در گذشته که شهرها مانند امروز اینهمه گسترده نشده بودند، پادگانها به دور از مناطق مسکونی و در منطقه ای خارج از شهر شکل می گرفتند. گذشت زمان و گسترش شهرها، موجب شد تا این پادگانها عملاً در داخل شهرها و در کنار خانه های مسکونی قرار بگیرند؛ اتفاقی که چهره شهرها را ناخوشایند کرده، باعث آزردگی خاطر شهروندان گردید.

خمینی شهر نیز از این امر مستثی نیست، وجود دو پادگان بزرگ شهید موذنی و امام حسین(ع) در حریم شهر و در داخل شهر موجب گردید تا بخش اعظمی از وسعت شهر در اختیار این پادگانها قرار بگیرد. امری که با توجه به کمبود شدید زمین در این شهرستان مشکل را دو چندان نمود.

براساس قانون، خروج پادگان ها از تعداد زیادی از شهرها مدتهاست که شروع شده  که از آن جمله می توان به رایزنی های صورت گرفته در خصوص انتقال لشکر 64 ارومیه، لشکر 77 خراسان، پادگانهای «قلعه مرغی» و« جی» در تهران و تیپ 55 هوابرد شیراز اشاره نمود. امری که البته زمان بر بوده و تا رسیدن به نتیجه نهایی چند سال به طول می انجامد. در این گزارش کوشیده شده تا فضایی کلی از وضعیت پادگانها در کشور و پادگانهای در حال جابجایی ارائه گردیده و راهکارهای خروج پادگانهای خمینی شهر را به تصویر بکشد.

قانون مجلس؟

معضل حضور پادگانها در داخل شهرها موجب شد تا خروج پادگانها از داخل شهرها به صورت قانون ابلاغ گردد. در اول شهریور 1388 مجلس شوراي اسلامي در مصوبه اي نهاد متقاضی برای خروج پادگانها را یکی از سه نهاد دولت، شهرداری یا ستاد کل نیروهای مسلح تعیین کرده و مصوب کرد  که وزارت دفاع و نيروهاي مسلح مكلفند با درخواست ستاد كل نيروهاي مسلح، دولت يا شهرداري‌ها (از طريق وزارت كشور) و در صورت موافقت فرماندهي معظم كل قوا نسبت به فروش (از طريق مزايده يا توافق) و انتقال پادگان‌ ها و ساير اماكن تحت تملك از محدوده شهرها به خارج از حريم آن‌ ها با توافق وزارت مسكن و شهرسازي يا شهرداري ‌ها يا ساير دستگاه ‌هاي اجرايي اقدام كنند.

براساس این مصوبه، نمايندگان مجلس به وزارت مسكن و شهرسازي، شهرداري‌ ها و ساير دستگاه‌ هاي اجرايي اجازه دادند با هماهنگي وزارت دفاع و نيروهاي مسلح كشور، عرصه و اعيان پادگا‌ن‌ ها و ساير اماكن موضوع اين قانون را به قيمت كارشناسي روز خريداري يا براي جابجايي توافق كنند. ارزش زمين به صورت تفكيك نشده 35 درصد ارزش كاربري مسكوني تفكيك شده و هم‌ جوار املاك موضوع خريداري يا توافق، منظور خواهد شد.

در ادامه مجلس مقرر كرد وزارت جهاد كشاورزي مكلف است در موارد جابجايي موضوع اين قانون، زمين مناسب موردنياز جهت احداث پادگان يا اماكن جايگزين و حريم آن‌ ها را مطابق معيارها و مقررات نيروهاي مسلح واگذار كنند. زمين مفيد (بدون عوارض طبيعي) به ميزان حداكثر 2 برابر محل اوليه به صورت بلاعوض و بيش از آن با قيمت كارشناسي روز واگذار مي ‌شود.

نمايندگان در خصوص منابع مالی انتقال پادگانها مصوب كردند منابع مورد نياز براي خريد عرصه ‌هاي موضوع اين قانون هر ساله بنا به پيشنهاد وزارت مسكن و شهرسازي يا دستگاه اجرايي مربوطه از محل اعتبار پيش ‌بيني شده در قوانين بودجه سنواتي و تسهيلات اعتباري و بانكي و يا فروش اوراق مشاركت تأمين مي ‌شود. همچنین نمايندگان مصوب كردند در مواردي كه منابع حاصله كفاف ايجاد پادگان و تأسيسات مشابه را در زمين تعيين شده نكند، دولت مكلف است باقي‌ مانده اعتبار مورد نياز را با هماهنگي ستاد كل نيروهاي مسلح و وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح در بودجه هاي سنواتي پيش ‌بيني كند. در اين صورت جابجايي پس از احداث پادگان و تأسيسات آن (متناسب با محل تخليه شده) صورت مي‌ پذيرد.

