نام :          آتشگاه

نشانی:     کنارخیابان آتشگاه ابتدای ورودی جاده دسترسی به باغ فردوس

شماره ثبت در فهرست آثار ملی ایران:       شماره ۳۸۰ تاریخ ۱۱/۹/۱۳۳۰

شرح:

یکی از آثارشاخص و تاریخی بقایای آتشکده ای است که بر فراز تپه ای سنگی در مسیر حرکت از اصفهان به خمینی شهر و در حد فاصل این دو شهرستان، اثری جاودان از معماری دوران باستان را می توان بر بالای کوهی نه چندان مرتفع مشاهده کرد که بیانگر قدمت خمینی شهرمی باشد.
آتشگاه برفراز کوه، یادگار آيین زرتشت و متعلق به دوران اردشیر بابکان می باشد. این اثر تاریخی، نشانگر هویت ملی و فرهنگی ماست. این مکان تاریخی زیبا، سالیانه گردشگران زیادی را به سمت خود می کشاند تا با یادگاری ای از ایران باستان، هویت را به معنای واقعی احساس کنند.

کارشناسان و پژوهشگران میراث فرهنگی معتقدند این بنا که مورخین و محققین بسیاری چون ابن خردادبه، حمد اله مستوفی، ابن حوقل ماکسیم سیرو و آندره گدار فرانسوی از آن نام برده اند، سابقه ای کهن و دیرینه دارد.
درکتاب الاعلاق النفسیه نوشته ابن رسته اصفهانی به سال۲۹۰ (ه.ق) سابقه احداث این بنا را دوره کیکاووس پادشاه کیانی ذکر کرده است که به قلعه کیکاووس یا قلعه ماربین شهرت داشته است از طرفی حمزه اصفهانی درکتاب خود موسوم به سنی ملوک الارض و الانبیاء ازاین مکان با نام آتشکده شهر اردشیر نام برده و بنیاد آن را به کی اردشیر نسبت داده است.
بر اساس مطالعات بزرگترین موسسه شرق شناسی ایتالیا (ایزمئو(izmeo آتشکده مزبور قدمتی مقارن با تمدن عیلامی و حکومت انزانیان دارد و بنا بر تحقیقات سال ۱۳۴۶ (ه.ق) هیئت باستان شناس آمریکایی بنای یاد شده در اصل دژ نفوذناپذیری بوده که پیرامون آن را دو دیوار قطور حفاظتی با فاصله از یکدیگر می پوشاندند.
خشت های به کار رفته درساخت این آتشکده از لحاظ اندازه و ابعاد بسیار قابل توجه بوده و شاید در سایر آثار باستانی کمتر نظیر داشته باشد این خشت ها باابعادی معادل ۱۴*۴۰*۴۰″ سانتی متر ومخلوطی از ملات گل و سنگ ریزه و نی های حواشی زاینده رود استحکام مناسبی به شالوده ی بنا بخشیده اند . اما آنچه قدمت و دیرینگی این اثر تاریخی را بیش از پیش نمایان می کند هم جواری آن با روستاهایی است که در سده (خمینی شهر) امروزی قرار دارند. برخی بر این باورند که محلات قدیمی سده از طریق دالانه ای زیر زمینی که به دالانه(تونل کهندژ) معروف شده به این مکان ارتبا ط داشته است.
اما بنای آتشگاه بنا به چند علت طبیعی و غیر طبیعی، وضعیت اصلی خود را از دست داده است؛
۱- عده ای سودجو در سال های اخیر، سنگ های کوه را بریده و برده اند و از وارد نمودن هرگونه خرابی، ابایی نداشته و دریغ نورزیده اند و تنها قسمت دست نخورده کوه، قسمت کمی از جبهه شرقی است که سنگ های این قسمت به علت چند لایه و غیر قابل استفاده بودن، از آسیب مصون مانده است.
۲- وجود منبع آب اصفهان در قسمت شمالی تپه، که برای قرار دادن یک حجم عظیم بدین شکل، مجبور شده اند قسمتی ازتپه را ببرند.
۳- انفجار دینامیت هایی که برای بریدن سنگ، استفاده می شده و نشانه های این خرابی ها را در دامنه تپه، بصورت خاک و سنگریزه هایی که با باران و سیلاب های باران، شسته شده، می توان یافت.