به این بهانه و برای آشنایی با جوی آباد جدید، گزارش پیش رو را تهیه کردیم از این منطقه.

جویآباد قدیم در طول جغرافیایی '34 و 51 و عرض '41 و 32 در ارتفاع 1590 متر از سطح دریا در شرق خمینیشهر قرار دارد و زاینده رود هم در 4 کیلومتری جنوب آبادی جاری است.

محله جوی­ آباد قدیم به دلیل وجود آثار تاریخی و مزارع و اماکن مقدسی همچون امامزاده نجم­الدین دارای قدمت و اصالت تاریخی زیادی است و اهالی آن را هم معمولاً اقشار مختلف فرهنگی و اداری تشکیل می­دهند.

از لحاظ واژه شناسی، این آبادی قبل از جوی آباد به نام گیوآباد معروف بوده که این نام را از قلعه گیو که متعلق به دوره ساسانی بوده گرفته است.

آثار تاریخی

1- قلعه گیو: بزرگترین اثر تاریخی این آبادی قلعه خشتی عظیمی بوده که مربوط به زمان ساسانیان می­ باشد و با خشتهای بزرگی به ابعاد 40×40 سانتیمتر و ضخامت 14 سانتی متر به صورت مدور ساخته شده بود و با نوع مصالح به کار رفته در ساختمان آتشگاه برابری می­کرده است. این قلعه عظیم نزد مردم به نام قلعه گیو معروف بوده ­است که دارای پلکان شاه نشین، درب سنگی، چاه آب، اتاق و .... بوده است که در زمان سلجوقیان با توجه به فعالیت گسترده فداییان اسماعیلی از آن استفاده گردیده است. متأسفانه این شناسنامه بزرگ و تاریخی که دلیلی بر قدمت این منطقه بوده در شهریور سال 67 توسط شهرداری خمینی­ شهر تخریب و ساختمان فعلی شهرداری منطقه 3 گردید.

2- کبوتر خانه تاریخی: کبوترخانه جوی­آباد به عنوان یکی از قدیمی­ ترین کبوترخانه ­های استان در 300 متری غرب قلعه کهن قرار دارد که بر اساس نظر کارشناس میراث فرهنگی، قدمت آن به زمان صفویه می­رسد. این بنا با همت عده ­ای از فرهنگ­دوستان در آبان­ماه سال 84 به شماره 13612 به ثبت آثار ملی ایران رسید و با همکاری شهرداری خمینی­ شهر و میراث فرهنگی کار مرمت آن آغاز گردیده و هنوز به اتمام نرسیده است. همچنین کبوترخانه­ای در فاصله 200 متری شرق قلعه گیو (کنار خیابان کهندژ) متعلق به دوره قاجار وجود داشته که متأسفانه در دهه 60 به طور کامل تخریب گردیده است.

3- امامزاده سیدنجم ­الدین: در جنوب غربی منطقه جوی­آباد قدیم در میان زمین های کشاورزی و در نزدیکی گورستان تاریخی منطقه، آرامگاه سید­نجم ­الدین از نوادگان امام سجاد (ع) قرار دارد که سنگ قبر موجود وفات آن بزرگوار را ماه شعبان سال 780 ه.ق نشان می­ دهد. در گورستان تاریخی تحت عنوان قبرستان بلندی که امروزه به طور کامل با وضعیت سابقش متفاوت گشته با توجه به گفته­ های اهالی محل، سنگ قبرهایی متعلق به 900 سال پیش موجود بوده است که متأسفانه به دلیل عدم رسیدگی از بین رفته است و در حال حاضر تعداد 6 سنگ قدیمی متعلق به دوره صفویه و زندیه در آستان امامزاده نگهداری می­ شود. همچنین قبرهایی قدیمی که فاقد سنگ مزار می ­باشد وجود داشته و بعضاً نیز موجود می­ باشد که حکایت از تاریخی بودن منطقه دارد. همچنین طبق طومار 400 ساله شیخ بهایی، سهم آب جوی­آباد از رودخانه زاینده رود 12 سهم و 2 دانگ بوده است.

تعداد جمعیت و ترکیب جمعیتی

طبق اولین سرشماری رسمی کشور در سال 1335 جمعیت منطقه 1252 نفر بوده که در سال 1345 به 1654 نفر می­رسد و سپس در سال 1365 با توجه به سیل مهاجران مناطق غربی استان به این منطقه جمعیت آن به 15009 نفر رسیده است؛ البته جنگ تحمیلی و آوارگان جنگ نیز تا حدودی در ازدیاد جمعیت نقش داشته­اند. جوی­آباد قدیم امروزه نزدیک به 8000 نفر جمعیت دارد که شامل ساکنین بومی آبادی است.