در کل کشور، پادگانها چه مقدار زمین شهرها را در اختیار دارند؟

در کل کشور، چه میزان از پادگانها داخل شهرها واقع شده اند؟ ریيس سازمان ملي زمين و مسکن کشور در این زمینه اعلام کرد: «حدود8  هزار هکتار پادگان داخل محدوده و8  هزار هکتار در داخل حريم شهرهاي 20 استان کشور وجود دارد.» بر اساس این آمار می توان گفت دو درصد از مساحت پادگانهای داخل شهری کشور در خمینی شهر قرار دارد. این در حالی است که مساحت خمینی شهر تنها ۱۷۵کیلومتر مربع است یعنی در حدود یک ده هزارم ایران!!

ذاکر حسيني، معاون وزير مسکن و شهرسازي و رئيس سازمان ملي زمين و مسکن در ادامه گفت وگو با ايسنا تاکيد کرد که برنامه خروج پادگانها از شهرها با توجه به مساحت و موقعيت جغرافيايي و محل انتقال آغاز شده است. وي افزود: پادگانها در مقاطعي در حاشيه شهرها قرار داشتند اما به مرور در مراکز شهرها قرار گرفته اند و در حال حاضر در درون آنها ساختمانهاي قديمي وجود دارد که براي آنها و مردم اطراف پادگانها مشکل ساز شده است. وي تاکید کرد پادگانها بايد به مرور به فروش برسند و از محل فروش آنها در خارج از محدوده شهرها پادگانهاي جديد ساخته شوند.

پادگانهایی که در کشور در حال جابجایی هستند؟

بیرجند

شاید بیرجند را بتوان از جمله اولین شهرهایی دانست که حتی پیش از تصویب این قانون، در سفر اول رئيس جمهور به خراسان جنوبي در سال 84 اقدامات اولیه در مورد خروج پادگانها را آغاز نمود و در سال 86 فاز اول پادگان جدید (04) مرکز آموزش امام رضا (ع) بیرجند با حضور فرماندهی نزاجا و استاندار خراسان جنوبی افتتاح شد.

رشید استاندار خراسان جنوبی در این زمینه گفت: پیرو دستور فرماندهی معظم کل قوا انتقال پادگانها به خارج از شهرها و محل های مسکونی در دستور کار نیروهای مسلح قرار گرفته و انتقال پادگان 04 از مصوبات سفرهیئت دولت به استان بود. وی ابراز امیدواری کرد با همکاری سایر دستگاهها سرعت اجرای سایر بخش های پادگان سریع ترانجام شود.

به گزارش روزنامه ایران، املاك فعلي پادگان خريداري شده و براي پادگان بيرجند سايت جدیدی با مساحت ۳۰ هكتار در نظر گرفته شده است. سايت جديد پادگان بيرجند در ۳ مرحله ساخته خواهد شد و براي آن ۲۶۰ ميليارد ريال اعتبار درنظر گرفته شده است. فرمانده ارشد آجا در منطقه خراسان جنوبي در اين باره مي گويد: ساخت مرحله اول سايت جديد مركز آموزش ۰۴ بيرجند تا يك سال آينده به پايان خواهدرسيد و بخش عمده اين پادگان از محل كنوني به سايت جديد منتقل خواهد شد.

تهران

تهران از دیگر شهرهایی است که موضوع خروج پادگانها از داخل شهر را آغاز نموده است.  مرتضي تمدن استاندار تهران در گفتگو با ایسنا در این زمینه گفت: دولت سال گذشته مصوبه خروج پادگان‌ ها از شهر تهران را تصويب كرد كه با گذشت يك سال از اين مصوبه، تاکنون شهرداري تهران اقدام براي خريد زمين ‌هاي مجموعه‌هاي «قلعه‌مرغي » و توافقاتي بر روي «پادگان جي» نموده است.

مساحت پادگان قلعه‌ مرغی 300 هکتار است که در حال حاضر شهرداری تهران 220 هکتار آن را تملک کرده و بزودی الباقی آن را هم تملک خواهد کرد. در حال حاضر براساس طرح پیشنهادی شهرداری تهران، قرار است این 220 هکتار به فضای تفرجگاهی برای مردم جنوب‌ شهر تهران تبدیل شود و برای 80 هکتار باقیمانده طرح‌های مختلفی در دست بررسی است.

