خود مراقبتی شامل اعمالی است که فرد انجام می‌دهد تا تندرست بماند. رییس مرکز بهداشت استان خوزستان در همایشی که به مناسبت هفته سلامت برگزار شده، می گوید: « درحال حاضر بیماری های واگیر مشکل اساسی ما نیست و مشکل اصلی برای ما بیماری های غیرواگیر است که در اکثر مواقع به خود مراقبتی نیاز دارد.» بنابراین فرد باید برای دست یابی به سلامت و یا حفظ سلامت خود و جلوگیری از  ابتلا  به بیماری، خود مراقبتی کند. دکتر سیدیان در این باره ادامه می دهد: «خود مراقبتی، گام اول سلامت است و باید یاد بگیریم خودمان از خودمان مراقبت کنیم. بین 65 تا 85 درصد از مراقبت هایی که به سلامت ما منجر می شود، محصول همین خودمراقبتی است یعنی فعالیت هایی که برای حفظ یا ارتقای سلامت، پیشگیری از ابتلا به بیماری یا کاهش عوارض آن انجام داده می شود.»
بنا بر آنچه این مسوول بهداشتی می گوید فرد باید قادر باشد از سلامت جســمی خود نگهداری کند، نیازهای اجتماعی و روانی خود را برآورده سازد، از بیماری‌ها یا حوادث پیشگیری کند، ناخوشی‌ها و وضعیت‌های مزمن را بهبود بخشد و نیز از سلامت خود بعد از بیماری حاد و یا ترخیص از بیمارستان حفاظت کند. عباس زارع نژاد دبیر ستاد برگزاری هفته سلامت عنوان می‌کند: « آموزش و اطلاع رسانی، در گسترش فرهنگ خودمراقبتی و توانمندسازی مردم برای حفظ سلامتی، نقش بسیار اساسی دارد. بنابراین نگاه قدیمی به سلامت، یعنی تجویز دارو و بستری در بیمارستان؛ باید تغییر کند.» این دیدگاه ناشی از آن است که براساس مطالعات علمی می‌توان ۴۰ درصد کاهش مراجعه به پزشکان عمومی، ۱۷ درصد کاهش مراجعه به پزشکان متخصص،۵۰ درصد کاهش مراجعه به مراکز اورژانس، ۵۰ درصد بستری در بیمارستان و ۵۰ درصد غیبت از کار را با خودمراقبتی کاهش داد. البته توجه به این نکته ضروری است که مادران مهمترین نقش مراقبتی در خانواده را برعهده دارند.
اما برای خودمراقبتی باید به چه نکاتی توجه کرد:

 * توجه به وزن خود و نگه داشتن آن در محدوده مناسب (BMI=18.8-24.9)
   * آشنایی با تغذیه سالم و پیروی از رژیم غذایی صحیح
    * توجه به اهمیت فعالیت بدنی و نقش آن در سلامت افراد
    * توجه به مضرات دخانیات و اقدام جهت ترک سیگار
    * آگاهی از تاثیر استرس بر سلامتی و اهمیت کنترل آن
   * توجه به نقش خواب در سلامت جسمی و روانی و آگاهی از بهداشت خواب
    * آشنایی با علایم و نشانه های افسردگی
   * آشنایی با علایم و نشانه های اضطراب
   * آشنایی با راه‌های تقویت حافظه
   * توجه به ســلامت قلب و عروق و آشــنایی با عوامل ایجاد بیماری‌های قلبی و عروقی
    * توجه به عوامل موثر در ابتلا به پوکی اســتخوان و آشنایی با راه‌های پیشگیری از آن
    * توجه به عوامل خطر ابتلا به آرتروز و کمردرد و آشنایی با راه‌های پیشگیری از آن
    * آشنایی با سرطان‌های شایع و عوامل خطر و راه‌های پیشگیری از آنها
    * توجه به اهمیت ارزیابی‌های پاراکلینیکی و انجام به موقع آنها
از سوی دیگر آموزه های دینی نیز توصیه های موکدی در رابطه با خود مراقبتی دارد، در یک اظهار نظر نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی می گوید: «مصرف هر چه کمتر دارو یکی از مباحث اصلی خودمراقبتی است و در متون دینی نیز به این مهم بارها سفارش شده است که حتی الامکان از دارو کمتر استفاده شود.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، منطقه آذربایجان شرقی، آیت اله محسن مجتهد شبستری، در همایش حامیان سلامت گفت: طبق آیات و روایات با رعایت بهداشت فردی و اجتماعی باید از بروز بیماری‌ها جلوگیری کرد و اگر یک بیماری به سراغ فردی آمد که مجبور به استفاده از دارو ا‌ست، در آن صورت مجاز است از دارو استفاده کند.»
خود مراقبتی فقط مربوط به امور جسمی نیست باید توجه نمود که مسائل روحی و روانی را هم در بر می گیرد.
آیت اله مجتهدی در این باره افزود: «همان طور که برای جسم انسان خودمراقبتی نیاز است برای روح و روان انسان نیز پیشگیری‌هایی نیاز است و اسلام در این مبحث به دو عنوان بهداشت عقل و بهداشت قلب توصیه‌هایی کرده است.»
وی ادامه داد: تقوا پیشگیری کننده از همه دردهای روحی و استغفار درمان آن است و گرایش به معنویات و یاد خدا انسان را از آلودگی های روحی و روانی مصون می‌دارد.