در که به رویمان باز شد به راهرویی فراخ دعوت شدیم که ایوان باصفای منتهایش ما را به خود می خواند اما درختان کوچک و بزرگی که در سمت چپ مان مانند سربازهایی سبزپوش یکی یکی عَلَم می شد و بالا می آمد حواسمان را حتی از سنگریزه های سفیدی که زیرپایمان می لغزید و شیطنت می کرد هم پرت کرد.
نسیم صبحگاهی که به روال هر روز آمده بود تا حالی از درخت ها بپرسد تنی هم به آب جاری پای درخت ها زد و سرراهش بر سر و صورت ما هم دستی کشید.
خورشید هم گویی می خواست از قافله عقب نماند که چند باریکه نور به آب های جاری پای درخت ها بخشیده بود. باریکه های نور مثل تکه هایی از الماس در قلب شفاف قطره های به هم پیوسته آب ها می درخشیدند و می رقصیدند...
اینجا باغی از باغات زیبای باغ شهر اصغرآباد است. باغی مستطیل شکل با مساحت 1200 متر مربع و 10 ردیف 15 تایی درخت. درخت های آلو، زردآلو، بادام، شلیل، آلوچه و...
ذره ذره خاک این باغ ترگل ورگل و باطروارت وامدار مهدی فنایی 54 ساله است که 4 سال پیش آن را از یک قطعه زمین بایر تبدیل به یک باغ پر از درخت کرد.

فنایی که در باغداری و باغبانی سابقه ای ده ساله دارد در همین یک سال اخیر موفق به ابداع روشی برای آبیاری شده که مصرف آب باغات را تا 80 درصد کاهش می دهد. وی این شبکه آبیاری به شیوه خودش را در هر دو باغ خود پیاده کرده و علاوه بر صرفه جویی قابل توجه در مصرف آب در کاهش هزینه هایش نیز گامی بلند برداشته است.

با این باغدار کوشا و مبتکر به گفتگو نشستیم.

چند سال است به باغداری مشغولید؟
حدود 10 سال

چه شد که به فکر تغییر روش آبیاری افتادید؟
در نیمه اول سال و خصوصا تابستان بیشتر درخت ها هفته ای یکبار نیاز به آبیاری دارند. باغ 1200 متری من که حدود 150 اصله درخت دارد با روش غرقابی در هر بار آبیاری 100 هزار لیتر آب نیاز داشت اما با این شیوه در هر نوبت آبیاری فقط 20 هزار لیتر آب مصرف می کنم.

هزینه هایتان چقدر کاهش یافته است؟
در روش غرقابی هر نوبت آبیاری 400 هزار تومان پایم درمی آمد ولی با این روش هر هفته تنها 80 هزار تومان پول آب می دهم یعنی 80 درصد صرفه جویی هم در آب هم در هزینه ها.

راجع به روشتان توضیح می دهید؟
دور هر درخت را حوضچه ای ای به قطر یک متر درست کرده ام که نسبت به حوضچه بعدی حدود 2سانت ارتفاع بیشتری دارد تا شیب  ایجاد شده به هدایت آب تا آخر ردیف کمک کند. از نظر علمی میان هر دو درخت باید به اندازه 3 متر فاصله باشد که در باغ من این فاصله با یک لوله پلیکای 90 پر شده است. دریچه آب هر ردیف در چاله اول باز می شود و آب از طریق این لوله ها که با شیبی نامحسوس در فاصله چاله ها تعبیه شده اند جریان می یابد تا به آخرین درخت ردیف برسد بدون اینکه قطره ای آب به خورد زمین بایر برود.

می خواهید بگویید در روش ابداعی شما قطرات آب دقیقا به منطقه هدف یعنی ریشه درخت هدایت می شوند؟
بله دقیقا. به جرات می گویم که حتی یک قطره آب هم به خورد زمین بایر نمی رود و طریق پایین رفتن آب به گونه ایست که ریشه را همیشه مرطوب نگه می دارد و این علاوه بر آنکه رشد درخت را خیلی بیشتر می کند مانع از رویش علف هرز هم می شود. گذشته از آن، سم، آهن و مواد شیمیایی لازم هم از همین طریق پای درختان می رود و همین می شود که شما می بینید این باغ شسته و رُفته و تمیز است.

