در که می گشاییم نوای ویولن به پیشبازمان می آید و هر چه پیش تر می رویم تابلوهای نصب شده بر دیوار کارگاه یک یک به رویمان لبخند می زنند. تصاویری از ویولن، از مکان های گردشگری خمینی شهر و اشعاری با خط خوش فارسی.
ویولنِ در حال ساخت، نشسته است روی میز و سکوت اختیار کرده در همسایگی دستگاه تراش و ضخامت سنج. گویی او هم گوش سپرده است به نغمه ای که در فضا پیچیده. قفسه پر از کتاب هم آن طرف تر حرف های زیادی برای گفتن دارد.
«یک ویولن سفارش بدهیم، کی آماده می شود؟» این را ما می پرسیم و ویولن ساز در حالی که انگشت سبابه خود را در استکان رنگ فرو می کند و آرام بر صفحه می کشد، با لبخند پاسخ
می دهد: «مهر96. تا شهریور سفارش گرفته ام.»

 

سالی چند دستگاه ویولن می سازید؟

حدودا 10 دستگاه. ساخت هر دستگاه 45 روز زمان نیاز دارد البته با روزی 4 ساعت کار.

چرا ویولن را انتخاب کردید؟
با سه تار شروع کردم هم می ساختم و هم می نواختم اما به خاطر حساسیتی که به چوب توت پیدا کردم مجبور شدم سه تار را کنار بگذارم.
از وقتی سه تار را کنار گذاشتم 10 سال گذشته بود که یک روز با آقای نوراله سروانی برخورد کردم و ایشان مرا تشویق کردند که به ویولن سازی رو بیاورم. روی این پیشنهاد فکر کردم. آقای مسعود طالبی یکی از سازسازان خبره خمینی شهر که در حال حاضر در مدرسه ویولن سازی ایتالیا در حال تحصیل است در این زمینه کمک بسیاری به بنده کردند. آقای رسول قپانی هم که در ایتالیا مشغول تحصیل در رشته موسیقی است راهنمایی های تاثیر گذاری داشتند. سال 86 بود که تصمیم گرفتم وارد دنیای ویولن شوم و پس از دو سال تحقیق و مطالعه دست به کار ساخت شدم.

استادتان چه کسی بود؟
نه استادی اختیار کردم و نه حتی از نجاری سررشته ای داشتم. معلم من، تحقیقات و مطالعات
گسترده ام در این زمینه بود اگرچه جز چند ترجمه ناقص، منبع مکتوب دیگری به زبان فارسی نداریم. در گام اول کتاب های یک ویولن ساز آمریکایی را پیدا کردم و خواندم.

این ویژگیِ بدون استاد کار کردن در غالب سازسازان خمینی شهر دیده می شود، علت چیست؟
کار کردن با یک استاد خاص چون خط و سیر مشخصی دارد خلاقیت را تا حدود زیادی کور می کند اما وقتی سعی کنی از هر استاد یک نکته بگیری آن وقت راه پیشرفت به رویت گشاده تر می شود. گذشته از آن در کار سازسازی رمز و راز بسیاری نهفته است که معمولا سازنده آن را در سینه خود نگه می دارد و منتقل نمی کند.

منظور همان فوت کوزه گریست؟
البته بنده این را قبول ندارم که استاد رمز و راز را در سینه خود نگه دارد چراکه هر ساز صدای خودش را دارد صدایی که مستقیم به سازنده برمی گردد. هرگز دو سازنده سازی با یک صدا
نمی سازند اما اولین سازی که بنده ساخته ام با آخرینش یک صدا می دهد یعنی شخصیتِ ساز من منحصر به خود من است و عوض شدنی هم نیست اما قابل ارتقاست. ساز در هر جای دنیا که نواخته شود نام سازنده خود را با بانگ بلند اعلام می کند.

حساس ترین بخش ویولن سازی کدام است؟
همانطور که ما صوت داریم همه اشیا هم صوت دارند از جمله چوب. هر نقطه از چوب صدای مخصوص به خودی دارد و نکته حائز اهمیت در هر ساز این است که بتوانی صدایش را درست تنظیم کنی. ویولن، ساز عجیبی است و کوک کردنش 20 ساعت زمان می برد.

چطور سازتان را کوک می کنید؟
صفحه زیر در 5 نقطه کوک می شود و صفحه رو هم در 5 نقطه. اِف را که جاسازی می کنیم صفحه ها از کوک می افتند و باید از نو کوک شوند. کلاف را هم که می گذاریم باید دوباره صفحات را کوک کنیم.

یعنی همه هنر یک ویولن ساز در کوک کردن است؟
هم در کوک کردن و هم در نحوه رنگ آمیزی ساز

چطور سازتان را رنگ می زنید؟
رنگ آمیزیِ ساز کار بسیار پیچیده ای است که حتی گاه اساتید بزرگ دنیا را هم مجبور می کند به فرچه و پیستوله متوسل شوند. هم، وزنی که رنگ به ساز اضافه می کند مهم است و هم ترکیب رنگ.
بنده معمولا از عناصر بومی خمینی شهر برای ساختن رنگ استفاده می کنم از موادی که در دسترسم باشد مثل موم زنبور عسل و شیره درخت زردآلو. موقع رنگ آمیزی هم فقط با انگشت دستم کار می کنم.

