نزدیکی خمینی شهر به اصفهان هم فرصت است هم تهدید. هم می توان از همجواری با دومین کلانشهر کشور بیشترین بهره را جست و هم می توان نشست و از بلاهایی که این همجواری بر سر خمینی شهر می آورد گلایه کرد.تهدیدهای این همجواری انگار بیشتر بر پیکره شهرمان نشسته است؛ فرار سرمایه ها، آلودگی، تبدیل ادارات شهر به انباری ارگانهای اصفهان، قانون فلج کننده ممنوعیت احداث کارخانه در شعاع 50 کیلومتری اصفهان و .... و شهرمان به هزار و یک دلیل از فرصت هایی که می توانست و می تواند بهره جوید بی نصیب مانده است.

دوقطبی خمینی شهر-اصفهان دو قطبی تازه ای نیست. دو قطبی غیرکلانشهر -کلانشهر است، دو قطبی شهرری-تهران است. در همه جا اگر قطب غیرکلانشهر حرفی برای گفتن نداشته باشد لاجرم باید بار کلانشهر را بر دوش بکشد و زیر فشار آن نفس نفس بزند.

***

براستی راهکار تبدیل این تهدید به فرصت چیست؟ چگونه می توان خمینی شهر را از زیر تهدیدها به سلامت بیرون کشید و بر خان فرصت نشاند؟ چگونه می توان "تراز خمینی شهر" را بالا برد؟ جواب را می توان در یک جمله جست؛ "شهرمان در قد و قامت کلانشهر اصفهان و حتی بالاتر ظاهر شود." و این شدنی است، کافی است دو سه جاذبه یا سرمایه کالبدی در خمینی شهر ایجاد کرد تا علاقه مندان از سرتاسر استان و کشور راهی خمینی شهر شوند.

این یعنی خمینی شهر در صنعت توریست اصفهان شریک شود، در 10 میلیون توریست اصفهان. یعنی ورود پول و سرمایه به شهر و خارج شدن شهر از خوابگاهی بودن. احداث جاذبه هایی که در کشور کم نظیر هستند به مدد سرمایه داران مشهور خمینی شهری شدنی است. زمین 50 هکتاری پادگان امام حسین(ع) هم فرصت خوبی است.

***

یکی از فن آوریهایی که طرفداران زیادی در جهان دارد ولی هنوز در کشور ما (بجز نمونه ناقص آن در قشم) مورد استفاده قرار نگرفته "آکواریوم بزرگ شهری" است. برای دیدن این جاذبه توریستی سالانه میلیونها نفر برای قدم زدن در این آکواریوم و دیدن تصاویر طبیعی از هزاران موجود دریایی راهی آن می شوند. نکته مهم اینجاست که احداث چنین آکواریومی نیاز به همجواری با دریا ندارد و در بسیاری از شهرهای دنیا به دور از دریا یا دریاچه احداث شده است.

با این روش نه تنها خمینی شهر وارد بازار صنعت توریسم اصفهان خواهد شد بلکه می تواند به صنعت توریسم این شهر –که اخیرا دچار آسیب شده- رونق بخشد.
وجود دانشگاههای بزرگ در خمینی شهر و اصفهان را می توان از دیگر دلایل احداث چنین مجموعه ای دانست چرا که یکی از کاربری های این مجموعه انجام مطالعات و تحقیقات علمی محسوب می‌شود. عموما آکواریوم های شهری با برنامه‌های تحقیقاتی و آموزشی دانشگاهها، ایستگاه‌های بیولوژیکی و موسسات دریایی در ارتباط و تعامل هستند.

آکواریوم‌ شهری یا اوشناریوم چیست؟

آکواریوم‌ شهری یا اوشناریوم، به مجموعه‌ای ازآکواریوم‌ها، حوضچه‌ها و مخازن نمایشی ماهی‌ها و آبزیان در مقیاس بسیار بزرگ گفته می‌شود که از پدیده‌های دنیای مدرن هستند. معمولا یک آکواریوم شهری با توجه به وسعت مجموعه، صدها یا هزاران گونه مختلف از آبزیان را به نمایش می‌گذارد.