درست است، این پاکی باغ شما از علف هرز بسیار به چشم می آید و زیبایی باغتان را دوچندان کرده است.
علتش این است که علف هرز هم برای رویش به آب و آهن و... نیاز دارد که با این روش از چنین موادی برای رشد علف هرز خبری نیست. نکته قابل توجه دیگر این است که هزینه دیگری که علف هرز روی دوش باغدار می گذارد این است که هر چند وقت یکبار باید کارگری بگیرد تا این علف ها را بکند.
گذشته از آن در روش غرقابی مجبوری 10 کیلو آهن خرج باغ کنی تا 2 کیلویش جذب درخت ها بشود ولی در روش فعلی کمتر از 2 کیلو آهن مصرف می کنم که کاملا به منطقه هدف می رود.

پس این روش شما از هر جهت مفید و به صرفه است.
بله مثلا من سال گذشته هر ماه بالغ بر 1/5 (یک و نیم) میلیون تومان پول آب می دادم و دخل و خرجم جور درنمی آمد اما امسال از آنجا که هزینه ماهیانه خرید آب به 350 هزار تومان هم
نمی رسد از درآمدم راضی هستم.

پیاده کردن این شبکه آبیاری برایتان چقدر هزینه در برداشت؟
حدود 5 میلیون تومان

علت اینکه در هر ردیف یک درخت خاص کاشته اید چیست؟
نیاز درختان مختلف به آب یکسان نیست به عنوان مثال درخت هایی مثل بادام، انار، انگور، انجیر و... هر دوهفته یکبار آب می خورند و این در حالی است که درختان آلو، زردآلو، گلابی و... نیاز بیشتری به آب دارند. با این روش برنامه آبیاری هر ردیف با ردیف های دیگر متفاوت است.

ولی معمولا در باغات دیگر چنین نظمی در چینش درختان دیده نمی شود؟
بله همینطور است و این شیوه از کاشت، خصوصا وقتی باغ به صورت غرقابی آبیاری می شود علاوه بر اینکه آب بسیاری به هدر می دهد درختانی که به آب چندانی نیاز ندارند چون بیش از حد نیازشان آب می خورند میوه مرغوبی نمی دهند.

این شیب نامحسوس در چاله ها و لوله ها، برای هدایت آب به سمت پایین کافیست یا به فشار دیگری هم نیاز است؟
زمانی که استخر پر باشد همین شیب، آب را به جریان می اندازد اما وقتی آب منبع به انتها می رسد برای جاری شدن در لوله ها باید از پمپ استفاده کنم.

برق دارید؟
نه متاسفانه. خیلی هم تقاضا داده ام اما می گویند با توجه به اینکه فاصله این باغ تا تیر برق های اطراف استاندارد نیست امکان انتقال برق به این باغ وجود ندارد و من ناچارم از همسایه ها برق قرضی بگیرم.

استخر را چطور پر می کنید؟
 به وسیله لوله ای که از بیرون باغ تا استخر کشیده شده و  تانکر  آب را در آن تخلیه می کند.

ظرفیت استخر چقدر است؟
20 هزار لیتر

آبیاری هر ردیف درخت چه مدت زمان می برد؟
کل باغ را در نیم ساعت آبیاری می کنم.

حاضرید این روش را به دیگران هم آموزش بدهید؟
بله با کمال میل. الان شرایط بسیار سختی بر کشاورز و باغدار حاکم است چراکه از طرفی می خواهد مزرعه و باغش را به هر طریق حفظ کند و از سویی دیگر با بی آبی روبروست پس ناچار باید به روش هایی از این دست متوسل شد.

تا کنون کسی از این روش استفاده کرده؟
هر کس از نزدیک شاهد این نوع آبیاری باشد جذبش می شود. قرار است به زودی برای باغ همسایه همین روش را پیاده کنیم. هر کس دیگر هم مایل باشد من با کمال میل کمکش می کنم.

مسئولان کشاورزی شهرستان از این روش اطلاع دارند؟
خیر

به نظر خودتان چه عنوانی می شود برای روش ابداعی شما انتخاب کرد؟
حوضچه های متصل

 

با تشکر از آقایان هاشمیان و خسروی زاده که ما را در تهیه این گزارش یاری کردند.