مشهد

پادگان لشكر 77 ثامن الائمه (ع) خراسان در داخل مشهد، یکی دیگر از پادگانهایی است که در حال انتقال به خارج از شهر است. به گفته مسئولان مربوط، پادگان جدید در اتوبان باغچه - مشهد در حال احداث است و فاز نخست آن با هزينه اي معادل 150 ميليارد ريال از محل اعتبارات نيروي زميني ارتش در كمتر از 10 ماه احداث و به بهره برداري رسيده است.

ارومیه

ارومیه از جمله شهرهایی است که موضوع خروج پادگانها را دنبال نموده است. در سال 89 موافقت نامه انتقال پادگان لشگر 64 پیاده ارومیه با مساحت25 هکتار به خارج از شهر بین وزارتخانه های کشور، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و مسکن و شهرسازی امضا شد.

به گزارش خبرنگار مهر در ارومیه، شهردار ارومیه در حاشیه امضای این توافقنامه در گفتگو با خبرنگاران افزود: مدیریت شهری ارومیه سالهاست که برای انتقال پادگان مزبور اقدام کرده بود و در نهایت همزمان با دور سوم سفر استانی هیئت دولت و با حضور وزرای یاد شده توافقنامه مزبور به امضا رسید.

وی اظهارداشت: براساس این توافقنامه، وزارت مسکن و شهرسازی موظف گردید زمینی را در روستای الیاس آباد از توابع شهرستان ارومیه در اولین فرصت به لشگر 64 پیاده ارومیه اختصاص دهد. بازیان اضافه کرد: پس از اقدام وزارت مسکن و شهرسازی، با موافقت فرماندهی معظم کل قوا کار انتقال پادگان لشگر 64 ارومیه به خارج از شهر محقق خواهد شد.

شهردار ارومیه با اشاره به اینکه توافق نامه انتقال پادگان نظامی ارتش از مرکز شهر یکی از آرزوهای دیرین شهروندان ارومیه ای بوده است، یادآور شد: بدون تردید انتقال این پادگان باعث تنفس شریان ترافیکی مرکز شهر خواهد شد و تردد بین شمال و جنوب شهر سهل تر می شود.

شیراز

تیپ 55 هوابرد شیراز از دیگر پادگانهایی است که در حال انتقال به خارج از شهر هستند. فرماندهی ارشد ارتش جمهوری اسلامی در منطقه فارس در گفتگو با «عصر مردم» در این مورد گفت: مطالعات انتقال پادگان و همچنین خاک منطقه کمیل آباد انجام شده و هم اکنون دیوارگذاری پادگان جدید در حال اجراست. او با بیان این که این اقدام در چارچوب مصوبات سفر رئیس جمهوری انجام می¬گردد مشکل اصلی اجرایی شدن این مصوبه را مسایل اقتصادی و تأمین اعتبار لازم عنوان کرد.

به گفته سرتیپ حیدری منطقه کمیل آباد در نزدیکی شیراز واقع شده که برای استقرار پادگان در این منطقه، 600 هکتار زمین در نظر گرفته شده است.

تبریز

تبریز از دیگر شهرهایی است که کلید خروج پادگانها را زده است. به گزارش نصرنیوز، فرمانده لشگر 21 حمزه آذربايجان در این زمینه اعلام کرد در اين زمينه تمامي توافقات لازم با استانداري و شهرداري به عمل آمده است و پادگان هاي اين لشگر در داخل شهر تبريز تا پايان سال 1392 به خارج از شهر منتقل مي شوند. ميربيرنگ ادامه داد: از مجموع چهار پادگان موجود در تبريز، به جز مقر فرماندهي فعلي، تبديل به كاربري هاي مسكوني، تجاري، فضاي سبز و آموزشي خواهند شد.

اهواز

«مقدمات خروج پادگان لشكر92 زرهي از شهر اهواز در حال فراهم شدن است.» این خبری است که معاون امنيتي و انتظامي استانداري خوزستان اعلام کرد و از ايجاد توافقاتي بين دولت و لشكر92 زرهي به منظور خروج لشكر از شهر خبر داد.

رحيم يوسف آبادي در گفت و گو با خبرنگار فارس اظهار داشت: در راستاي اجراي دستور مقام معظم رهبري مبني بر خروج پادگانهاي نظامي از شهرها، لشكر 92 زرهي به خارج از محدوده شهر منتقل و در منطقه فولي آباد مستقر گردد.

