باغ ویلا ها فرصت یا تهدید؟(1)

ارسال در در شهر

اما آنچه بر این نگرانی ها افزوده، طرح هایی است که هر چند وقت یکبار اعلام می شود.  یکی از این طرح ها "باغ شهر" است که نگرانی ها را در باب آن مرور می کنیم:
فکر ایجاد باغ شهرها پس از شهر تهران در برخی از استان‌های کشور و شهرستان ها هم مطرح شده است. در ظاهر  هدف، استفاده از زمین‌ها و باغ های حومه شهرها و احداث باغ شهرهای تشکیل شده از واحدهای ویلایی است.
نخستین بار ابنز هاوارد شهرساز انگلیسی، حدود یک قرن پیش گاردن سیتی یا "باغ شهرها" همراه با طرح شهرک ‌های اقماری را مطرح کرد.
طرح تهیه باغ شهرها در ایران برای نخستین بار در سال ۱۳۸۹ با تصویب شرح خدمات آن توسط شورای عالی شهرسازی در دستور کار سازمان‌ها و مهندسان مشاور قرار گرفت و در برخی از استان‌ها مطرح و همزمان با  مخالفت ها و مشکلاتی مواجه شد. طرح باغ‌ ویلا که به‌ منظور رفع معضل مسکن مطرح شد، یکی از بحث‌ برانگیزترین طرح‌هایی است که با واکنش‌های بسیاری مواجه شده است به‌طوری که موضوع داغ محافل زیست‌ محیطی است.
دکتر محمد امینی، رییس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران در گفتگو با همشهری، با اشاره به اینکه این موضوع ذیل 2 شاخه "طبیعی" و "کشت‌گونه" قابل بررسی و ارزیابی است، گفت: مسائلی مثل تامین آب و زیرساخت‌هایی که برای باغ ‌ویلاها مورد نیاز است مثل راه‌ سازی از جمله چالش‌های جدی این طرح است. برای نمونه، تامین آب مورد نیاز برای ایجاد گونه‌های گیاهی در باغ‌ویلا، به 2شیوه امکان‌پذیراست: ازطریق آب ‌های سطحی و دیگری برداشت از منابع زیرزمینی. اگر بخواهیم از آب ‌های سطحی استفاده کنیم نیاز به احداث کانال و لوله‌کشی داریم اما برای برداشت از منابع زیرزمینی، ناگزیر به حفر چاه و استفاده از پمپ هستیم که لازمه آن برق است. هر کدام از این گزینه‌ ها انتخاب شود رساندن آب به باغ‌ ویلاها نیاز به مسیرهای عبوری هم دارد.

دکتر محمد امینی، تفکیک اراضی و مالکیت را از معضلات این طرح دانست و تصریح کرد: عرصه‌هایی که وجود دارد عرصه‌ های منابع طبیعی است و طبق مصوبه مجلس این عرصه ‌ها قابل واگذاری نیست. نکته دیگر اینکه تجربه نشان داده در هر نقطه از عرصه‌ های طبیعی و ملی جاده‌ای ساخته شده است، اراضی قابلیت تجاری پیدا کرده و این اراضی به ویلا تبدیل شده‌اند.
امینی بخشی از گفته‌های خود را به مسائل طبیعی این طرح اختصاص داد و گفت: نکته درخور تامل دیگر، تعیین گونه است. منظور از تعیین گونه، نوع درختانی است که قرار است در این عرصه‌ها کاشته شوند. این درختان اگر بدون مطالعه کاشته شوند و هر کسی بنا به میل خود گونه‌ای غیر بومی بکارد، در واقع زمینه طغیان آفات را فراهم می‌سازد.
این طرح با این شیوه‌ای که عنوان شده، چنانچه الزاماتی برای آن تعریف نشود، زمینه را برای سود جویی افراد فرصت ‌طلب فراهم می‌کند زیرا قانون اجازه نمی‌دهد عرصه‌ های منابع طبیعی را تفکیک، تقطیع و به افراد واگذار کنیم.
این طرح مغایر با عدالت است
دکتر هادی کیادلیری، رییس انجمن علمی جنگلبانی ایران در واکنش به این طرح گفت: موفقیت هر طرحی را باید براساس هدف تعیین شده آن، ارزیابی کرد. بر این اساس، نخستین سوالی که مطرح می‌شود این است که طرح مذکور چه هدفی را دنبال می‌کند؟ این استاد دانشگاه تصریح کرد: ما حدود 20میلیون خانوار داریم که بر اساس طرح مورد نظر باید به آنها 2 میلیون هکتار زمین واگذار شود اما این 2 میلیون هکتار فقط فضای مورد نیاز برای ساخت باغ ‌ویلاست در حالی که این ساخت‌ و سازها به زیرساخت ‌ها از جمله راه‌ های دسترسی، فضاهای تجاری و آموزشی هم نیاز دارد که با احتساب این فضاها حداقل باید 5 میلیون هکتار زمین در نظر گرفته شود. این اراضی قرار است از چه بخشی تامین شود؟ مثلا در شمال کشور که گستره جمعیت در سطح بسیار زیاد است، می‌خواهند اراضی جنگلی را واگذار کنند؟ در تهران چطور؟ آیا مناطق کوهستانی و کویرها را برای این موضوع در نظر گرفته‌اند؟
کیادلیری که دانش ‌آموخته جنگل‌داری است، همچون دیگر منتقدان منابع طبیعی در پایان تاکید کرد: منابع طبیعی در حال حاضر به اندازه کافی با مشکل و معضل دست به گریبان است. بر این اساس، انتظار آن است به جای عنوان‌کردن طرح‌ هایی از این دست، برای رفع این معضلات اقدام کنیم. بدیهی است عنوان کردن طرح ‌های اینچنینی به مشکلات موجود منابع طبیعی دامن زده و موجب می‌شود این مشکلات تحت‌الشعاع و در حاشیه قرار بگیرد.

