برخورد 40 خودروی سبک و سنگین با یکدیگر در بلوار آزادگان در هفته پایانی دی ماه 89 و به دنبال آن رفتن یک انسان به کام مرگ و بر جای ماندن 3 مصدوم کافی بود تا بلوار آزادگان به عنوان بخشی از جاده کمربندی یا بهتر بگوییم بخشی از کنار گذر خمینی شهر در اذهان و گفتار مردم به «جاده مرگ» مشهور شود اگرچه این اولین تصادف مرگبار این جاده نبود همانطور که آخرینش هم نبود. تعداد قربانی های این جاده از ابتدا تا پایان سال 89 به 15 نفر رسید تا بر این نامگذاری شوم صحه گذاشته باشد و این ماجرا همچنان ادامه داشت. سال 90 هم این جاده برای 6 نفر دیگر از بندگان خدا بستر مرگ شد و سال 91 تعداد قربانیان به 11 نفر افزایش یافت. با احتساب 7 قربانی سال 92 و دو قربانی 6 ماهه نخست امسال تعداد قربانیان جاده مرگ در طول 4 سال و 6 ماه به 41 نفر رسید! این رقم تکان دهنده به ما می گوید که این جاده سالانه جان بیش از 9 انسان را می گیرد، به تن 9 خانواده رخت عزا می پوشاند و از آنجا که طبق آمار اکثر قریب به اتفاق این قربانیان مردان بوده اند، باید گفت که این جاده سالانه 9 خانواده را بی سرپرست می کند.

تصادفی که پای استاندار را به شهر کشاند
برخورد 40 خودروی سبک و سنگین با یکدیگر در بلوار آزادگان در هفته پایانی دی ماه 89 و جان باختن یک نفر در این حادثه به قدری تکان دهنده بود که بهمن ماه همان سال پای ذاکر استاندار وقت را به شورای اداری شهرستان کشاند. اگرچه آمار تصادفات این جاده پیش از دی ماه 89 در جایی ثبت نشده است اما علی الظاهر میزان خون های ریخته شده به حدی بوده که استاندار در این جلسه اعلام نماید: از این به بعد یک قطره از این خون ها را به عهده نخواهم گرفت.

تاریخچه جاده کمربندی
بررسی تاریخچه جاده کمربندی در خمینی شهر نشان می دهد که فکر اولیه احداث کنارگذر خمینی شهر در اواسط دهه 60 شکل گرفت و به مرحله اجرا رسید. قرار بود کمربندی از بالادست پارک جنگلیِ آن زمان و از مقابل چشمه های سه گانه شمال شهر عبور کرده و به جاده تهران متصل شود اما متاسفانه مخالفت های مسوولان وقت دانشگاه صنعتی علی رغم زیرسازی انجام شده، این طرح را متوقف کرد و مسیر کمربندی را از مقابل دانشگاه آزاد خمینی شهر منحرف و به وسط پارک جنگلی کشاند و نهایتا به بلوار آزادگان فعلی متصل ساخت که خود ریشه اصلی حوادث بلوار آزادگان طی سال های اخیر شد. استمرار مشکلات و معضلات ناشی از این کنارگذر نامناسب سبب شد که احداث جاده کمربندی جدید جزو مصوبات هیات دولت نهم قرار گیرد. طی این مصوبه مقرر شده بود که برای جلوگیری از ورود کامیون ها به داخل بلوار آزادگان و کاهش حوادث مرگبار این جاده، یک جاده کمربندی جدید از روبروی ورودی شاهین شهر تا تقاطع جاده کمربندی قدیم مابین دانشگاه آزاد و پادگان شهید موذنی کشیده شود تا دیگر شاهد حوادث مرگبار نباشیم. همچنین در این مصوبه آمده بود که این جاده باید تا دهه فجر سال 88 افتتاح شود. اگرچه این وعده در موعد مقرر عملی نشد اما تا دهه فجر سال بعدش باند اول جاده کمربندی جدید ساخته و آسفالت شده بود و باند دوم در حال پایان یافتن بود که به مانع برخورد کرد. حدود 700 متر از این جاده با پادگان شهید موذنی برخورد نمود و همین آغاز کشاکش میان پادگان (لشکر 40 صاحب الزمان) و مسوولان شهری و استانی شد.

