یا شیر در سینه هایشان بند آمده، چنانچه چند روز متوالی هر روز مقداری ریشه کاسنی را جوشانده و آب آن را میل نمایند و تفاله باقیمانده را بر روی سینه ضماد کنند، موجب به جریان افتادن شیر در سینه هایشان می گردد.

9- تسکین درد دندان با کاسنی:

مزمزه جوشانده غلیظ برگ و تخم کاسنی 3 بار در روز و در طول چند روز متوالی تاثیر زیادی در تسکیل درد دندان به ویژه درد دندانهای آسیاب دارد.

10- تحلیل ورم و درد چشم با کاسنی:

افرادی که به علت خراش یا در اثر نارسایی های کبدی و خونی اطراف چشم آنها ورم کرده و دردناک گردیده باشد، چنانچه مقدار (حدود نیم ساعت) برگ کاسنی تازه را کوبیده و له نمایند و آن را بر محل متورم و دردناک ضماد کنند موجب تحلیل ورم و تسکین درد آن می گردد.

11- تصفیه کردن خون با کاسنی:

جهت پایین آوردن غلظت بالای خون و تصفیه نمودن آن 2 مثقال برگ خشک کاسنی را در یک لیتر آب به مدت 20 الی 40 دقیقه دم کرده (با حرارت ملایم) و در طول 3 وعده روزانه، هر وعده یک فنجان آن را میل نمایید.

12- معالجه آسم (تنگی نفس) با کاسنی:

مصرف مداوم عرق کاسنی یا ضماد پودر برگ یا تخم کاسنی که همراه با کمی آرد جو و آب خمیر شده باشد بر روی سینه نیز در معالجه آسم (تنگی نفس) مفید و موثر است.

13- درمان یرقان (زردی) با کاسنی:

افرادی که از بیماری یرقان (زردی) رنج می برند به ویژه در مورد کودکان و افراد خشک مزاج چنانچه چند روز متوالی از عرق کاسنی یا جوشانده یا دمکرده ریشه، تخم و یا برگ آن استفاده کنند نتایج شفابخشی خواهند دید.
دستور دیگر: هر روز نیم مثقال شیر خشک را در یک استکان عرق کاسنی حل کنید و به بیمار بخورانید.

14- پاک کردن سینه از اخلاط با کاسنی:

جهت بند آمدن سرفه و پاک کردن سینه از اخلاط کهنه، 20 گرم ریشه کاسنی را با 10 گرم گل زوفا، 10 گرم ریشه شیرین بیان، 10 گرم شکر تیغال، 10 گرم عناب مخلوط کرده، در 5/1 لیتر آب جوشانده و 3 بار در روز، هر بار یک فنجان آن را میل کنید.

15- تسکین درد و تحلیل ورم مفصل با کاسنی:

طبیعت گیاه کاسنی خنک است، از این رو ضماد جوشانده یا پودر ریشه و برگ کاسنی به تنهایی یا همراه با آرد جو بر روی مفاصل و ورم آنها تاثیر زیادی در تسکین درد آنها داشته و موجب تحلیل ورمهایی که به علت گرمی به وجود آمده باشند، می گردد.
نقش کاسنی در تولد نوزاد پسر: به نقل کتاب طب الصادق (ع) و بنا به فرموده از امام ششم شیعیان حضرت امام جعفر صادق(ع)، خانواده هایی که کاسنی زیاد مصرف می کنند پسر بیش از دختر دارند. بررسی های آزمایشگاهی در طب جدید نیز این گفته را ثابت می کنند که نقش کبد در ساختن کروموزمهای نر و تا حدودی ماده نطفه زیاد است و چون کاسنی در نوسازی سلولهای کبدی و تقویت کبد نقش برجسته ای دارد نمی توان نقش آن را در تولد نوزاد پسر نادیده گرفت.

17- نقش کاسنی در درمان اختلالات و امراض کبدی:

کاسنی به سبب دارا بودن مواد تلخی که در آن نهفته است گیاه بسیار مفید و گرانبهایی است که کبد را اصلاح، تصفیه و تقویت می نماید و هر چه درصد این مواد تلخ در کاسنی زیادتر باشد برای کبد مفیدتر است از این رو مصرف کاسنی به صورت مختلف از جمله سالاد، عرق، شربت، جوشانده، دمکرده و آب گیاه تازه به بیماران کبدی توصیه و تجویز می شود.

18- رفع اثر سموم بر بدن با کاسنی:

کاسنی یکی از بهترین و  مهمترین گیاهانی است که تاثیر زیادی در زهر کشی و پاک نمودن بدن از کلیه سموم و مواد زاید و مضر خون دارد. به همین منظور، 15 گرم تخم کاسنی را با 10 گرم رازیانه (بادیان) مخلوط کرده و بجوشانید و روزی 3 بار، یک فنجان میل نمایید.
19- درمان یبوست و خشکی مزاج با کاسنی: جهت درمان یبوست و رفع خشکی مزاج 25 گرم ریشه کاسنی را به تنهایی یا همراه با 15 گرم برگ یا تخم گل پنیرک، 15 گرم گل یا تخم ختمی مخلوط کرده، جوشانده و در طول 3 وعده روزانه، هر وعده یک فنجان آن را میل نمایید.

20- معالجه التهاب معده با کاسنی:

جهت درمان التهاب معده و دستگاه گوارشی کافی است هر روز مقداری از برگ های کاسنی تازه را در سالاد ریخته و میل کنید. همچنین استفاده از جوشانده برگ یا ریشه کاسنی خشک شده، 3 بار در روز، هر یک فنجان در درمان التهاب معده موثر است.

21- درمان بند آمدگی ادرار با کاسنی:

نوشیدن 3 بار در روز، هر بار یک فنجان از آب صاف شده جوشانده، 20 گرم ریشه کاسنی، 15 گرم برگ کاسنی و 15 گرم تخم کاسنی همراه با 20 گرم هسته یا دم کرده گیلاس در یک لیتر آب موجب ضد عفونی کردن و زهر کشی نمودن مجاری ادراری شده و ادرار بند آمده را باز می کند.
22- خواص طبی روغن کاسنی: مالیدن روغن کاسنی به پیشانی و سر، سر درد ناشی از گرمی و حرارت را برطرف می کند. ضماد روغن کاسنی به پوست در ناحیه کبد، درد کبد را تسکین داده و در درمان نارساییهای کبدی موثر است. مالیدن آن به کف دست و پا سوزش و خشکی آنها را از بین برده و نرمی و لطافت خاصی به آنها می بخشد. چکاندن روغن کاسنی در بینی گرفتگی و خشکی فضای داخلی بینی را بر طرف می کند. مالیدن آن بر پیشانی کودکان، تب آنها را پایین می آورد.
طرز تهیه روغن کاسنی: 100 گرم برگ کاسنی خشک را 24 ساعت در 5/1 لیتر آب بخیسانید سپس بجوشانید به قدری که آب آن نصف شود بعد صاف نموده آب آن را در 150 گرم روغن زیتون یا کنجد به قدری بجوشانید تا آب آن بخار شود و روغن بماند.