سلامتی در سالمندی
در فرهنگ غنی اسلامی- ایرانی ، افراد كهنسال و به قول معروف ریش سفیدها از ارزش و احترام خاصی در خانواده و جامعه برخوردار بوده و هستند. همه ما این نكات كوچك و بسیار مهم را به یاد داریم كه پدرها و مادرها به ما گوشزد می كردند؛ در برابر بزرگ ترها پاهای تان را جمع كنید؛ با صدای بلند حرف نزنید؛ با اخم و ناراحتی صحبت نكنید؛ اول، آنها باید سر سفره بنشینند و ده ها نمونه دیگر مانند اینها كه جزء لاینفك زندگی ما بوده اند. جایگاه سالمندان در آموزه های دینی ما جایگاهی بس رفیع می باشد که روایت ابتدای متن از پیامبر بزرگوار اسلام (ص) خود گویای این مطلب است.با توجه به این نکات بر آن شدیم تا در حد وسع و توان خود ادای تکلیف نموده و مطالبی پیرامون سلامت سالمندان ارائه نمائیم باشد که مورد قبول درگاه الهی قرار گیرد انشاءالله. سالمندی دوره ای ویژه از زندگی هر فرد است که عده ای آن را نماد خمودگی و درد می دانند، اما با ترویج فرهنگ زندگی سالم و برانگیخته شدن حساسیت های عمومی نسبت به سلامت افراد مسن، می توان از سنین سالمندی نیز لذت برد.
حاصل یک عمر زحمت و تلاش در عرصههای مختلف با سپری شدن عمر بشر به دوره سالمندی با مخاطرات و خاطرات خاص این دوره گره میخورد تا فصل جدیدی در زندگی افراد تجربه شود. دوره سالمندی، مرحلهای از زندگی افراد است که اجتناب از آن ممکن نیست؛ از طرفی این دوران شرایط و ویژگیهای خاص خود را دارد که اگر با درک این شرایط بتوانیم به خوبی خود را با آن وفق دهیم، میتوانیم حتی از دوره سالمندی نیز لذت ببریم.
اهمیت سالمندان در جامعه ایرانی و لزوم ایجاد حساسیت در اذهان عمومی نسبت به شرایط ویژه سالمندان، موجب شده تا در تقویم سلامت ایران، روزهای پنجم تایازدهم مهرماه سال 1393به عنوان هفته سلامت سالمندان نامگذاری شود."کسی را فراموش نکنیم ،فردایی برای همه" شعاری است که برای بزرگداشت این هفته در نظر گرفته شده است.
سلامت و سالمندی:
در دوره سالمندی توان و انرژی جوانی جای خود را به کهولت و ناتوانی میدهد؛ و بیماریهای مختلفی چون کاهش دید، مشکلات روانی و روحی، ضعف حافظه، مشکلات تغذیه و مسائلی از این دست به سراغ افراد می آید که عدم توجه به آنها به سلامت جامعه آسیبهای جدی وارد میکند.
در کنار همه اینها مشکلات ، بیماریهایی مانند ناراحتی های قلبی ، فشار خون، سکتههای قلبی و مغزی نیز اضافه میشوند و فرد دوره حساسی از زندگی خود را سپری می کند، هر آنچه در جوانی محافظ خود و دیگران بودیم، اینک در دوره سالمندی باید دیگران از ما مراقبت و نگهداری کنند.
اما همه آنچه در مورد سالمندان میتوان گفت، درد و رنج نیست، در دوره سالمندی فارغ از هیاهو و جنب و جوشهای مادی و دنیوی، فرصتی فراهم می شود تا در یک کنج خلوت و آرام به آنچه تاکنون فرصتش نشده، پرداخته شود.
دوره سالمندی را می توان به فرصتی برای محبت کردن، گرم کردن کانون خانواده، فرزندان و نوهها و انتقال یک عمر تجربه به آنها تبدیل کرد.
توصیه هایی برای رفع مشکلات شایع دوران سالمندی
رژیم غذایی
. نبود یک رژیم غذایی مناسب از یک سو و مشکلات ناشی از جویدن و هضم غذا از سوی دیگر، مهمترین مسائل تغذیهای سالمندان هستند.
. رژیم غذایی سالمندان باید حاوی مواد غذایی غنی از ویتامینها، املاح و به ویژه کلسیم و آهن باشد.
. مصرف شیر، انواع لبنیات، سبزیها، میوهها و گوشت برای تأمین مواد موردنیاز بدن از جمله املاح مفید، کلسیم و آهن توصیه میشود.
. تعداد وعدههای غذایی سالمندان باید حداقل پنج وعده در طول روز باشد و مقدار غذای مصرف شده نیز در این وعدهها کم حجم باشد.
. مصرف غذاهای نرم مانند پوره، گوشتهای نرم، سوپ، آشهایی با حبوبات کم، سبزیهای خردشده، آبمیوهها و میوههای رندهشده برای سالمندانی که قدرت جویدن سایر غذاها را ندارند، بسیار مناسب است.
. غذاهای سرخشده، غذاهای چرب، سس مایونز و کلم از جمله غذاهایی هستند که بهتر است سالمندان مصرف نکنند و یا مصرف آن ها را محدود کنند، هم چنین در هفته بیش از سه عدد تخممرغ مصرف نکنند.
