قدیمی ترین منبعی که به ما خبر از دیرینگی پزشکی در ایران می دهد اوستای زرتشت است و نخستین طبیب در جهان یک ایرانی به نام «تریته» بود. او نخستین کسی است که بیماری و زخم نیزه را با اوراد سودمند و چاقو درمان کرد. غیر از تریته، در ایران باستان از پزشکان دیگری همچون یما، آزونکس، فرهاته، برزویه و... در منابع تاریخی یاد شده است.

در خمینی شهر نیز آنچه از منابع تاریخی و قبور ویران سنگی استفاده می شود باید از طبیبان حاذق به روزگار صفوی همچون ملاعشرتی و سلمان ورنوسفادرانی نام برد. بنا به نوشته های سیاحان خارجی همچون تاورنیه و ژان اونز، پزشکان عصر صفوی در اصفهان در قیاس با اروپاییان اطلاعات اولیه پزشکی را نداشتند و تنها از گیاهان استفاده می کردند. آنها خواندن چند کتاب پزشکی با سخنان حکیمانه، داشتن دکه ای از داروها و ادویه و مخدرها را برای پزشک شدن کافی می دانستند. در دوره صفویه نسبت به ساخت بیمارستان اهتمام چندانی نمی شد (تاورنیه ص 623) با این وجود در عصر صفوی و در محله ورنوسفادران با همت مردم در چهارشنبه بازار بیمارستانی احداث شده بود که در آن پزشکان و داروسازان و فراشان به کار گماشته شده بودند. این مریض خانه مجانی بوده و از چنان اعتباری برخوردار بود که مکرر در تألیفات عهد صفوی از آن ذکر شده است (تاریخ اصفهان: استاد جلال الدین همایی)

داستان زیر روایتی است تاریخی در خصوص این بیمارستان از تذکره نصر آبادی: سامعا با تخلص بیرام بیک از شعرای همدان و فرزند باقر بیک همدانی که در خدمت رستم خان سپهسالار بوده قبل از تحریر کوفتی بهم رسانیده، یاران که به او مربوط بودند او را برای معالجه به بیمارستان ورنوسفادران بردند. معالجه مفید نیفتاده فوت شد و همان جا (سده) مدفون است. کوفت در اصطلاح عهد صفوی به معنی مطلق مرض و بیماری است مرادف (آزار) که قدما استعمال می کردند نه به معنی بیماری خصوص آتشک و سفلیس.

گاهی نسبت به عضو می دادند مثل کوفت گوش یا کوفت چشم، چنان که در ترجمه ملا ضیاء الدین محمد می نویسد شاه عباس دوم کوفتی عارض ذات مبارکش شد.

نگارنده سنگ قبری از سامعا در قبرستان زاغ آباد ملاحظه نکردم.

در محله سنبلستان اصفهان در خیابان ابن سینا و از منتها الیه کوچه ای که در شرق بیمارستان امین قرار دارد دست چپ به مجموعه ای نفیس از عهد ترکمانان قراقویونلو برخورد می کنیم که با دو گنبد کاشی کاری معقلی بسیار عالی از دوره جهانشاه قراقویونلو مربوط به نیمه دوم قرن نهم (ه.ق) موجود می باشد. در محل ایوان دالان صحن شرقی به صحن شمالی آرامگاه یکی از پزشکان سدهی به نام سید محمدرضا حسینی میردامادی سدهی قرار دارد.

اولین بار آموزشگاه عالی بهداری اصفهان در سال 1325 در خیابان احمد آباد افتتاح شد. در بین اولین گروه از دانشجویانی که در سال تحصیلی 35-34 از دانشکده پزشکی اصفهان فارغ التحصیل شدند نام دکتر محمد امینی فروشانی به چشم می خورد.

از دیگر پزشکان معروف شهرستان باید از پدر طب عفونی ایران دکتر حامد سیادت فرزند مرحوم عماد الشریعه نام برد که مایه آبله که در کشور به صورت واکسن تکثیر شد حاصل تلاش این شخصیت علمی و فرهنگی است.

جالب است بدانیم که ایشان وقتی در حدود سال 1319 از خارج به ایران بازگشت و درخواست نمود که او را به مناطق محروم کشور بفرستند. مقبره ایشان در امامزاده سید محمد است.

از خصوصیت بارز ایشان، تواضع و دستگیری به حال فقرا و رعایت حال مریضان بود.

(مرحوم دکتر حامد سیادت که از افراط و تفریط عده ای از همشهری های خود در عزا و شادي اندوهگین می شد گاه این اشعار را برای دوستان خود زمزمه می کرد:

ایرانیم و بیهده و درهم و برهم

موجود عجیبی بتوی خلقت عالم

یک روز همه غیرتم و عصمت و تقوی

یک روز به نامردمی و ننگ مسلم

یک روز هم لودگی و خنده و اطوار

یک روز سراپا غمم و گریه و ماتم

روزی ز ته سوزنی ام راه فراخ است

دروازه بروزی به عبورم بشود کم

از نرمی ام و مهر گهی دایه و مادر

یک روز سگ هارم و درنده چو ضیغم (شیرم)

از جبن ببینیم گهی زارتر از موش

روزی ز تهور چو نریمانم و رستم

گه گوی خساست ز لئیمان بربایم

گاهی ز گذشت و کرمم ادهم و حاتم

گاهی زکمال و ادبم همسر لقمان

گه از شره و بی ادبی جهل مقدم

نامعتدلم جمله و افراطم و تفریط

یا این طرف افتاده و يا آنطرفم خم

گر گشت محمد (ص) به جهان ختم رسولان

این بنده ز بیهودگیم اختم خاتم

1-    دیار کهن خمینی شهر

2-    سده در گذر زمان

3-    مستند سیمای 5

4-    سفرنامه تاورینه

5-    تاریخ اصفهان (استاد همایی)

6-    گنجینه آثار تاریخی (هنرفر)

7-    تذکره القبور (مهدوی)

8-    راهنمای اعضای هیأت علمی

9-    سفرنامه ژان اوتر

10-      تاریخ علم در ایران (دکتر فرشاد)