افراد سود جو به دنبال منافع خود هستند

مهندس کاظم نصرتی نصرآبادی، رییس جامعه جنگلبانی ایران، یکی دیگر از منتقدان طرح باغ‌ ویلا ضمن ابراز نگرانی از اجرایی ‌شدن این طرح، گفت: با توجه به شرایط اقلیمی کشور، این طرح هیچ مبنا و پایه کارشناسی ندارد زیرا کشور با معضل کم آبی دست به گریبان است و در حال حاضر بسیاری از شهرها، آب آشامیدنی مورد نیاز خود را با تانکر حمل می‌کنند. علاوه بر این، آب مورد نیاز دامداری‌ها، مرغداری‌ها هم به همین شیوه تامین می‌شود. این شرایط نشان می‌دهد طرح مذکور به هیچ عنوان قابلیت اجرایی ندارد. وی تصریح کرد: این طرح پیش از هر چیز این ذهنیت را ایجاد می‌کند که عده‌ای سودجو به ‌دنبال منافع خود هستند و برای دستیابی به اهداف خود، آدرس و کد غلط به مسئولان می‌دهند.
نصرتی خاطر نشان کرد: اجرای این طرح در تهران، وضعیت موجود را بدتر خواهد کرد چرا که در وضعیت کنونی، 50درصد آب شرب شهروندان استان تهران از طریق چاه‌ ها تامین می‌شود این درحالی است که آب برخی از چاه ‌ها به نیترات آلوده است. این کارشناس منابع طبیعی در پایان هشدار داد: باید از حریم شهرها با شدت و حدت مراقبت شود و اجازه هیچ‌ گونه ساخت ‌و سازی در آنها داده نشود زیرا ساخت ‌و ساز در این عرصه‌ ها، تبادلات آب و هوایی را به هم می‌زند و باعث از بین رفتن اراضی کشاورزی و باغ‌ های اطراف شهرها و عرصه ‌های طبیعی در این نقاط می‌شود. به همین دلیل هیچ محفل علمی و کارشناسی این طرح را تایید نمی‌کند.
 از آنجایی که در اطراف و حریم شهرهای بزرگ، فضای سبز به میزان کافی وجود ندارد، یکی از اصلی‌ترین نگرانی ‌ها در مورد طرح باغ شهرها آسیب دیدن اراضی و فضای سبزی است که در حاشیه شهرها ایجاد می‌شود.
باغ شهرها کمکی برای تخلیه سرریز کلان شهرها
در کشوری همانند ایران که اساسا مشکل فضای سبز و کمبود آب بر آن حاکم است، ایجاد چنین فضایی کمی مشکل به نظر می‌رسد چرا که اساسا باغ شهرها در واقع در شهرهایی تشکیل می‌شوند که فضا های سبز بیشتری دارند تا در قالب آن بتوان جمعیت انبوه مادر شهرها را به آنجا سرریز کرد در عین حال نباید فراموش کرد که باغ شهرها در حاشیه شهرهای اصلی تشکیل می‌شوند و این در حالی است که وجود آنها باز پایگاه کوچکی برای جذب مردم سایر شهرها می‌شود و به جای اینکه جمعیت شهرهای بزرگ را تخلیه کند، جمعیت شهرهای میانی وکوچک را به سمت خود جذب می‌کند.
غرب اصفهان هدف باغ ویلا ها در استان
استان اصفهان به عنوان یک استان مرکزی همواره به عنوان یک استان پر جاذبه فرهنگی و تاریخی و طبیعی مطرح بوده است. در این میان حاشیه زاینده رود و غرب اصفهان به عنوان مهم‌ترین نقطه جاذب سبز و به عنوان ریه اصفهان با باغ ‌های بسیار زیادی که دارد همواره یکی از پر جاذبه ‌ترین نقاط استان اصفهان بوده و هست، چنانکه همجواری با زاینده‌رود در زمان جاری بودن آن سبب رونق زندگی در این نقاط شد.