. سالمندان باید تا قبل از ساعت هشت شب، حداقل هشت لیوان آب ساده بنوشند و برای سالمندان مبتلا به یبوست و بیخوابی، مصرف یک لیوان شیر گرم قبل از خواب توصیه میشود.
ضعف حافظه
-مشکل ضعف حافظه در سنین سالمندی، یکی از گلایههای این افراد است و با روشهایی چون حلکردن جدول میتوان حافظه را تقویت کرد.
-اطرافیان سالمندان با ترغیب آنان به فعالیتهای مفید، میتوانند زمینهساز لذت بردن افراد مسن از زندگی شوند و با کارهایی مانند ترغیب به نگارش خاطرات خود یا مطالعه کتاب و روزنامه، روند کاهش قدرت حافظه را کندتر نمایند.
-هم چنین انجام بازیهای فکری مانند شطرنج، مشاعره و تلاش برای یادگیری مطالب جدید در سنین سالمندی، ضعف حافظه را به تعویق میاندازد.
-سعی کنید همواره برای یادداشت مطالب موردنیاز که ممکن است فراموش کنید، یک دفترچه به همراه داشته باشید و اخبار رادیو و تلویزیون را نیز روزانه دنبال کنید.
-مصرف میوهها و سبزیجات تازه، در کنار کاهش مصرف قند، چربی و نمک در رژیم غذایی، موجب عملکرد بهتر مغز و پیشگیری از ضعف حافظه میشود.
بیخوابیهای شبانه
از دیگر مشکلات سالمندان، نارضایتی آنان از بیخوابیهای شبانه و نداشتن یک خواب راحت است که با رعایت چند نکته ساده برطرف میشوند.
- به سالمندانی که خواب شبانه راحتی ندارند توصیه میشود از چرتزدنهای روزانه بپرهیزند.
-دوش گرفتن با آب گرم قبل از خواب هم تا حد زیادی خواب شبانه را راحت و لذتبخش میکند .
- خوردن شام سبک، عدم نوشیدن چای و قهوه بعد از غذا، نوشیدن یک لیوان شیر گرم قبل از خواب نیز میتواند خواب راحتی را برای افراد مسن به ارمغان بیاورد.
-پزشکان به افراد سالمند توصیه میکنند که به هیچ عنوان بدون مشورت با پزشک از داروهای خوابآور استفاده نکنند، چرا که مصرف بدون نسخه این داروها موجب بر هم زدن متابولیسم و نظم خواب در این افراد میشود.
درد مفاصل
درد مفاصل، یکی دیگر از گلایه های همیشگی سالمندان است که به این افراد نیز توصیه میشود تا فعالیت جسمی و تحرک بدنی را به خاطر ترس از درد مفاصل کنار نگذارند و همواره ورزشهای سالم و متناسب را در برنامه کاری خود داشته باشند.
-کاهش وزن و ورزش کردن تا حد زیادی درد مفاصل را کاهش میدهد. دامنه حرکات مفاصل سالمندان با تکرار ورزشهای مناسب بهبود پیدا میکند و درد آنها کاهش می یابد.
-سالمندان باید بدانند که در هنگام کار بیشتر بنشینند و به طور مکرر نیز استراحت کنند، زیرا ایستادن طولانی مدت به شدت سلامت سالمندان را تهدید میکند.
-خوابیدن روی تشک سفت، عدم نشستن روی مبلها و صندلیهای گود و نرم نیز میتواند مشکلات مفاصل سالمندان را کاهش دهد.
ورزش
-اگر سالمندان به موضوع تغذیه سالم و ورزش مناسب توجه لازم را داشته باشند، میتوانند بدون وابستگی به دیگران تا حد زیادی سلامت خود را حفظ کنند؛ ورزش برای هیچ سن و سالی ممنوع نیست و در واقع افراد سالمند نیز باید ورزش کنند.
-سالمندان میتوانند با یک پیاده روی ساده و اصولی که ابتدا آهسته شروع میشود و به صورت تدریجی سرعت و مسافت آن افزایش میيابد، تواناییهای تنفسی خود را به مرز یک فرد جوان برسانند.
-فواید ورزش به ویژه در سالمندان به حدی است که میتوان از آن به عنوان یک معجزه نام برد؛ ورزش کمک میکند تا کلسیم وارد استخوانها و مفاصل شود، افسردگی کاهش پیدا کند و مشکلات قلبی و عروقی به حداقل برسد.
30- دقیقه پیاده روی در طول روز برای افراد سالمند لازم است که میتوانند این مدت زمان را در فواصل 10 دقیقهای انجام دهند.
شاید نامگذاری یک هفته در طول سال به نام این قشر دوست داشتنی، بهانه و البته فرصت مناسبی باشد برای آشنایی بیشتر با مشکلات آنان و زمینه ای برای توجه بیشتر به سلامتشان که به نکاتی در این خصوص اشاره شد. امید است این آشنایی جامعه را نسبت به سالمندان و مشکلات آنان حساس تر نموده و زمینه ساز لذت بیشتر آنان از زندگی شود.
واحد سلامت سالمندان شبکه بهداشت ودرمان شهرستان خمینی شهر
روزنامه فرصت از سال 13 کار خود را آغاز کرد و در حال حاضر خبر های خود را به صورت آنلاین نیز ارائه میکند