با بهره­برداری از خیابان کهندژ در سال 44 و سپس احداث سردخانه 5000 تنی کهندژ و پس از آن دانشگاه فنی مهندسی کار (پیام نور فعلی) و تأسیسات پاساژ گاز، رفته­رفته جوی­آباد جایگاه مطلوبی یافت ولی هجوم مهاجران و عدم نظارت شهرسازی بر آن موجب به هم خوردن بافت آن شد. عوامل مهاجر پذیر بودن منطقه عبارت بوده اند از: خرده مالک بودن زمین­ها، ارزان قیمت بودن و موقعیت مطلوب منطقه از لحاظ دسترسی به مرکز شهر اصفهان. لازم به ذکر است که جوی­آباد بیشترین کناره را در بر خیابان کهندژ نسبت به مناطق دیگر دارا می­ باشد.

مراکز آموزشی

اولین مدرسه به شیوه نوین دبستان پسرانه منعم در سال 1329 و اولین دبستان دخترانه به نام آذرمیدخت در سال 46 افتتاح گردید. امروزه در این منطقه برای تمامی مقاطع و جنسیتها واحد آموزشی وجود دارد. قبل از این آموزشگاههای جدید، مکتب­خانه آبادی در جوار مسجد کنونی چهارده معصوم فعالیت داشته که برخی دانش­آموختگان آن در قید حیات هستند.

مساجد و حسینیه ها

مساجد معروف محل عبارتند از: مسجد مجیر، مسجد چهارده معصوم (ع) (حاج باقر) و مسجد امام زمان (عج) (سرپل). حسینیه­ها نیز عبارتند از: تکیه چهارده معصوم و بیت­العباس.

جوی­ آباد قدیم و انقلاب

مردم جوی آباد قدیم با اهداء 34 شهید و دهها جانباز و آزاده و ایثارگر چهره­ای تابناک در دوران دفاع مقدس از خود به یادگار گذاشته اند. اولین شهید استان در منطقه بعلبک لبنان به نام سردار شهید محمد عسکری از این منطقه می­باشد. همچنین سردار شهید غلامعلی بدیحی در دوران دفاع مقدس مسؤول مهندسی قرارگاه کربلا بوده است.

مشکلات و کمبودهای جوی آباد قدیم

متأسفانه در این منطقه محرومیت و کمبود امکانات به وضوح مشاهده می شود و اهالی و معتمدین نیز در جلسات مکرر با مسؤولین با انتقاد از کمبود خدمات­رسانی در بعضی از بخشها خواستار توجه مسؤولین شهر و استان به این محل شده­اند.

عدم وجود یک سالن ورزشی با توجه به جمعیت جوان و استعدادهای زیاد آنان در ورزش از جمله مشکلات این منطقه است. یکی از فعالان ورزشی محله، با بیان این مطلب گفت: با توجه به جمعیت ساکن در این محل و تعداد جوانان و نوجوانان دختر و پسر، محله جوی­آباد هیچ­گونه سالن ورزشی ندارد و امکانات در این بخش در حد صفر است و تنها زمین فوتبالی که در بین باغات و مزارع قرار دارد، یک زمین خاکی و غیراصولی و غیر بهداشتی است.

وی در ادامه گفت: عدم وجود سالن و امکانات ورزشی باعث شده تا استعدادهای ورزشی شکوفا نشود و از سوی دیگر پر کردن اوقات فراقت و فعالیت ورزشی مخصوصاً برای خانواده­های محروم بسیار مشکل است. تنها مکان ورزشی، یک باشگاه ورزشی رزمی متعلق به بخش خصوصی است که ورزشکاران آن موفق به کسب رتبه­های استانی و شهرستانی شده اند.

در ادامه یکی از فرهنگیان محله جوی­آباد به خبرنگار فرصت گفت: به نظر من بزرگترین مشکل محله جوی­آباد قدیم وجود دیدگاه محله­گرایی در بین مسؤولین شهر است. وی ضمن انتقاد از عملکرد شهرداری خمینی­شهر گفت: طرح خیابان شهدای جوی­آباد در دوره اول شوراها با اولویت و اهمیت خاص خود به تصویب رسید، ولی ما شاهدیم که بعد از گذشت 12 سال شهرداری فقط با تخریب یک منزل در هر سال این طرح را با کندی اجرا می­کند و بعد از گذشت 3 دوره از شوراها هنوز هیچ اقدامی در خصوص آزادسازی و توسعه عمرانی محل مشاهده نمی­شود درحالی که این طرح می تواند درعمران و تغییر بافت فرسوده بسیار مؤثر باشد. وی به صراحت گفت: بزرگترین خواسته اهالی جوی­آباد قدیم الحاق به شهر اصفهان است زیرا مردم محل، خود را با محلات 9 و 11 اصفهان و مناطق رهنان و جروکان مقایسه می­کنند چرا که این مناطق در گذشته جزء مناطق خمینی­شهر بوده اند ولی بعد از جداسازی با و ارائه خدمات خیلی زیاد، از نظر ظاهری اصلاً با منطقه جوی­آباد قابل مقایسه نیستند.