شهرهای ساحلی و باغات و ساخت‌ و سازهای حاشیه و اطراف زاینده‌ رود توانسته بود پای بسیاری از سرمایه‌گذاران را به این استان باز و علاوه بر جاذبه‌ های تفریحی راه درآمدی هم برای آن مردم آن منطقه فراهم کند.
شاید به جرات بتوان گفت، به معنای واقعی و نه با این عنوان امروزی، نخستین "باغشهر" استان اصفهان در حدود ۲۸ سال پیش در منطقه چادگان مطرح و ساخته شد.
موفقیت در رونق ساخت و ساز‌ها، ویلاسازی و فضاسازی شهری سبب شد که برخی از مسئولان و نمایندگان مجلس نیز طرح‌هایی مبنی بر ساخت فضاهای تفریحی و اقامتی در سایر نقاط غرب اصفهان شوند. به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان حاشیه بیشه ناژوان، خمینی‌شهر، نجف‌آباد، باغ بهادران، چادگان، فریدن، گلپایگان، فریدون‌‌شهر و سمیرم و بسیاری از نقاط سرسبز دیگر در حاشیه غربی اصفهان از جمله مکان‌های پر جاذبه برای این طرح هستند.
باغات منطقه غرب اصفهان به باغ ویلا تبدیل شوند
کریم داودی عضو شورای اسلامی شهر اصفهان  در این باره به خبر گزاری فارس می‌گوید: طی یک سال گذشته وضعیت آب اصفهان با توجه به کمی آبی زاینده‌رود بسیار جدی بوده است و انهار غرب اصفهان و در حواشی خیابان آتشگاه هیچ آبی برای باغات ندارند و حفظ آنها با این شرایط هیچ توجیه اقتصادی ندارد.
وی با پیشنهاد اینکه می‌توان از این قابلیت برای باغ ویلا استفاده کرد، گفت: مردم با سرمایه‌گذاری در تولید باغداری و تبدیل آن به باغ ویلا بهتر می‌توانند از این سرمایه‌ خود استفاده کنند.
وی گفت: برای حفظ زمین کشاورزی بهتر است که درخت‌ها و باغات زیاد شود و پیشنهاد ما این است که اراضی غرب اصفهان حفظ شود البته اداره کشاورزی می‌گوید حریم است اما از طرفی دیگر باغات مردم هم صرفه اقتصادی ندارد و نه آب هست که کشت کنند و نه محصول خوبی دارد.
داودی در قسمت دیگری از صحبت‌هایش ادامه داد: می‌توان در باغاتی که حداقل ۲ هزار متر به بالا متراژ و درخت‌های پنج ساله دارد، اجازه داد که ۱۵۰ متر ساخت کنند که تبدیل به باغ ویلا شود. عضو شورای اسلامی شهر اصفهان گفت: این وضعیت اصلا قابل قبول نیست که به طور غیررسمی این باغات غرب اصفهان به صنایع کوچک ریخته‌گری و مبل‌سازی تبدیل شده است در حالی می‌توان توجیه اقتصادی بهتری به کار بست که آلایندگی نداشته باشد.
داریوش خرسندی مدیرعامل شرکت عمران زاینده‌رود معتقد است، باغ شهرها در حاشیه‌ شهرها از یک سو سبب سرریز جمعیت و کاهش آلایندگی‌ها و حجم ترافیک می‌شود و از سوی دیگر سبب رونق مناطق محروم می‌گردد.

وی افزود: باغ شهرها می‌‌تواند مناطقی برای جذب گردشگر و توریست واقع شود اما گسترش این مجموعه‌ ها نباید افسار گسیخته باشد بلکه باید توسط مدیریت استان جهت ‌دهی شود. از آنجا که اراضی کشاورزی و باغات شهرستان خمینی شهر در اظهار نظرها به عنوان یکی از مناطق مناسب اجرای طرح مطرح شده است و از ساخت و ساز در باغات و اراضی کشاورزی گزارش هایی در دست است  و درمناطقی از کوشک و اصغر آباد می توان باغ ویلا ها را مشاهده کرد امیدواریم بتوانیم در گزارشی مستقل به ابعاد مختلف موضوع در شهرستان بپردازیم.