پر چالش ترین طرح خمینی شهر
اگر بیمارستان منظریه را طرحی بدانیم که بیشترین وزیر و معاون وزیر را به خود دیده است طرح جاده کمربندی را باید یکی از پر تنش ترین و پر چالش ترین طرح های خمینی شهر به حساب بیاوریم که علاوه بر پوشش خبری مفصلش توسط رسانه ها بارها پایش به صحن علنی مجلس شورای اسلامی نیز باز شد. سید جواد ابطحی نماینده وقت، سخنرانی مفصل خود در راهپیمایی 22 بهمن سال89 را به این موضوع اختصاص داد و در همان ایام در صحن علنی مجلس نیز گفت: لشکر 40 صاحب الزمان باید پاسخگوی خون هایی که در این جاده ریخته می شود، باشد. محسن صرامی نیز با حضور در تجمع مردم در بلوار آزادگان که پس از دو تصادف مرگبار در طول یک هفته در تیرماه 91 و منجر شدنش به کشته شدن دو نفر، صورت گرفت، به مسوولان اولتیماتوم داد که اگر تا دوهفته دیگر مشکلات بلوار آزادگان حل نشود مردم را تا وزارتخانه همراهی خواهد کرد. وی همچنین در این تجمع مردمی گفت که در ملاقاتش با وزیر این جاده را یکی از 7 جاده مرگبار کشور خوانده و گفته است حال که جاده کمربندی تکمیل نشده باید مشکلات بلوار آزادگان سریعا مرتفع بشود. دوهفته که به پایان رسید، اداره کل راه و شهرسازی استان اقدام به نصب گاردریل هایی در این جاده نمود که اگرچه ناقص بود اما توانست تا حدودی از تصادفات مرگبار آن بکاهد. اما از همه اینها مهم تر ورود مستقیم مقام معظم رهبری به این موضوع و راهکار ایشان برای حل این معضل بزرگ بود. فارغ از اینکه به توافق رسیدن اداره کل راه و ترابری و سپاه در طول این سال ها با چه موانع و چالش هایی روبرو شد، ورود مستقیم رهبر از جمله اتفاقاتی بود که طرح جاده کمربندی جدید خمینی شهر را به یک طرح ویژه تبدیل کرد. فرمانده سپاه ناحیه خمینی شهر در گفتگو با خبرنگار فرصت گفت که مقام معظم رهبری با دستخط خود خطاب به سپاه نوشت: «با نظر مساعد وارد مذاکره شوید.»

گزارش مبسوط خبرگزاری ایمنا با عنوان «سرانجام قتلگاه خمینی شهر چه خواهد شد؟» در مرداد 90 و همچنین گزارش روزنامه نصف جهان در مرداد 91 با عنوان «جستجوی زندگی در جاده مرگ» از جمله واکنش های رسانه ها به این معضل بود.

دوهفته نامه فرصت نیز با پوشش کامل اخبار تصادفات و همچنین انعکاس بعضا توصیفی و احساسی از حوادث مذکور و همچنین انتشار آنچه در جلسات مربوطه مطرح می شد، حق موضوع را به خوبی ادا کرد تا آنجا که سپاه صاحب الزمان (عج) آبان ماه 90 با ارسال جوابیه ای مبسوط برای فرصت خبر از انعقاد توافقنامه سپاه با اداره کل راه و ترابری در سال 89 خبر داد و گفت که سپاه برای حل مشکل قدم برداشته اما اداره راه و ترابری پیگیر آن نشده است.

اگرچه به گفته محمودزاده مدیرکل وقت اداره راه و شهرسازی قرار بود باند اول جاده کمربندی جدید آبان ماه 91 افتتاح شود اما به گفته وی اینبار گرانی قیر مانع از تکمیل طرح مذکور شد تا اینکه 11 دی ماه همان سال قرار گرفتن خبری با عنوان «باند اول جاده کمربندی افتتاح شد» بر روی خروجی فرصت آنلاین به انتظارها پایان داد.

توجه به ابعاد دیگر فجایع مرگبار بلوار آزادگان
پیامدهای اجتماعی و اقتصادی تردد در این جاده نا امن و معلولیت و فوت ناشی از حوادث آن، بُعدی از این ماجراست که چندان به آن توجه نمی شود خصوصا که بیشترین قربانیان این جاده مردان یعنی نان آوران و سرپرستان خانواده هایشان بوده اند. به عنوان مثال یکی از قربانیان این جاده کارگر جوانی بود که همسرش پا به ماه بود. کودکی که پا به این دنیا نگذاشته یتیم شد و مادر جوانش هنوز تمرین مادری نکرده باید در حق او پدری هم می کرد چراکه کارگرِ مرحوم تحت پوشش بیمه نبود و همین کافی است تا یک زن جوان در جامعه امروز به مرز حیرانی و دربدری برسد. اما آماری که پرده برداشتن از آن اگر تکان دهنده تر از تعداد کشته شدگان این جاده نباشد از آن کمتر هم نیست، تعداد مصدومان حوادث بلوار آزادگان است. به گزارش خبرگزاری ایمنا تعداد مصدومان ناشی از حوادث بلوار آزادگان در سال 89 به 245 نفر رسید. اگرچه خوشبختانه این تعداد در سال 90 به 56 نفر و در سال 91 به 48 نفر کاهش یافت اما از آنجا که برخی مصدومیت های این جاده به گواه نیروهای امداد جاده ای نظیر مرکز فوریت های پزشکی، سازمان آتش نشانی و جمعیت هلال احمر خمینی شهر بسیار شدید می باشد، علاوه بر هزینه های سنگین دوا و درمان در بسیاری موارد موجب ناتوانی مصدومان از کارکردن در مقاطعی از زندگی یا تا آخر عمرشان می شود که عواقب جبران ناپذیری برای شخص به همراه دارد.
از کارافتادن کلی خودروها و موتورسیکلت ها و یا ایجاد نقص جدی در آنها با بروز حوادث نیز در صورتی که تحت پوشش بیمه نباشند، خود از آسیب های اقتصادی و روحی روانی جدی است که حوادث این جاده به بار می آورد.