این فرهنگی افزود: مردم محله جوی­آباد قدیم به سابقه و اصالت کهن خود افتخار می­کنند ولی مشکلات متعدد در محله جوی­آباد جدید باعث شده - به دلیل تشابه اسمی- نام محله جوی آباد خدشه­دار شود و در تبلیغات و اعلام گزارشات و مشکلات، محله جوی آباد قدیم هم زیر سؤال برود.

یکی دیگر از فرهنگیان این محل گفت: عدم ارائه خدمات صحیح شهری و محرومیت منطقه جوی آباد قدیم باعث شده بیشتر فرهنگیان و مشاغل اداری مخصوصاً افراد ثروتمند محل به محلات مرکزی و مناطق نمونه شهر اصفهان مهاجرت کنند و مابقی با ثبت­نام دانش­آموزان خود در مدارس شهر اصفهان از تحصیل دانش­آموزان در منطقه جلوگیری کنند. این مهاجرت باعث شده کم­کم منازل محل در اختیار افراد غیر بومی قرار گیرد.

یکی از اهالی که دارای شغل اداری و از خانواده شهدا بود گفت: محله جوی­آباد قدیم نقش بسیار پررنگی در زمان انقلاب و جنگ تحمیلی داشت و اهداء یکی از اولین شهیدان شهر و از فرماندهان ارشد سپاه در این محل، خود حاکی از این نقش بزرگ است.

وی افزود: محله جوی­آباد قدیم در دو بخش آسفالت و وجود منازل فرسوده مشکل جدی دارد و از مسؤولین شهرستان می خواهیم به معضل آسفالت و بافت فرسوده توجه ویژه نشان دهند.

در ادامه، در بازدیدی که از زورخانه ذوالفقار داشتیم مسؤولین این محل گفتند به همت اهالی و ورزشکاران و جوانان از 12 سال پیش تاکنون ورزش باستانی در محل فعال است ولی به دلیل عدم وجود مکانی ثابت و مناسب، دائماً ناچار به تغییر محل به ملکهای استیجاری بوده­ایم. یکی از فعالین ورزش باستانی در ادامه افزود: با مراجعات مکرر به مسؤولین شهرداری و تربیت­بدنی خواستار اختصاص یک قطعه از زمینهای موقوفه یا بلاصاحب موجود برای ساخت یک محل ثابت برای ورزش باستانی شده­ایم ولی تاکنون در این بخش به ما هیچ کمک جدی نشده است.

یکی دیگر از اهالی به نکته بسیار مهمی اشاره کرد و گفت: بخش وسیعی از اراضی کشاورزی و باغات جنوب به دلیل اتصال به منطقه آتشگاه و اصفهان از مرغوبیت بسیار خوبی برخوردار است که با توجه به اهمیت منطقه - به عنوان ششهای تنفسی شهر اصفهان و خمینی­شهر- این منطقه مورد هجمه ساخت و سازهای مشاغل کارگاهی و صنعتی کوچک غیرمجاز قرار گرفته و در آینده با ادامه این روند هیچ زمینی باقی نخواهد ماند.

بازدید 2 ساعته­ای که خبرنگار فرصت از جوی­آباد قدیم داشت، محرومیت و نارضایتی اهالی در ارائه خدمات، بسیار مشهود بود. در این محل کمتر کوچه و خیابان اصلی وجود دارد که دارای آسفالت کاملی باشد.

وجود منازل فرسوده بسیار خود شاهدی برای لزوم اجرای یک طرح عمرانی جهت توسعه و تغییر بافت از قدیم به جدید است. در ورزشگاه رها شده محل مشاهده کردیم که زمین­های اختصاص یافته جهت سالن بیشتر به یک پارکینگ شهری و محلی شباهت دارد تا یک سالن ورزشی!

گفتنی است تغییر کد و الحاق به شهر اصفهان از خواسته­های دیرینه مردم محل در بازدیدهای گذشته مسؤولین، مخصوصاً استانداران پیشین از محل بوده و اولین محلی که درخواست حذف کد شهری را داشت، جوی آباد قدیم بود.