مجرمند و در چنگال قانون گرفتار شده‌اند، اما مجازات‌هایشان کمی متفاوت است. قرار نیست حبس بکشند، در ازایش باید به جامعه خدمت کنند. متهمینی که تاوان جرمشان، انجام خدمت برای جامعه است. به زندان نمی‌روند و با خلافکارهای دیگر آشنا نمی‌شوند، به‌خاطر یک جرم سبک، در میان مجرمان خطرناک و حرفه‌ای شب و روزشان را نمی‌گذرانند. عمرشان پشت میله‌های زندان تباه نمی‌شود و از خانواده‌هایشان دور نمی‌مانند. قانون به کمکشان آمده تا در ازای خدمت به جامعه از مجازات اصلی رها شوند.
صدور احکام جایگزین زندان، از جمله ابتکارات قابل تحسین برخی از قضات در سطح کشور است که در سالهای اخیر متداول گردیده است.در این احکام که برای مجازات های جایگزین حبس برای مرتکبان جرائم با حبس‌های کوتاه مدت بکار می رود به "تهدید به مجازات" بیش از "تعیین مجازات" توجه شده است.
این احکام، از یک سو متناسب با تخلف، برای جامعه مفید خواهد بود هم در راستای اصل بازدارندگی و تاثیر گذاری احکام بر افراد و در پی استفاده از مجازات‌های تکمیلی و جایگزین حبس صادر شده به طوری که مناسب به حال متهم بوده و بیشترین اثر را بر او داشته باشد. بدیهی است کاهش تعداد زندانیان کشور از دیگر مزایای این حکم است.
با توجه به شرایط شهرستان، جا دارد این رویه تحسین آمیز در شهرستان نیز اجرا و گسترش یابد. بدیهی است چنین مواردی با استقبال افکار عمومی و رسانه ها مواجه خواهد شد. به چند نمونه از این احکام که در برخی از شهرستان های کشور اجرا شده توجه کنید؛
در ماههای اخیر، رسانه ها از صدور حکم جایگزین حبس جهت پاکسازی محوطه تاریخی بیستون از زباله‌ها و نخاله‌های ساختمانی توسط دادگاه این بخش خبردادند.
به گزارش خبرگزاری مهر، مسئول روابط عمومی دادسرای کرمانشاه در این باره اعلام کرد: در پی مطالبات مردمی و انتشار اخبار و گزارشاتی مبنی بر انباشت زباله های شهری و نخاله های ساختمانی در محدوده دو اثر تاریخی پل صفوی و شیب پارتی در شهر بیستون، دادگاه بخش بیستون این موضوع را در دستور کار خود قرار داد.

وی ادامه داد: در این راستا، دادگاه بیستون ضمن پیگیری موضوع، طی اقدامی قانونی و جالب حکم جایگزین حبس در جهت پاکسازی منطقه را صادر نمود که در حال حاضر نیز این حکم در مرحله اجرا است.

احکام جالب و مشابه دیگر دادگاه های کشور به شرح زیر است:
• یک شکارچی، در جنگل های ارسباران آذربایجان به 300 ساعت کار رایگان برای ساخت آبشخور حیوانات وحشی محکوم شد.
• پزشک تبریزی به جرم قصور در یک پرونده پزشکی به پرداخت دیه و یک هزار و 500 ساعت ویزیت رایگان در شهرستان های محروم استان محکوم شد.
• متهم به سرقت تعزیری از مدرسه در شعبه اول دادیاری دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان گرمه به تنظیف مدرسه به مدت یک ماه در روزهای دوشنبه و چهارشنبه محکوم شد.
• قاضی محیط زیستی متخلفین شکار و صید غیرمجاز پرندگان را به احداث دو آبشخور و تهیه ۵۰ کیلوگرم گندم برای خوراک پرندگان در فصل سرما در منطقه منگشت محکوم کرد.
• ۳۰۰ساعت کار در اداره کل بهزیستی استان هرمزگان و شرکت در کلاس‌های کنترل خشم و نحوه صحیح تربیت فرزندان به مدت دوسال مجازات پدر عصبانی
• یک قاضی درکرمان طی حکمی پنج متهم قتل غیر عمد را به جای یک سال زندان به آموزش رایگان هنرو کاشت درخت محکوم کرد.
• صدور حکم نگارش مقاله علمی و حفظ احادیث، مجازات ۸ نفر از حاملان مشروبات الکلی
• محکومیت عاملان آتش‌سوزی جنگل‌های بلوط به کاشت یک هزار و ۷۰۰ نهال درخت
• محکومیت یک پزشک به نگارش مقاله علمی در مورد مضرات مصرف مشروبات الکلی
• غرس 20 اصله درخت، مجازات جایگزین حبس محکوم در میبد
• تهیه پوشاک برای دانش آموزان نیازمند، جریمه راننده بی احتیاط
• شکارچی متخلف به پرورش 200 قطعه سهره محکوم شد
• نگارش 5 مقاله علمی، مجازات جایگزین حبس محکوم در قصور پزشکی
• قاتل درختان به کاشت ۲۱۰ اصله نهال محکوم شد