در یک دسته‌بندی کلی دراوشناریوم‌ها، پستاندران دریایی، کوسه ها و تلفیقی از گونه های خاص و عمومی به نمایش گذاشته می‌شوند. برخی از اوشناریوم‌ها گونه‌های بسیار خاص با شرایط نگهداری پیچیده را نیز به نمایش می‌گذارند، مانند آکواریوم جورجیا که کوسه نهنگ که یکی از بزرگترین گونه‌های شناخته شده اقیانوس است را در معرض تماشای عموم قرار داده است.

ساخت چنین مجموعه‌هایی با توجه به نیازهای مختلف گونه‌ها، پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و با توجه به وسعت پروژه و گونه‌های موجود هزینه‌هایی بسیار متفاوت از ۵ میلیون تا بیش از یک میلیارد دلار را در دنیا به خود اختصاص داده‌اند، اما علاقه فطری انسان‌ها به طبیعت اقیانوس و موجودات آن همواره موفقیت این مجموعه‌ها را در پی داشته و در اغلب موارد سرمایه گذاران را ترغیب به سرمایه گذاری در این زمینه نموده است.

تاریخچه‌ی پیدایش این آکواریوم‌ها چیست؟

نخستین آکواریوم‌های شهری در اواسط قرن نوزده در اروپا به بهره‌برداری رسیدند و در همان ابتدا بخشی از صنعت در حال شکوفایی توریسم شدند. اولین آکواریوم شهری درماه می سال ۱۸۵۳ در باغ‌وحش لندن افتتاح گردید و پس ازآن در سال۱۸۵۶، یک آکواریوم شهری به عنوان قسمتی از موزه بارنوم در نیویورک ساخته شد. سپس در سال ۱۸۵۹ باغ آبی در بوستون و مجموعه های دیگری دراروپا مثل جاردین درپاریس ۱۸۶۰ وبرلین ۱۸۶۹ وسپس براتین ۱۸۷۲ تاسیس گردیدند.

آکواریوم قدیمی برلین در سال ۱۸۶۹ شروع به کارکرد. ساختمان این آکواریوم در مرکز شهر و خارج از فضای باغ‌ وحش برلین قرارداشت. مدیر اولین آکواریوم برلین آلفردبرهم- مدیرسابق باغ‌وحش هامبورگ(۱۸۶۶-۱۸۶۳) بود و تا سال ۱۸۷۴ دراین پست باقی‌ماند. او بر مسائل آموزشی این محیط تاکید فراوان داشت.

این آکواریوم مانند یک غار که بخشی ازآن ازسنگ طبیعی ساخته شده طراحی شده بود که در این غار لایه‌های مختلف پوسته زمین مشخص بود. دراین مجموعه هم‌چنین فضاهایی برای نگهداری پرندگان و استخرهای نمایش سیل وجود داشت. این آکواریوم درسه طبقه ساخته شده بود. تجهیزات ومخازن آب درطبقه هم‌کف، آکواریوم وماهی‌ها در طبقه اول و به دلیل علاقه زیاد برهم به پرندگان، لانه‌ها و قفس‌های بزرگ آنها در طبقه دوم قرار گرفته بود.

آکواریوم آرتیس داخل ساختمان ویکتوریا در باغ وحش آمستردام در سال ۱۸۸۲ ساخته شد و در سال ۱۹۹۷ مورد مرمت و بازسازی قرارگرفت. درپایان قرن نوزدهم این آکواریوم به عنوان یک مرکزهنری-تفریحی مورد توجه بود. همانطورکه در پایان قرن بیستم و پس ازمرمت نیز چنین شد. از آن دوران تا به امروز، روند ساخت این مجموعه‌ها با سرعت بالایی رو به افزایش است تا آنجا که امروزه تنها در آمریکا بیش از ۱۰۰ پروژه آکواریوم فعال وجود دارد و شهری مثل پکن که بسیار شبیه به پایتخت کشور ماست دارای سه مجموعه آکواریوم شهری فعال است.

