چند وقتی بود موضوعی، ذهنم را قلقلک می داد. وقتی به فضای عمومی شهر نگاه می کردم یا توی اتوبوس و پارک بودم یا منتظر اتوبوس روی نیمکت نشسته بودم مواردی مثل خط کشیدن و نوشتن شعار و یادگاری روی دیوار های شهر،

خط کشیدن روی نیمکتها و نرده های پارک، پاره کردن و یادگاری نوشتن روی اتوبوس ها، یا وقتی کتابی از کتابخانه می گرفتم، کنار فهرست و عناوین آن خط خوردگی و یادداشت نویسی می دیدیم یا اینکه به قول معروف هم کتاب خوانده بودند، هم آبگوشت خورده بودند؛ یا اینکه کسی توی خیابان شارژ موبايلش تمام بشه یا حتی هنوز هم افرادی هستند که همراه ندارند و بخواهند یک تماس ضروری داشته یا با سازمان های امدادی و انتظامی تماس بگیرند، می روند سراغ کیوسک تلفن و می بینند خراب است و نمی توان از آن استفاده کرد.

اینها و مواد بسیاری دیگر که باعث تخریب فضای اطراف و اموال عمومی می شود یکی از عناوینی است که علوم اجتماعی به آن پرداخته و به آن عنوان ونداليسم داده اند كه جامعه شناسان و روان شناسان اجتماعي در مورد آن بحث و بررسی می کنند که سالانه میلیاردها تومان خسارت مادی و معنوی به همراه دارد.

وندالیسم هم مثل همه اصطلاحات اجتماعی تعریف هاي زیادی دارد ولی تعریف کلی آن هر گونه تخریب ارادی اموال عمومی، سازمان های شهری، تاسیسات اجتماعی و آثار هنری است که به صورت فردی یا گروهی، هدفدار یا غیر هدفدار انجام می شود و از اختلالات رفتاری و تربیتی، عقده های اجتماعی، نارضایتی طبقاتی، بیکاری، پر نشدن اوقات فراغت، تخلیه نشدن هیجانات روحی جوانان، مالیات و خدمات ضعف در اعمال قانون و... ناشی می شود.

حفظ و حراست اتوبوس ها به عهده خود مردم است

برای بررسی و پیگیری مساله به سراغ مسئولین شهرستان رفتم تا وضعیت وندالیسم را در شهرستان بررسی کنیم.

مدیر عامل اتوبوسرانی خمینی شهر و حومه تا موضوع گزارش را شنید، سر درد و دلش حسابی باز شد و گفت: جانا سخن از زبان ما می گویی.

بعضی از مسافرین که اغلب جوان هم هستند وقتی ازجایی ناراحتند، با حالتهای پر خاشگرانه به اتوبوس ها ضربه می زنند که مواردی مثل شکستن شیشه اتوبوس با آجر، پاره کردن پرده ها، نوشتن یادگاری روی صندلی ها، پاره کردن روکش صندلیها بوسیله تیغ و... را شامل می شود. پاکدل معتقد است که این گونه اعمال به عدم آگاهی افراد بر می گردد که آنها نمی دانند این اتوبوس از عوارضی که خود مردم به شهرداری پرداخت می کنند خریداری می شود و وقتی ضربه می زنند در اصل به خودشان آسیب وارد می کنند. او مي گويد در سال بین 10 تا 15 میلیون تومان بر آورد خسارت هایی است که به اتوبوس ها وارد می شود، در صورتی که می توان این مبلغ را برای زیباسازی اتوبوس ها، زدن سایبان در ایستگاههای اتوبوس که متاسفانه در بسیاری از ایستگاههای اتوبوس صندلی نداریم، تعمیر و خرید تجهیزات برای اتوبوس ها و... استفاده کنیم.

فرصت را غنیمت شمردیم و حال که به دفتر مدیر عامل اتوبوسرانی رفته بودیم سؤالهای دیگری هم پرسیدیم. مثلا در مورد اینکه چرا از اتوبوسهای گازسوز استفاده نمی کنید، این اتوبوسهای گازوئیل سوز آلودگی زیادی دارند. و او مي گويد: مهمترین علت استفاده از اتوبوسهای گازوئیل سوز کمبود سرمایه گذاری در زمینه خرید تجهیزات گاز سوز کردن اتوبوس هاست. به علت كرایه پایین اتوبوسها در شهرستان و هزینه بالایی که خرید تجهیزات گاز سوز کردن و بعد از آن خرید خود گاز CNG اتوبوس دارد حال هم که یارانه پرداخت نمی شود، همه هزینه های آن را باید سازمان پرداخت کند که این امکان ندارد. دود زیاد سوخت اتوبوسها به علت این است که نفت گاز آن کیفیت ندارد و اتوبوسهای ما از لحاظ عمر بالای 7 سال کار کرده اند که به مرور زمان موجب استهلاک سیستم موتوری شده است، ان شاءالله در نظر داریم طی یکی دو ماه آینده تعدادی از اتوبوسها را از سیستم خارج و با مساعدت شهرداری اتوبوسهای جدید جایگزین کنیم که آلودگی کمتری داشته باشد.

