ماه رمضان، خانه مهمانی خدا است. آیا امکان دارد که خدا به انبیا و اولیا بگوید که به مردم بگویید این‎‏گونه مهمان‏‌داری کنید، امّا خودش به گونه‏‌ای دیگر مهمان‏داری کند؟!
به گزارش سرویس قاب نقره برنا، جلسات درس اخلاق و معارف اسلامی حضرت آیت ‏الله مجتبی تهرانی، در ماه مبارک رمضان با موضوع «دعا» برگزار می‌شود. این جلسات هر شب ساعت 21:30 با اقامه نماز جماعت مغرب و عشاء آغاز شده و پس از تلاوت قرآن کریم، علاقه‏ مندان از فیض سخنان معظّم‏ له بهره‏ مند می‏ شوند.

با توجه به اهمیت دعا در این ماه مبارک، آیت ‏الله مجتبی تهرانی از سال 1386 در جلسات درس اخلاق و معارف اسلامی خود در ماه مبارک رمضان، موضوع «دعا» را مورد بررسی عمیق و عالمانه قرار داده و ظرایف و دقایق فراوانی از این موضوع مهم را واکاوی فرموده‌‏اند؛ امسال پنجمین حلقه از سلسله مباحث دعا توسط معظّم‏ له عرضه می‏ شود.

آنچه در ادمه می‌خوانید سخنان ایشان در جلسه بیست و سوم از این سلسله جلسات است:

روایتی است که از روایات صحیح اصول کافی است. زراره می‏‌گوید امام محمد باقر(ع) به من فرمودند: آیا می‎خواهی تو را به چیزی راهنمایی کنم که پیغمبر برای آن استثنا نیاورد؟ فرمایش حضرت اشاره به این است که پیغمبر در آن مسأله «اِن‏شاءالله» نگفت؛ بلکه آن را به صورت قطعی بیان فرمود. چون وقتی انسان «اِن‏شاءالله» می‎گوید، احتمال انحلال وعده وجود دارد. پیغمبر یک‏جا استثنا نکردند و محکم گفتند.

زراره می‏‌گوید گفتم بفرمایید! حضرت فرمود: دعا قضا را رد می‎کند، اگر چه ثبت و ضبط شده باشد. اگر چه تقدیر تو ثبت و ضبط شده باشد، با این حال اگر دعا کنی، خداوند آن را عوض می‎کند. در ادامه روایت می‏فرماید: «وَ ضَمَّ أَصَابِعَهُ». حضرت انگشت‎هایشان را مُشت کردند و به کنایه فرمودند اگر قضای تو به این محکمی هم باشد، خداوند آن را باز می‎کند!

روایت دیگری که آن نیز در اصول کافی است، از امام موسی کاظم(ع) است که فرمودند: بر شما باد بر دعا! همانا دعا و درخواست از خدا، بلای ثبت ‏شده‌‏ای را که تنها امضایش باقی مانده، رد می‎کند. اگر خداوند خوانده شود و از او درخواست شود، بلا از انسان دور می‌‏گردد.

آداب ضیافت و مهمانی
در باب «آداب ضیافت و مهمانی» روایات بسیاری داریم. بعضی روایات به نحو کلّی دعوت به مهمان‎‏نوازی می‏‌کنند؛ مانند روایتی از پیغمبر اکرم(ص) که فرمودند: کسی که ایمان به مبدأ و معاد دارد، باید خوب مهمان‏‌نوازی و اکرام کند. در وصیت‎هایی که علی(ع) شب بیست‏ و‏ یکم به فرزندش کرد، حضرت اموری را فرمودند که یکی از آن‏ها این بود: «وَ إِكْرَامِ الضَّیْفِ». مهمان ‏نواز باش! حتّی حضرت نسبت به قاتل خود نیز سفارش کردند که از او به خوبی پذیرایی کنید.

خصوصیات زیادی در بحث مهمان ‏نوازی و مهمان‏داری بیان شده است که نمونه‏‌هایی را عرض می‎کنم. روایتی از امام صادق(ع) نقل شده است که فرمودند: مبادا به مهمانی که در خانه تو وارد شده بگویی آیا امروز چیزی خورده‏ای یا خیر! بلکه هر چه که داری پیش او بگذار و از او پذیرایی کن! حدّ اعلای جود و سخاوت این است که میزبان آنچه را دارد در کاسه اخلاص گذاشته و نزد مهمان بگذارد.

روایاتی در مهمان‏ نوازی نقل شده است که اگر مهمان خواست برود، او را در رفتن کمک نکن! یا این‏که کرم در این است که هر چه مهمان بیشتر مصرف کند، صاحب‏خانه بیشتر خوشحال شود. علی(ع) می‎گوید: هر چه مهمان بیشتر مصرف کند، خوشحال‎تر می‎شوم. پیغمبر اکرم فرمودند: اگر مهمان، خودش خواست برود، او را احترام کن و تا در منزل، او را همراهی کن. این‏ها همه از آداب الهی است؛ چون تمام این دستورهایی که انبیا و اولیا می‎دادند-‏اعمّ از الزامی و غیر الزامی‎- همه دستورهای الهی بوده است.

ماه مبارک رمضان، خانه ضیافت الهی
اهل معرفت می‌‏گویند ماه مبارک رمضان، «دارُ ضیافةِ الله» است. ماه رمضان، خانه مهمانی خدا است. ماه رمضان، ظرف زمان و مکان مهمانی خدا از بندگانش است. این محل، محل پذیرایی مهمان‎ها است و این مقطع زمانی، مقطع پذیرایی خدا از انسان‎ها است. عبارت «دارُ ضیافةِ الله» از خطبه‎ پیغمبر اکرم پیرامون ماه رمضان گرفته شده است که حضرت فرمودند: ماه رمضان، ماهی است که شما به مهمانی خدا دعوت شده‌‏اید. «وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ كَرَامَةِ اللَّهِ». شما در این ماه مورد کرامت خاصّ الهی قرار می‎گیرید.

حالا سؤال من این است که آیا امکان دارد که خدا به انبیا و اولیا بگوید که به مردم بگویید این‎‏گونه مهمان‏‌داری کنید، امّا خودش به گونه‏‌ای دیگر مهمان‏داری کند؟! مگر می‎شود خدا آداب ضیافت را به من بفرماید و خودش عمل نکند؟! آیا قبیح نیست امشب خدا از من سؤال کند که در این ماه رمضان که مرا در خانه خودش مهمان کرده چه چیزی همراه خودت آورده‌‏ای؟! آیا قبیح نیست که از من بپرسد که آیا گرسنه‎ای یا سیری؟!

من مهمان شخصی کریم شده‏‌ام و چیزی هم به همراه ندارم؛ نه حسناتی دارم و نه قلبی سلیم. آیا وقتی کسی در خانه کریم مهمان می‎شود، توشه‎اش را نیز همراه خود می‎برد؟! چه زشت است این عمل! امشب همه‎ ما دست‏خالی آمده‎ایم و می‎خواهیم دست پر برویم. اِطعام این مهمانی چیست؟ اطعام این مهمانی در خطبه پیغمبر اکرم آمده است؛ «برکت، رحمت و مغفرت». تمام خیرات عالم از این سه چیز نشأت می‎گیرد. هر چه بخواهی در این سه سرفصل گنجانده شده است.