آکواریوم‌های شهری چه مزایایی دارند؟

اوشناریوم‌ها در واقع هم محلی برای تفریح و سرگرم شدن مردم و هم مرکزی برای مطالعات و تحقیقات علمی محسوب می‌شوند. تعدادی از اوشناریوم‌ها با برنامه‌های تحقیقاتی و آموزشی دانشگاهها، ایستگاه‌های بیولوژیکی و موسسات دریایی درارتباط هستند. این امر هم در گسترش علوم‌دریایی و زیست‌محیطی موثر بوده و هم محیطی را برای پژوهشگران جوان و علاقمند به این موضوعات فراهم می‌آورد. علاوه بر این، وجود چنین آکواریوم‌های عظیمی در هر کشور، رقابت در بازار توریسم را امکان‌پذیر می‌سازد.

بسیاری از اوشناریوم‌ها از تمام ظرفیتهای وال‌ها و دلفین‌ها برای یادگیری استفاده می‌کنند که به این ترتیب برنامه‌های سرگرم‌کننده ویژه‌ای را برای عموم به نمایش می‌گذارند. این برنامه‌ها می‌تواند در قالب اجرای برنامه‌های نمایشی از حیوانات آموزش‌دیده و یا برنامه‌های تعاملی که شامل تماس مستقیم تماشاچیان با حیوانات است، باشد. این قبیل برنامه‌ها، هرساله تعداد زیادی توریست از سراسر دنیا را به کشورهای مزبور کشانده و مجموعه‌های اوشناریوم، امروزه یکی از جاذبه های توریستی پذیرفته شده در سرتاسر جهان می‌باشند.

آکواریوم بزرگ جورجیا در سال بازگشایی خود، میزبان ۳ میلیون بازدیدکننده بود. همچنین این آکواریوم ۲۲۰ شغل تمام‌وقت و ۱۵۰ شغل پاره‌وقت ایجاد کرد. باید گفت درآمد سالیانه این آکواریم ۲۵۰ میلیون دلاراست. هر ساله تعدادی از کشورهای دور و نزدیک اقدام به ساخت و راه‌اندازی چنین پروژه‌هایی می کنند؛ به‌طوری‌که در حال حاضر کشورامارات، دومین دارنده‌ی آکواریوم بزرگ دنیا و کشور ترکیه پنجمین کشور دارنده آکواریوم های بزرگ دنیا است.

از آنجا که توریسم یکی از قطب‌های مهم در توسعه و رونق اقتصادی در هر کشوری است، کشورهای همسایه با علم به این مطلب از تمام قابلیت‌های موجود نهایت بهره‌برداری را می‌کنند. این در حالیست که در ایران با وجود دو دریا در شمال و جنوب کشور و وجود گونه های بومی بسیار زیبا برای نمایش عموم و نیز خودکفایی در زمینه طراحی، ساخت و بهره‌برداری از چنین مجموعه‌هایی، هنوز هیچ آکواریوم شهری در کشور وجود ندارد و تهران نیز تنها کلان شهر دنیاست که از داشتن آکواریوم شهری محروم است.

برای آشنایی بیشتر در ذیل ۵ پروژه آکواریوم شهری به عنوان نمونه تشریح شده است:

آکواریوم جورجیا

آکواریوم جورجیا واقع شده در ایالت آتلانتا در آمریکا بزرگترین آکواریوم آبی دنیا است و از جاذبه های توریستی ایالت آتلانتا به حساب می آید. ظرفیت این آکواریوم بیش از ۸.۵ میلیون گالن آب می‌باشد که زیستگاه بیش از ۱۲۰ هزار جاندار از ۵۰۰ گونه و نژاد مختلف است. این آکواریوم برای اولین بار در سال ۲۰۰۵ برای بازدید عموم افتتاح شد و تا سال ۲۰۰۹ بیش از ۱۰ میلیون بازدیدکننده داشته است. آکواریوم جورجیا حیوانات نادری را که تنها در چند آکواریوم جهان وجود دارند به نمایش میگذارد.