جزییاتی از تصادفات 4 ساله اخیر در جاده مرگ
گذشته از نقوص فنی بلوار آزادگان که موجبات بروز چنین تصادفات مرگباری را فراهم می کند و نشریه فرصت بارها به ذکر آنها پرداخته است، مرکز فوریت های پزشکی شهرستان طی یک تحقیق به آماری در رابطه با تصادفات بلوار آزادگان دست یافته که به شرح زیر است:

* در 6 ماهه نخست امسال بیشترین صدمات حوادث ترافیکی بلوار آزادگان مربوط به رانندگان موتورسیکلت و سپس سرنشینان آن و پس از آن رانندگان خودرو های سواری و سرنشینان آن بوده است. از بین رانندگان، بیشترین آسیب دیدگان مربوط به گروه سنی 24 تا 32سال و پس از آن 38 تا46سال بود که گروه اول 59درصد و گروه دوم 23درصد از مجروحین را شامل می شد و مابقی متعلق به گروه های سنی دیگر بود.

* از بین 21تماس تلفنی شش ماهه اول امسال مربوط به حوادث بلوار آزادگان بود. این حوادث جمعا 43 نفرحادثه دیده و دو نفر فوتی بر جای گذاشت. در21نفر آسیب سطحی و متوسط و در مابقی جراحت های شدید و اکثرا کاهش هوشیاری مشاهده شد. بر اساس همین گزارش، آمار حادثه دیدگان موتورسیکلت سوار در 6 ماهه اول93 نسبت به میانگین دوسال گذشته 54درصد افزایش داشته است.

* موارد فوتی شش ماهه اول امسال مربوط به مردان گروه سنی 24 تا28 سال بود که هر دو رانندگان خودروی سواری بودند.

* آمارهای میانگین سال های 91و92 نشان دهنده افزایش حوادث در فصل های زمستان و پاییز بود.

* در حالی که در شش ماهه نخست امسال فقط درحدود2درصد از تصادفات خمینی شهر مربوط به بلوار آزادگان بود اما 50درصد موارد فوتی و 38درصد از موارد بد حال را به خود اختصاص داده بود.

* بیشترین زمان های تصادف در بلوار آزادگان مربوط به ساعات 13الی15 و 17الی19 گزارش شد.

مقایسه آمار تصادفات در بلوار آزادگان و بقیه جاده کمربندی
اما یک مقایسه اجمالی بین میزان تصادفات در قطعه بلوار آزادگان و بقیه مسیر کمربندی به وضوح نشان می دهد که نسبت تصادفات در بلوار آزادگان حداقل دو برابر بقیه مسیر می باشد چراکه از 46 مورد تصادفات کل جاده کمربندی در سال 91، سی مورد آن مربوط به بلوار آزادگان بوده است. نکته قابل توجه دیگر اینکه از 16 تصادف در بقیه جاده کمربندی، اکثر آنها در مقابل چشمه لادر اتفاق افتاده است که می تواند به در دسترس نبودن یک ورودی مناسب از شهر به چشمه لادر و بالعکس مربوط باشد.

آنچه از نقل حوادث و آمار و ارقام مذکور نتیجه می شود این است که بلوار آزادگان با وضعیت فعلی یعنی مدیریت نه چندان مشخص و عبور و مرور خودروهای سنگین به دلیل کامل نبودن جاده کمربندی جدید و مستقر نبودن نیروهای پلیس راهور در آن و نواقص ساختاری، جاده ای مرگ آفرین بوده و در صورت عدم رسیدگی فوری به آن همچنان بیم آن می رود که قتلگاه افراد بی گناه دیگری باشد.

* با تشکر از مرکز مدیریت و فوریت های پزشکی شهرستان، سازمان آتش نشانی خمینی شهر و جمعیت هلال احمر شهرستان که ما را در تهیه این گزارش یاری کردند.