يوسف آبادي تاكيد كرد: كارگروه فني متشكل از كارشناسان سازمان مسكن و شهرسازي، منابع طبيعي و لشكر 92 زرهي ارتش جمهوري اسلامي ايران جهت بررسي و ارائه پيشنهادات براي انتقال نيروها و تاسيسات نظامي جهت طرح در جلسه اي با موضوع انتقال لشكر به خارج از شهر تشكيل مي شود.

***

ساری

یکی دیگر از شهرهایی که بحث خروج پادگانها از آن آغاز شده، شهر ساری است. نماينده مردم ساري در مجلس شوراي اسلامي با اشاره به مصوبه دولت مبني بر خروج پادگان ساري به خارج از شهر گفت: با موافقت فرماندهي كل قوا، اين پادگان به‌زودي به مكان ديگري منتقل مي‌شود.

سيد رمضان شجاعي اظهار داشت: مقام معظم رهبري با انتقال هشت پادگان به خارج از شهر موافقت كردند كه پادگان ارتش ساري نيز جزو آنهاست. وي افزود: به همين منظور پس از طي جلسات متعددي كه با وزير دفاع، معاون پارلماني و مسئولان ذيربط در استان داشتيم، مقرر شد از ميان سه مكان پيشنهاد شده توسط سازمان جنگل‌ها و مراتع و منابع طبيعي استان، محل مورد نظر در اختيار ارتش قرار گيرد كه اميدواريم مردم مركز استان هرچه سريع‌تر شاهد اين انتقال باشند.

گرگان

بحث خروج پادگانها محدود به کلانشهرها نیست به گونه ای که در کنار بیرجند، کلید خروج پادگانها از گرگان نیز سالهاست زده شده است. در نخستین سفر استانی هیئت دولت به گرگان در سال 84 ، انتقال پادگان لشکر 30 به خارج از شهر مصوب گردید. اميرسرتيپ دوم ستاد دكتر «محسن ملك محمدي » در خصوص آخرين اقدامات براي انتقال پادگان لشكر 30 گرگان به خارج از شهر گفت: در آخرين جلسه شوراي تامين با حضور استاندار گلستان مقرر گرديد با اهدای زمين مناسب جابجايي پادگان از محل كنوني صورت گيرد.

پادگانهای خمینی شهر چقدر زمین در اختیار دارند؟

یکی از سوالاتی که در این میان مطرح است اینکه پادگانهای خمینی شهر چقدر زمین در اختیار دارند؟ به عبارت دیگر با خروج آنها به خارج از شهر چه مقدار زمین در اختیار توسعه شهر قرار می گیرد؟ برای پاسخ به این سوال باید گفت براساس اعلام سازمان مسکن و شهرسازی استان اصفهان، 220 هکتار زمین (دو میلیون و 200 هزار مترمربع معادل 11 هزار واحد مسکونی 200 مترمربعی به صورت ناخالص) در اختیار پادگان شهید موذنی است. از سوی دیگر 54 هکتار (540 هزار مترمربع) زمین در تملک پادگان امام حسین(ع) –که از آن به نام مرکز آموزش درجه داری یاد می شود- قرار دارد.

سخنی با مسئولان

خمینی شهر دارای کمبود زمین است، این را همه می دانند. هر سال صدها میلیون تومان بودجه احداث مراکز مختلف از خمینی شهر برگشت می خورد فقط و فقط به این دلیل که خمینی شهر زمین  ندارد. تاسیس سازمان انتقال خون، دانشگاه پیام نور، تاسیس کتابخانه مرکزی، تاسیس فرهنگسرا، تاسیس حوزه علمیه خواهران و ... تنها چند نمونه ای هستند که بودجه آن وارد شهر نشد بخاطر اینکه ما زمین کافی برای آن نداشتیم. به گفته کارشناسان این موضوع در کل ایران یک موضوع استثنایی است چرا که خمینی شهر دومین شهر پرتراکم کشور است.

از سوی دیگر، قریب به 220 هکتار از اراضی مرغوب خمینی شهر در اختیار پادگان شهید موذنی و 54 هکتار در اختیار پادگان امام حسین(ع) است. زمینهایی که می تواند بخش زیادی از نیاز خمینی شهر را برآورده کند.

