سال 1988 سازمان بهداشت جهانی روز اول دسامبر (برابر با 10 آذر) هر سال را روز جهانی ایدز نامگذاری کرده است. درست 3 سال بعد از این نامگذاری، "روبان قرمز" به عنوان یک نماد بین المللی برای بالا بردن توجه و آگاهی در مورد ایدز معرفی شد. حالا این نماد 24 ساله شده است.
روبان قرمز شکل ساده ای دارد؛ خط منحنی بالا می رود، پیچ می خورد و با شیبی ملایم پایین می آید. شاید برای همین امروز دیگر همه آن را می شناسند. روبانی که 21 سال است نماد مقابله با HIV (ایدز) است.

ایدز بیماری مهلک و بسیار خطرناکی است که نه تنها فرد مبتلا بلکه به دلیل اینکه حدود 10 سال طول می کشد تا علایم بالینی آن ظهور پیدا کند، می تواند افراد بسیاری را مبتلا سازد.
در این مدت فرد آلوده به ویروس ایدز به ظاهر سالم است ولی می تواند عامل انتقال ویروسHIV به عنوان ناقل این بیماری به دیگران باشد؛ این مدت را دوره بدون علامت بیماری ایدز می نامند.

ظهور علایم بیماری ایدز با کاهش تدریجی نیروی دفاعی بدن همراه است. یکی از این علایم این بیماری بزرگ شدن غدد لنفاوی به ابعاد نیم تا دو سانتیمتر است. تورم این غدد، بدون درد و تدریجی است و حدود سه ماه به طول می انجامد.

اسهال و تبی که بیشتر از یک ماه به طول انجامد، کاهش وزن بدن به میزان 10 درصد، تعریق شبانه روزی و خستگی و بی حالی از دیگر علایم این بیماری است.

در برخی از بیماران یکی دو هفته پس از ورود ویروس به بدن، علایم مرحله حاد مانند تب، گلو درد، بزرگی غدد لنفاوی، درد مفاصل، سردرد، ضعف و بی حالی، بی اشتهایی، اسهال و استفراغ ظاهر می شود که پس از یک تا دو هفته خود به خود از بین می رود.

این علایم شباهت زیادی به بسیاری از بیماری های ویروسی دیگر دارد و به همین خاطر بیماری ایدز با ظهور این علایم تشخیص داده نمی شود.
ایجاد دانه های سیاه رنگ در داخل دهان و بدن و بروز عفونت های تنفسی مانند سل از مهم ترین علایم ابتلا به بیماری ایدز در افراد به شمار می رود.
در نهایت به دلیل نقص کامل نیروی دفاعی بدن، عفونت ها و سرطان های فرصت طلب ظاهر شده و فرد مبتلا جان خود را از دست می دهد.
آلودگی به ویروس ایدز، تنها با آزمایش خون تشخیص داده می شود. از زمان ورود ویروس به بدن انسان تا زمانی که شواهد آزمایشگاهی ظهور کند، بین 2 تا 16 ماه طول می کشد. در این دوره نیز فرد مبتلا، آلوده کننده است ولی هیچ یک از علایم بالینی و آزمایشگاهی ندارد.
به طور کلی تماس جنسی، خون و فرآورده های خونی آلوده و انتقال از طریق مادر به جنین از جمله عمده ترین راه های انتقال ویروس ایدز عنوان شده است.

واکسن و درمان قطعی برای بیماری ایدز وجود ندارد؛ بلکه رفتارهای پرخطر احتمال ابتلا به ایدز را در افراد ایجاد می کند، بنابر این افراد می توانند با دوری از این رفتارها و پیشگیری و مراقبت خود را در برابر این ویروس محافظت کنند.