این آکواریوم از پنج گالری تشکیل شده است که شامل گالری جورجیا، گالری رودخانه، گالری آبهای سرد، گالری اقیانوس وگالری استوایی میباشد. یکی از جاذبه های این آکواریوم تونل ۳۰ متری گالری اقیانوس است. در سال ۲۰۰۸ مسئولان این آکواریوم طرحی را به نام "شنا با غولهای زیر آب" اجرا کردند که در آن در هر نوبت ۸ نفر می‌توانستند به کمک غواصان خبره با نهنگ‌ها و کوسه‌های عظیم‌الجثه شنا کنند. این طرح به شدت مورد استقبال بازدیدکنندگان قرار گرفت.

آکواریوم مرکز خرید دبی

دبی مال یا مرکز خرید دبی، یکی از بزرگترین مرکز خریدهای جهان، بخشی از مجموعه‌ی ۲۰ میلیارد دلاری برج دبی است. بخش میانی این مرکز خرید، آکواریوم عظیم آن با ظرفیت نگهداری ۱۰ میلیون لیتر (۲.۶۴میلیون گالن) آب قرار دارد. این آکواریوم دارای بیش از۳۳۰۰۰ حیوان زنده از جمله بیش از ۴۰۰ کوسه و سفره‌ماهی است و همچنین رکورد جهانی گینس را برای "بزرگترین پانل اکریلیک" جهان به دست آورده است. اندازه این پانل ۸.۳ در ۳۲.۸۸ مترو ضخامت آن ۷۵ سانتیمتر است.

آکواریوم اوکیناوا چورامی

این آکواریوم در پارک اوشن اکسپو در ژاپن واقع شده و در سال ۲۰۰۲ افتتاح شده است. تانک اصلی آکواریوم، به نام دریای کوروشیو، محتوی ۷،۵ میلیون لیترآب (۱.۹۸میلیون گالن) و دارای ویژگیهای یک پانل شیشه ای آکریلکی با اندازه‌های ۸.۲ در۲۲.۵ متر و باضخامت ۶۰ سانتیمتر است.

اوشنوگرافیک

مجتمع دریایی اوشنوگرافیک که درآن زیستگاه‌های مختلف دریایی نشان داده است. این آکواریوم داخل یک مجموعه شناخته شده به عنوان شهر هنر و علوم درشهر والنسیای اسپانیا قرار دارد. اوشنوگرافیک دارای بزرگترین مخزن آکواریوم دراروپااست و بیش از ۴۵۰۰۰موجود دریایی را در خود جای داده است. این آکواریوم با ۷ میلیون لیتر (۱.۸۵میلیون گالن) آب پرشده است.

آکواریوم پکن

آکواریوم پکن که در حال حاضر بزرگترین آکواریوم دور از دریا در جهان می باشد، در کرانه شمالی رود چانگ و در باغ وحش پکن قرار گرفته است. مساحت زمین این آکواریوم۱۲۰۰۰۰ متر مربع و بنای آن۴۲۰۰۰ متر مربع می باشد و مجموعه کاملی از موجودات دریایــی جهت بازدید عموم و فعالیت های تحقیقاتی را داراست. شکل معماری خارجی این مجموعه منحصر به فرد به شکل یک صدف عظیم می باشد.

آکواریوم پکن نشان AAAA را در جاذبه های ملی چین و همچنین یازدهمین نشان جام شهر ممنوعه را به عنوان یکی از نقاط عطف مدرن و جاذب توریست از شهرداری و اداره توریست و گردشگری پکن دریافت نموده است. از ابتدای افتتاح آن در مارس ۱۹۹۹ تاکنون بیش از ۱۲ میلیون توریست از سر تا سر دنیا از این مجموعه دیدن نموده اند.

آکواریوم پکن همچنین به یک مرکز آموزشی برای بسیاری از امور مربوط به اکوسیستم دریاها تبدیل گردیده است و بسیاری از موسسات دانشگاهی جهت تحقیقات خود بر روی موجودات دریایی و یا یافتن روش های تکثیر مصنوعی آن‌ها از این مجموعه استفاده نموده و سالانه بیش از ۲۰۰ طرح تحقیقاتی در این مجموعه به انجام می‌رسد.

این مجموعه ها علاوه بر ایجاد جاذبه‌های توریستی در این کشورها، سالانه میلیون‌ها دلار درآمدزایی دارند. به امید اینکه روزی شهرمان آغازگر احداث چنین پروژه ای در کشور شود.