بر همین اساس شاید یکی از اولین شهرهایی که باید در کشور مقدمات خروج پادگانها از شهر را فراهم می کرد خمینی شهر است. قریب به دو سال از مصوبه مجلس شورای اسلامی و الزام پادگانها به خروج از شهرها می گذرد ولی متاسفانه در خمینی شهر بجز چند نامه نگاری شهرداری آن هم جهت پادگان امام حسین(ع) اقدام خاصی رخ نداده است. این در حالی است که وجود پادگانی مانند پادگان شهید موذنی، تکمیل جاده کمربندی خمینی شهر به عنوان یکی از پروژه های مهم عمرانی شهر را متوقف نموده و دور از انتظار نیست در آینده پروژه های عمرانی - توسعه ای دیگری را نیز با مشکل مواجه کند. جای دارد مسئولان شهر کمرهمت ببندند و مقدمات این کار را فراهم کنند. شاید بیش از این، تاخیر روا نباشد.

كلام آخر

با توجه به مديريت عاليه رهبر فرزانه انقلاب به عنوان فرماندهي معظم كل قوا بر تمامي نيروهاي مسلح، تدبير ايشان جهت خروج پادگان ها از محدوده شهرها، كه زمينه را براي آغاز اين امر در بسياري از شهرهاي كشور فراهم نمود، نشان مي دهد كه ايشان وقوع اين امر را لازم دانسته و دستور مربوطه را به نيروهاي مسلح صادر كرده اند و مصوبه مجلس شوراي اسلامي هم از آنجا كه مربوط به نيروهاي مسلح تحت امر رهبر معظم انقلاب بوده است يقيناً پس از موافقت معظم له، به تأييد شوراي نگهبان رسيده است. از اين رو، طرح اين موضوع كه از مصوبات و قوانين نظام مقدس اسلامي و از نظر فرمانده معظم كل قوا بلامانع است بايد بطور جدي در دستور كار مسئولان شهرستان قرار گيرد. تجربه گير كردن جاده كمربندي به پادگان شهيد مؤذني و عدم توفيق مسئولان استاني و كشوري و شهرستاني در رفع اين مشكل و نهايتاً به بن بست رسيدن مذاكرات كه منجر به تصميم اخير براي تغيير مسير جاده كمربندي شد – تغيير مسيري كه در آينده مشكل ساز خواهد بود – نشان داد كه شايد از ابتدا، مسئولان شهرستان بايد بجاي مذاكره و چانه زني بر سر چند هزار متر زمين براي عبور جاده كمربندي، طرح خروج پادگانهاي مزبور از داخل شهرستان را بعنوان يك مطالبه پيگيري مي كردند. مسلم است كه در اين مقال، سخن بر سر اصل وجود پادگان و محل استقرار نيروهاي مسلح نيست. بي ترديد، نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران بخصوص نهاد انقلابي و ارزشمند سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در حفظ امنيت و آرامش جامعه و تماميت ارضي كشور، نقشي بس ارزنده و بي بديل دارند. در اهميت سپاه همين بس كه حضرت امام خميني (ره) فرمود: اگر سپاه نبود كشور هم نبود. و امروز نيز اين نهاد انقلابي در همه عرصه هاي مهم كشور حضوري اثرگذار و نقشي بازدارنده دارد. اما در عين اين اهميت والا، اگر اين امر – خروج پادگان ها از محدوده شهرها – به نفع مردم و نيروهاي مسلح نبود مورد تدبير فرمانده كل قوا قرار نمي گرفت. لذا اين گزارش نبايد مورد سوءتفاهم قرار گيرد. همه نيروهاي مسلح تحت امر فرمانده كل قوا هستند و بايد نه جلوتر و نه عقب تر از تدابير رهبري حركت كنند. از اين منظر، خروج دو پادگان مزبور از خميني شهر بايد در دستور كار مسئولان قرار گرفته و به مطالبه مردم تبديل شود. مسئولان نيز طبق قانون موظف به همكاري براي مكان هاي جديد استقرار اين پادگان ها در خارج از خميني شهر هستند.

اينك هم اين امر، مانند ديگر شهرها و شهرستانها، در صورتي در دستگاههاي مسئول كشوري مورد توجه قرار خواهد گرفت كه مسئولان شهرستان بخصوص نماينده و فرماندار آن را به عنوان يك مطالبه جدي شهرستان در استان و كشور مطرح و پيگيري كنند. اينها مسائل اصلي شهرستان است كه بايد توسط مسئولان پيگيري شود. فرصت نيز آماده است در اين زمينه به طور كامل همكاري نموده و به مانند معضلاتي از قبيل تأخير در تكميل بيمارستان منظريه، مطالبات معوقه از دستگاههاي دولتي، عوارض آلايندگي، الحاق و ... فضاي لازم رسانه اي و تبليغاتي طرح اين مطالبه در نزد مسئولان كشوري را براي نماينده و فرمانداري و شهرداري و ... فراهم نمايد.