اشاره: اولین همایش آموزش صنعت بتن که هفته گذشته در شهرستان برگزار شد میهمان ویژه ای داشت. دکتر داوود مستوفی نژاد استاد و محقق برتر خمینی شهری که از او به عنوان پدر بتن ایران نام برده می شود به عنوان سخنران در این مراسم حضور داشت.
در حاشیه این همایش فرصتی دست داد تا دقایقی با ایشان به گپ و گفت بپردازیم که در ذیل آمده است:

آقای دکتر، برای شروع از چگونگی ورود خودتان به عرصه بتن بفرمایید.
در دانشگاه به سمت بتن جذب شدم و به دلیل علاقه و استعداد شخصی این موضوع را انتخاب کردم. به همین دلیل دکترای خود را مقاوم سازی ساختمان های بتنی کار کردم و اگر 10 بار هم به 30 سال گذشته برگردم باز همین را انتخاب می¬کنم چرا که معتقدم استعداد من درست مسیریابی شده است.

از کارهای عمرانی خود بگویید؟
بنابر تعهد ذاتی خود در بسیاری از طرح های عمرانی بزرگ کشور در استان های تهران، خوزستان، آذربایجان، فارس و اصفهان سهیم هستم و از 20 سال پیش به این نتیجه رسیدم که هرچه در کارهای عملی انسان قوی تر باشد در تدریس موفق تر خواهد بود.

ارتباط صنعت با دانشگاه در زمینه بتن را چگونه می بینید؟
نسبت به 15 سال گذشته خیلی بهتر شده اما هنوز جای کار دارد و مسیر طولانی در پیش است. در این زمینه ما یک دهم کشورهای پیشرفته کار کرده ایم. در این کشورها صنعت به دانشگاه اعتماد دارد.

علت آن را چه می دانید؟
مشکل اول در تفکر صنعتی است. در کشوهای دیگر معتقدند اگر در این زمینه فعالیت کنند این کار در چند سال آینده بازدهی خوبی دارد که همه کمبودها را جبران می کند. اما در ایران، صنعت به دنبال سرمایه گذاری زود بازده است.
مشکل دوم این است که صنعت ما دولتی است و این وابستگی کار را سخت می کند. صنایع وابسته به بخش خصوصی در کشور همکاری بیشتری با دانشگاه دارند.

نقش دانشگاه در این کم کاری چه بوده است؟
البته دانشگاه ها نیز در این زمینه کوتاهی کردهاند و بعضی از مسایل علمی کشور از طریق اساتید و پژوهشگران خوب جهت داده نمیشوند تا با نیازهای کشور هماهنگ باشد. دانشگاه ما فقط به موضوعات به صورت علمی نگاه می کند و واقف نیستند که این مسایل زمانی کارآیی دارد که مشکلات کشور را حل کند. من به تمام دانشجویانی که پایان نامه ارشد و یا رساله دکترای خود را با من می گیرند تاکید میکنم که موضوعاتی را انتخاب کنند که مشکل کشور باشد.

وضعیت کشور در عرصه بتن چگونه است؟
ما در مقطع دانشگاهی و تحقیقاتی در این زمینه بسیار قوی و در حد دانشگاه های معتبر دنیا هستیم و نمونه آن انتشار مقالات پژوهشگران در مجلات معتبر خارجی است اما هر چه از دانشگاه دور می شویم این کیفیت افت پیدا می کند. کیفیت بتن در شهرستان ها از مراکز پایین تر می شود و هرچقدر پیش می رویم این روند ادامه پیدا می کند تا جایی که در بعضی از مراکز بتن آماده و تیرچه بلوک و همین طور ساب صنعتی ها، برخی افراد با بتن کاملا ناآشنا هستند.

شما دلیل این ضعف را چه می دانید؟
مشکل اصلی در عدم آموزش صحیح و کاربردی است.

و راه حل آن؟
گروه های مردم نهاد و مراکزی مانند اتاق اصناف، انجمن صنفی تیرچه بلوک، بتن آماده و سایر مراکزی که با این موضوع مرتبط هستند باید یکی از اهداف اصلی خود را بالا بردن سطح آموزش قرار دهند و من مطمئن هستم که سرمایه گذاری در این زمینه مفید است.

آموزش برای کسانی که تحصیلات دانشگاهی مرتبط با این موضوع ندارند چگونه است؟
تفکیک آموزشی باید بر اساس سطوح افراد باشد و کلاس های مختلفی برای افراد گذاشته شود چرا که یک فرد بدون تخصص لازم در این زمینه با یک تکنسین عمران یکسان نخواهد بود.

سطح آموزش باید چگونه باشد تا افراد نتیجه لازم را بگیرند؟
کسانی باید به آموزش این موضوع بپردازند که علاوه بر داشتن تجربه لازم، با صنعت رابطه خوبی داشته باشند یعنی دانش تئوری و عملی کار در صنعت با هم باشد تا کلامشان بتواند نفوذ داشته و افراد را با موضوع آشنا کنند. این آموزش ها نباید دانشگاهی صرف باشد.

طرح¬های کشور ما چگونه اجرایی می¬شود؟
ما در طرح های بزرگ استانداردها را خوب رعایت می کنیم. در این طرح ها متخصصین باتجربه مشاوره می¬دهند و از مصالح خوب استفاده می¬شود اما هرچه از این طرح¬های بزرگ فاصله می¬گیریم و به سمت شهرستان¬ها پیش می¬رویم، کیفیت بتن افت پیدا می¬کند و من دلیل اصلی را همان طور که گفتم فقدان آموزش می¬دانم چرا که به ندرت کسی پیدا میشود چیزی را بداند و در کار رعایت نکند.
بتنی که در بدترین نقاط¬ کشور تولید می¬شود تنها با ده درصد افزایش قیمت می-تواند به کیفیت مطلوب برسد و کیفیت آن چند برابر شود. بتن به کار رفته در ساختمان هزینه کمی دارد و هزینه¬های اصلی به کار رفته در ساختمان مربوط به مصالح دیگر است.