این ترکیب رنگ ابتکار خودتان است؟
بله به جرات می توانم بگویم که هیچکس در دنیا از این ترکیب برای رنگ آمیزی ساز استفاده نمی کند چراکه بنده از مواد طبیعی پیرامونی استفاده می کنم. رنگ آمیزی با انگشت را هم گمان نمی کنم کسی در ایران انجام بدهد.

چوب مورد استفاده تان چیست؟
برای صفحه رو از چوب روسی استفاده می شود و برای صفحه زیر از چوب افرا. البته چوب باید 5 سال بماند تا قابلیت تبدیل شدن به ویولن پیدا کند.

شاگرد هم دارید؟
چند نفری آمده اند اما نمی مانند. کار سازسازی با دست کار سختی است که هر کسی زحمتش را به جان نمی خرد. خیلی وقت ها خریداران در طول مدتی که در حال ساختن سازشان هستم به کارگاهم سر می زنند تا مطمئن شوند که با دست کار می کنم.

تفاوت ویولن دست ساز با ماشینی چقدر است؟
از زمین تا آسمان. ویولن باید به گونه ای ساخته شود که بالای صد سال عمر کند. ویولن چینی ارزان قیمت توی بازار هست. ویولن هایی هم که در کارگاه های صنعتی داخل ساخته می شود قیمت بالایی ندارد و مناسب کسانی است که تازه کارند یعنی یک نوازنده حرفه ای هرگز این سازهای مشقی را نمی خرد.

کار در حوزه موسیقی در روحیات شما چه تاثیری داشته است؟
سال 74 با نوازندگی سه تار په به دنیای موسیقی گذاشتم. شاگرد آقای فرامرز کلانتری بودم. اگرچه آن زمان فقط با هدف پر کردن اوقات فراغت به موسیقی رو آوردم اما در طول زمان به نقطه ای رسیدم که ویولن سازی بخش زیادی از وقت و فکر و قلب مرا به تصرف خود درآورد و روحیه ام را که دستخوش تکرار و روزمرگی شده بود زیر و رو کرد. طولی نکشید که از نوازندگی سه تار به سازندگی سه تار روآوردم و بعد با یک وقفه تقریبا طولانی ویولن سازی را برگزیدم. این هنر نگاهم را به زندگی تغییر داد و این تغییر مسیر به خوبی سر کلاس درس و در رفتار با دانش آموزان مشهود است.
بنده هم هنر تدریس می کنم و هم ادبیات فارسی و با دانش آموزان در هر دو کلاس رابطه خیلی خوبی دارم. به آنها فرصت حرف زدن می دهم و دانش آموزی که از انشا نوشتن ترس دارد، سر کلاس بنده به جایی می رسد که داستان می نویسد.

گفتید در این 7-6 ساله 52 دستگاه ویولن ساخته اید، می دانید سازهایتان چه سرنوشتی پیدا کرده اند؟
همه سازهایم شناسنامه دارند. در دفتر بزرگی تصویرِ ساز را می کشم و مشخصات فنی مثل کوک، وزن، ضخامت، ترکیب رنگ، تاریخ تولید، قیمت و نام خریدار را ثبت می کنم.

چند نفر از کسانی که با ساز شما می نوازند را نام ببرید؟
آخرین ویولن را به سفارش آقای شفیعی رهبر ارکستر اصفهان ساختم. سازی که در حال حاضر در حال ساختش هستم متعلق به خانم میرلوحی نفر اول جشنواره خوارزمی است.
از آقای مجید میرزایی هم دو تا سفارش داشته ام یکی برای سریال رفیق یکی هم برای کاست یکی از خوانندگان کشوری. آقای فدوی از اعضای ارکستر ملی ایران هم دو تا ویولن برای ارکستر از بنده خریده اند. خانم های مشتاقیان و چناریان هم که مدرس موسیقی هستند با ویولن های بنده کار
می کنند. اعضای ارکستر اصفهان و هنرآموزان هنرستان موسیقی اصفهان هر کدام ساز حرفه ای بخواهند، می آیند سراغ بنده.

سازهایتان خارج از کشور هم رفته است؟
یکی از سازهایم الان در آمریکاست و دومی هم در حال رفتن است. از برزیل هم سفارش دارم.

***
تلفن همراه آقای موسوی زنگ می زند. یک نفر از پشت خط، ویولنی سفارش می دهد و آقای موسوی نشانی کارگاهش را شمرده شمرده می گوید. بعد از خداحافظی با شخصی که آن طرف خط است، رو به ما می گوید: غالب مشتری هایم از اصفهان می آیند. خیلی وقت ها تشویقم می کنند که کارگاهم را به اصفهان منتقل کنم اما هرگز دوست ندارم از شهرم بیرون بروم. دوست دارم از این فرصت برای معرفی درست شهرم استفاده کنم. وقتی خریداران به کارگاهم می آیند سعی می کنم حتما آنها را به دیدن مکان های تاریخی خمینی شهر ببرم.