ویروس ایدز (HIV) از چه راه هایی سرایت می کند؟
1- تماس جنسی ناامن
2- سرایت از مادر آلوده به جنین در داخل رحم و یا انتقال به کودک در طی دوران شیردهی
3- استفاده مشترک از سرنگ و سوزن آلوده جهت تزریق
4- سرایت از طریق خون و فرآورده های خونی
5- زخم ناشی از وسایل تیز و برنده آلوده به ترشحات یا خون افراد مبتلا به ویروس
ايران تاكنون دو موج ايدز را پشت سر گذاشته است و كارشناسان نگران موج سوم يعني سرايت ويروس از راه جنسي هستند.
متوليان سلامت در كشور به افسارش چنگ زده اند تا به هر قيمتي شده آن را نگه دارند ايدز اما، مثل جانوري سركش و رميده از سربالايي اعداد در نمودارهاي آماري به سوي قله مي دود. اگر به آمارهاي وزارت بهداشت تكيه كنيم هم اكنون 24 هزار و 250 نفر در كشور ناقل ويروس اچ آي وي هستند و البته مسئولان عقيده دارند كه شمار مبتلايان بسيار بيشتر از اين رقم است، چرا كه تعدادي از مبتلايان هنوز آزمايشي براي تشخيص بيماري نداده اند و همچنان به تزريق از سرنگ مشترك و ارتباط با شركاي جنسي شان ادامه مي دهند و آنها را نيز مبتلا مي كنند.
همان آمارها نشان مي دهد كه هنوز انتقال از راه تزريق با سرنگ مشترك، اصلي ترين عامل ابتلا به اين بيماري در ايران است به طوري كه از هر ده نفر، حدود شش نفر از اين راه ناقل ويروس اچ آي وي شده و بقيه نيز بيشتر از طريق ارتباط جنسي مبتلا شده اند و در موارد بسيار اندكي ويروس از راه فرآورده هاي خوني يا از مادر به فرزند منتقل شده است. ايران تاكنون دو موج ايدز را پشت سر گذاشته است و افزايش 20 درصدي انتقال ايدز از طريق جنسي زنگ خطري است كه مسئولان را واداشته به مردم هشدار بدهند موج سوم انتقال ايدز بزودي از راه خواهد رسيد.

موج اول؛ خون، مرگ آورد
پرونده ايدز در ايران به شكل رسمي از سال 1366 باز شد. شايع ترين راه هاي انتقال ايدز در ايران و جهان، آميزش جنسي و استفاده معتادان از سرنگ مشترك است اما نخستين بيماري كه در ايران شناسايي و ثبت شد كودكي شش ساله و هموفيلي بود كه خون آلوده به ويروس اچ آي وي دريافت كرده بود؛ كودكي كه هرگز هويتش براي رسانه ها فاش نشد.
پس از اين ماجرا، گزارش هاي رسيده از ابتلاي موارد مشابه به ايدز فراوان شد. داستان از اين قرار بود كه خون هاي آلوده وارد كشور شده و به بيماران هموفيلي تزريق شده و شمار زيادي از آنها را ناقل ويروس اچ آي وي كرده بود. متوليان سلامت، وقتي با نمونه هاي فراوان از اين نوع روش انتقال ايدز مواجه شدند، اعلام كردند اين، موج اول انتقال ايدز است اما با توجه به اين كه شايع ترين روش هاي انتقال ايدز در دنيا آميزش جنسي و تزريق با سرنگ مشترك است، احتمالا موج هاي ديگري هم در راه است، موج هايي كه پايه هاي نظام سلامت را به لرزه خواهد انداخت.

موج دوم ؛ تزريق با سرنگ آلوده
موج نبود! سونامي بود! كي آمد؟ مگر مي شود دقيقا مشخص كرد از چه تاريخي؟ همان وقت كه هموفيلي ها غمگين و ناراضي پيگير پرونده هاي شكايتشان بودند، همان وقت كه مردم خيال مي كردند اصلي ترين راه انتقال ايدز از طريق آرايشگاه و دندانپزشكي است، همان وقت بود كه سونامي ايدز از راه رسيد و بر پيكر نظام سلامت كشور كوبيده شد.
اين بار معتادان تزريقي اصلي ترين مراجعان به پزشكان عفوني شدند. آنها معمولاوقتي به بيمارستان مي رسيدند كه كارشان به مراحل آخر بيماري و بروز علائم جسمي شديد رسيده بود. آن روزها مثل حالاوزارت بهداشت و سازمان هاي مردم نهاد، ميان معتادان سرنگ و كاندوم رايگان پخش نمي كرد و اغلب معتادان بويژه در زندان ها از سرنگ مشترك استفاده مي كردند و ويروس مهماني مي شد كه ميان رگ هاي معتادان مختلف در زندان ها و خرابه ها مي گشت و همين باعث شد راه انتقال ايدز در ايران از اصلي ترين شيوه انتقالش كه آميزش جنسي بود، جدا شود.
معتادان زنداني و كارتن خواب ها، ترك كرده يا ترك نكرده، بالاخره به خانه برمي گشتند و با همسرانشان رابطه زناشويي داشتند و آنها را نيز مبتلا مي كردند.

موج سوم؛ ايدز ما را خواهد برد ؟
آخرين آمارها ثابت مي كند موجي تازه از ايدز در راه است. مسئولان وزارت بهداشت مي گويند كه در آخرين آمارگيري از شمار مبتلايان به ايدز، انتقال اين بيماري از طريق آميزش جنسي رشدي 20 درصدي داشته و اين يعني گرچه هنوز الگوي انتقال ايدز در ايران تزريقي است اما بعيد نيست سرايت از راه جنسي در چند سال آينده به اصلي ترين شيوه انتقال ويروس اچ آي وي تبديل شود.