تفاوت استفاده از بتن مرغوب در کجا نمود پیدا می¬کند؟
کشور ما زلزله خیز است و زلزله هیچ وقت خبر نمی¬کند. ارگ بم هزار سال برپا بود و با یک زلزله خراب شد. خطر زلزله مربوط به همه نقاط کشور از جمله خمینی¬شهر و اصفهان است.

فقط زلزله تهدیدی برای سازه¬ها است؟
نه. زلزله مخرب¬ترین آن است. شاید با یک سیل، ترکیدگی لوله و نشتی آب و یا ضربه¬های سنگین مانند برخورد ماشین آلات و ... خرابی به بارآید.

ارز آوری بتن چگونه است؟
سیمان از اجزای اصلی بتن است. ما در سیمان تولید مازاد داریم. از85 میلیون تن تولیدی، حداکثر 75 میلیون آن در کشور استفاده می¬شود و ما به کشور¬هایی از جمله عراق و پاکستان صادرات داشته¬ایم که به دلیل نا امنی این صادرات متوقف شده و باید همت صادرات سیمان به کشور¬های همسایه قوی شود.

وضعیت اقتصادی بتن در کشور خودمان چگونه است؟
صنعت بتن از جمله صنایع درآمدزای کشور است که حتی در دوران مشکلات اقتصادی، گردش پول بهتری نسبت به سایر صنایع داشت چرا که نیاز امروز کشور ما ساختمان سازی است و بدون آن ممکن نیست. حتی اگر اسکله ساختمان فولادی باشد، برای سقف، کف و فونداسیون، بتن ریزی انجام می¬شود و حتی در خیلی از مکان¬ها اسکله نیز بتنی است. برای ساخت¬ سد و نیروگاه نیز از بتن استفاده می¬شود. ما در حال حاضر، مشغول برنامه¬ریزی استفاده از بتن برای روسازی جاده-ها نیز هستیم.

این کار چه فوایدی دارد؟
بتن پرمصرف ترین ماده در جهان بعد از آب است. در خیلی از مکان¬ها طرح روسازی جاده¬ها با بتن به عنوان پایلوت در حال اجراست که این امر ضمن استحکام بیشتر و خرابی کمتر مشروط بر رعایت نکات فنی، صرفه جویی در پی خواهد داشت.

قیر که در آسفالت استفاده می¬شود بسیار گران قیمت است و ما می¬توانیم این ماده پرارزش را صادر کنیم که ارزش افزوده زیادی به همراه دارد و از سیمان¬هایی که در کشور مانده برای ساخت بتن استفاده کنیم. در این حالت آسفالت موج برنمی¬دارد و می¬تواند تا 40-30 سال باقی بماند.

مزایای استفاده از بتن به جای مصالح جایگزین چیست؟
اسکلت بتن آرمه ارزان¬تر از مصالح جایگزین است و در مقایسه با اسکلت فولادی 40 درصد ارزان¬تر می¬باشد. سرمایه گذاری در ساخت با بتن تدریجی است یعنی پول فونداسیون را پرداخت کرده و هر ستون جداگانه ساخته می¬شود اما در اسکلت فولادی نیاز به یک سرمایه گذاری هنگفت است تا کل اسکله را یک جا بسازند. لرزش در بتن کمتر و نوعی عایق صوتی و ارتعاشی محسوب می¬شوند. ممکن است در بعضی جاها و موارد خاص از مصالح جایگزین مانند فوم و یا فوم بتن استفاده کنند اما بتن کنار نمیرود.

سند توسعه¬ای برای بتن در نظر گرفته شده است؟
بله. سند چشم انداز توسعه بتن ایران تا سال 1404 با هدف ارتقای اساسی بتن ایران و انتخاب شهر اصفهان به عنوان پایلوت زیر نظر مرکز تحقیقات ساختمان وابسته به وزارت مسکن و شهرسازی تدوین و مقرر شده تا پایان این سند، نرم بتن کشور به 50 مگاپاسکال یا 500 کیلوگرم بر سانتی مترمکعب یعنی بیش از دو برابر کنونی برسد و بعد از مدتی به مرحله اجبار و قانون برسد.

سطح همایش امروز چطور بود؟
دوستان در این همایش بسیار علاقمند بودند و این موجب خوشحالی است و نیاز است تا این همایش¬ها و کارگاه¬ها بسیار زیاد برگزار شود تا سطح دوستان ارتقا و این دانش به روز گردد و من فکر می¬کنم دوستان نیز مایل به کسب علم هستند.

حرف آخر؟
باور کنیم که ما استعداد¬های فراوانی داریم و کمتر از کشور¬های پیشرفته نیستیم اما باید این استعداد¬ها را به فعلیت رساند تا بتوان پیشرفت کرد. من به عنوان معلم تلاش می¬کنم تا این خودباوری را در بین دانشجویانم زنده کنم تا استعداد¬ها بارور شود اما این استعداد¬ها فقط در بین دانشجویان نیست و تمام افراد در تمامی گرایش¬ها و این عرصه و حتی رده¬های پایین¬تر نیز این استعداد را دارند و می¬توانند برای لایه¬های پایین جامعه مفید و برجسته باشند تا بتوانیم جز کشور¬های پیشرفته دنیا باشیم.