از جمله شایعترین بیماریهای بشر در طول دوران حیاتش سرماخوردگی و علایمی چون آبریزش بینی، زکام، سرفه، گلودرد و عفونتهای سینوسها و عوارض متعاقب آن بوده و هست. شاید هیچ فردی نتواند ادعا کند که در طول زندگی گرفتار این علایم و عوارض نشده است. خصوصاً شیوع این بیماری در اطفال و افرادی که قدرت دفاعی بدنشان به عللی کمتر از افراد عادی است، بیشتر می باشد و فصل سرد و خشک پاییز و زمستان نیز بر شدت بیماری و شیوع آن می افزاید.

در طب سنتی از دیرباز روشهای فراوانی برای پیشگیری و درمان سرماخوردگی و علایم همراه آن ارائه شده است. گیاهان دارویی خلط آور، ضدعفونی کننده و نرم کننده سینه، ضد سرفه و زکام و آبریزش بینی از دیرباز با اشکال مختلف جوشانده، بخور، شربت و قرص در درمان بیماریهایی چون آسم و سینه پهلو استفاده می شده است. در کتب طب سنتی فرآورده های متعددی مثل حب سعال (ضد سرفه)، شربت خلط آور، پودر عطوس (عطسهآور) و بخورهای مختلف عنوان شده که اثرات درمانی قوی نیز داشته و دارند، علاوه بر آنکه از عوارض جانبی داروهای شیمیایی خصوصاً آنتی بیوتیکها نیز مبرا بوده و بدون هیچگونه عارضه دارویی، درمان بیماری را به صورت کامل انجام می دهد. 

روشهای ساده طب سنتی در درمان سرماخوردگی

درکتب طب قدیم، زکام را همانند یبوست امالامراض خواندهاند. چون باعث تضعیف بدن و ابتلاء به بیماریهای دیگر می شود. زکام یا همان به اصطلاح سرماخوردگی با علایمی چون التهاب مخاط، درد و کوفتگی بدن، آبریزش بینی که به تدریج بر غلظت آن افزوده می شود و سرفههای خشک یا خلط دار همراه است و چون علت ایجاد آن انواع مختلف ویروس می باشد به دفعات مکرر تکرار شده و با وجود درمان یک مرحله، دوره بعد با حمله ویروس جدید شروع می شود. از علایم همراه با زکام آن است که فرد، طعم و مزه خوراکیها را مثل گذشته احساس نمیکند. چون طعم خوراکی به مزه و بوی آن مرتبط است و در حالت زکام عملکرد حس بویایی ضعیف شده و در نتیجه طعم غذا به صورت دقیق احساس نمی شود. از دیگر عوارض سرماخوردگی سینوزیت و التهاب سینوسهاست که با درد ناحیه صورت، گرفتگی بینی و ترشحات گلو و بینی همراه است و اگر سریعاً درمان نشود به نوع مزمن آن تبدیل شده، سردردهای طولانی مدت و صعب العلاج به همراه خواهد داشت. در بیماری سینوزیت، فرد همواره درد مبهمی در ناحیه صورت احساس میکند. حس بویایی به شدت ضعیف شده، گاهی تبهای دورهای یا مداوم همره با ترشحات آبکی بینی و پوشش سفید زبان وجود دارد و شخص با وجودی که احساس میکند نیاز به عطسه دارد، قادر به عطسه کردن نیست.

جهت پیشگیری از ابتلاء به زکام و سینوزیت و علایمی چون گریپ توصیه میشود در همان مراحل اولیه احساس بروز علایم موارد زیر اجرا شود:
الف) قرقره کردن آب ولرم همراه نمک یا جوش شیرین
ب) نوشیدن فراوان مایعات گرم و شیرین
ج) استراحت بیشتر و استفاده از پوشش مناسب و دوری از محیطهای سرد و خشک
د) استفاده از بخورهای گیاهی مثل بخور برگ اکالیپتوس
ه) رعایت بهداشت فردی و نظافت دست و صورت و پرهیز از مجالست با افراد سرماخورده 
و) استفاده بیشتر از هوای آزاد در محیط بیرون از اتاق و تنفس عمیق تر

ز) در صورتیکه عملکرد دستگاه گوارش ضعیف شده (مثلاً مبتلا به یبوست نیز هستید) نسبت به رفع آن سریعاً اقدام کنید چون بهبود عملکرد دستگاه گوارش در درمان سریعتر بیماری مؤثر است.

درمانهای گیاهی زکام و سنوزیت

شامل نسخه های متعددی از دمکردنی و جوشاندنیها و بخورها می باشد و ساده ترین و در دسترسترین آنها ارائه می گردد :
1) شربت گل نیلوفر به تنهایی یا همراه کمی عرق کاسنی به این صورت که روزی یک بار و هر بار یک قاشق غذا خوری گل نیلوفر نیمکوب شده را در 1 لیوان آب به ملایمت جوشانده تا یک استکان بماند، صاف کرده، شیرین نموده میل شود.
2) جوشانده گل ختمی و پر سیاوشان، روزی 2 بار به همان دستوری که در شماره قبل ذکر شد.
3) در صورتیکه سرما خوردگی در فصل تابستان باشد میتوان داروی زیر را تهیه و مصرف کرد: روزانه یک قاشق غذاخوری شیرخشت را در یک لیوان عرق شاه تره حل کرده، صاف نموده و مصرف کنید.
4) تخم کتان بو داده که به صورت پودر درآمده باشد را در یک استکان آب و عسل حل کرده، روزی 3-2 مرتبه میل کنید.
5) روزانه 5 عدد انجیر خشک را همراه 15 عدد مویز در نیم لیتر آب به مدت ده دقیقه جوشانده سپس آن را صاف کرده با کمی عسل مخلوط کرده میل نمایید.
6) خوردن آش جو با کشک یا آش ماش با اسفناج، کدو، گشنیز و چغندر نیز اثر قابل توجهی در درمان سرماخوردگی دارد.