مافروخی

نسبت جمعی از فضلا در قرن پنجم است و آنان منسوبند به مافروخ بن بختیار که نسبتش به آذرشاپوران بن آذرمانان می¬پیوندد(1)

«آذرشاپوران پسر آذرمانان پهلوان از دیه هرستان از روستای ماربین جد مافروخ بن بختیار که جد صاحب رساله محاسن بوده است» (محاسن اصفهان)

امروز مافروخی را به کتاب ارزشمند و کهنی که در قرن پنجم تألیف کرده می شناسند.

مفضل بن سعد مافروخی نام بسیاری از دانشمندان منجمله ابن مردویه را در کتاب محاسن اصفهان آورده است. برخی از اسامی خاندان مافروخی که درکتاب محاسن اصفهان آمده به شرح ذیل است:

1- ابوالعباس احمد بن علی مافروخی از متقدمین علمای نحو و ادب

2- ابوالفتح احمد بن ابی جعفر محمد بن علی از روات و محدثین

3- سراج ازهری مافروخی شاعر و ادیب که به فارسی شعر گفته است

4- ابوالفضل سعد بن حسین ادیب و شاعر

5- ابومسلم طاهر بن محمد عبداله بن حمزه ادیب و شاعر و از اجداد مادری مافروخی مؤلف محاسن اصفهان

6- ابوالفضل عباس بن حمدان بن عباس بن مافروخ مدینی ساکن در قریه سین از روات و محدثین

7- ابومحمد عبدالعزیز بن احمد از ادب و دانشمندان

8- مافروخی شاعر و ادیب كه به فارسی و عربی هر دو شعر می گفته است.

9- ابو عیسی محمد بن عبداله بن عباس از علما و فقها و متقدمین دانشمندان اصفهان

10- مفضل بن ابوالفضل سعد بن حسین مافروخی شاعر و ادیب، مؤلف کتاب محاسن اصفهان

اثر ماندگار مافروخی کتاب محاسن اصفهان است.

اول کسی که به اهمیت ترجمه محاسن برخورده و آن را به دنیا معرفی کرده است، پروفسور براون مستشرق نامی انگلیس است که در سال 1901 میلادی (1319 هجری قمری) از روی دو نسخه از این کتاب که در لندن و پاریس موجود است ترجمه خلاصه مانندی از آن به زبان انگلیسی منتشر ساخته و سپس آن را در رساله علیحده ای به چاپ رسانده است. عنوان این مقاله در رساله به زبان انگلیسی چنین است:

Account of a rare manuscript History of Isfahan

کتاب محاسن اصفهان در قرن هشتم توسط حسین بن محمد آوی ترجمه گردیده است و در سال 1328 به کوشش عباس اقبال آشتیانی تدوین و به چاپ می رسد. این کتاب در سال 1385 توسط مرکز اصفهان شناسی و خانه ملل تجدید چاپ گردیده است.

مافروخی تنها کسی است که به تفصیل ماربین در کتابش پرداخته است.

وی از قلعه ماربین، اشجار ماربین، خوزان ماربین، قصر کوهان ماربین و روستای ماربین که احتمالاً نصرآباد می باشد در کتاب محاسن اصفهان نام برده و اشعاری نیز درباره ماربین به زبانهای فرسی و عربی سروده است. نگارنده در دوره دبیری شورای نامگذاری اماکن نام مافروخی را بر روی یکی از خیابانهای محله فرهنگیان منظریه نهادم که مورد اعتراض اهالی واقع شده و نام مافروخی تغییر پیدا کرد و در نهایت بر روی طرح خیابانی که قرار است از کنار مادی هرستان به انتهای خیابان مدرس اندآن برسد گذاشته شد.

اکنون یکی از میدانهای اصلی خانه اصفهان به نام مافروخی خوانده می شود که بعضاً ماه فرخی نوشته می شود. به هر حال فرقی ندارد چون مورخان مافروخی را مرکب از دو کلمه ماه و فرخ گفته اند و این به معنای ماه مبارک می باشد.

سمعانی در کتاب ارزشمند خود از ابوعیسی محمد بن عبد اله بن عباس مافروخی نام می برد و او را از محدثان بر می شمارد. درکتاب سمعانی نیز نام عباس بن حمدان بن عباس ابن مافروخ مافروخی نیز آمده است.