کتابی خیس درون کیف

یکی از موضوعاتی که در ابتدای گزارش به آن اشاره کردم وضعیت صندلی ها، میزها و کتاب هایی است که در شهرستان در اختیار همشهریان قرار گرفته ولي از آن استفاده بهینه نمی شود. وقتی پای صحبت کتابدارها نشستیم حسابی از این جریان شاکی بودند که ما کتاب را وقتی دريافت مي كنيم و با پارگي، كثيفي و يادگار نويسي فراوان روبه رو مي شويم اعتراض می کنیم که این امانت بوده و شما این گونه آن را تحویل داده اید، اما آنها اظهار بی اطلاعی می کنند و خرابی آن را به گردن شخصی که قبلاً این کتاب را به امانت گرفته می اندازند و ما هم راه به جایی نداریم. در این مورد با مسئول نهاد کتابخانه های شهرستان صحبت کردیم. مولائی در ابتدا به نکته ای اشاره کرد که همه نهاد ها و سازمانهایی که در یک شهرستان هستند به نوعی از بودجه های دولتی استفاده می کنند ولی اداره کتابخانه یک فرقی دارد و آن این است که بودجه این نهاد نیم درصد از درآمد شهرداری است و شهرداری هم درآمد خود را از عوارض كسب و پیشه، نوسازي، پروانه هاي ساختماني و... دريافت مي كند. مي بينيد كه هزينه هايي كه در كتابخانه هاي شهرستان انجام مي شود، از جيب خود مردم است. و آیا کسی هست که پول و در آمد شخصی خودش را خراب کند؟

مولايي ادامه مي دهد: در حال حاضر 16 باب کتابخانه در خمینی شهر و سه باب در درچه به اداره کتابخانه ها تحویل داده شده است و 15 هزار نفر عضو و 93000 هزار جلد کتاب در شهرستان موجود است. شما تصور کنید اگر کسی بخواهد یک خط روی صندلی که قیمت آن 35 هزار تومان و ميزي كه 140 هزارتومان است، بكشد آنوقت چه می شود! میزهای مطالعه کتابخانه ها تبدیل به دفترچه خاطرات شده است و شما خودتان فکر نمی کنید که از نظر فرهنگی، اسلامی و شرعی اشکال دارد یا اگر فردی از بیرون شهرستان برای مطالعه به سالن بیاید و نوشته های روی میز را ببیند چه فکری می کند؟  یا خود افراد که برای مطالعه به کتابخانه میآیند به جای درس خواندن حواسشان به خواندن و نگاه کردن به مواردی پرداخته می شود که روی میز نوشته شده است. نکته ديگر خود کتابها هستند ما به طور متوسط برای هر کتاب پنج هزار تومان هزینه می کنیم. بسیاری از کتاب ها به امانت گرفته می شود اما پس از بازگشت مورد هجوم قرار گرفته است و انواع نکته برداری، نوشتن انواع شعر، پاره کردن جلد، آب ریختن روی کتاب و ... باعث شده که در سال 89 ، 1300 جلد کتاب را خمیر کنیم و 300 هزار تومان بابت صحافی بپردازیم. اگر هر جلد 5 هزار تومان قیمت داشته باشد 6500000 تومان ضرر رسیده است. لذا کتابی که باید 2 تا 3 سال کار کند، در عرض چند ماه فرسوده می شود و دیگر نمی توان از آن استفاده کرد. در مورد سالن مطالعه هم همین طور است بغیر از محافظت از میز و صندلی ها، افرادی که برای مطالعه می آیند، اگرمی بینند که لامپ اضافه روشن است یا سیستم تهویه بدون ضرورت روشن است یا شیر آبی که چکه می کند آن را ببندند یا اگر خراب است، به کتابخانه گزارش دهند.

مولائی کمبود کتابخانه های شهرستان را 1000 هزار جلد کتاب، 500 عدد صندلی و 15 قفسه کتاب ذکر کرد که هزینه خرید آنها 70 میلیون تومان است.

ونداليسم در ورزش

ورزش هم یکی از میادینی است که به علت بروز هیجانات و استرس ها می تواند زمینه ساز تخریب  مکانهای عمومی باشد. وقتی سؤالمان را با علیرضا کمالیان در میان گذاشتیم، اظهار داشت ورزش به 4 نوع تقسیم می شود قهرمانی، حرفه ای، همگانی و پرورشی و بیشتر تخریب ها در ورزش های حرفه ای صورت می گیرد. رئیس تربیت بدنی شهرستان تاکید کرد طی دو سال که مسئولیت تربیت بدنی شهرستان را به عهده دارد و با توجه به اینکه در بسیاری از شهرستان های استان مسئولیت داشته است، خمینی شهر با شهرهای دیگر کاملاً متفاوت است. اینجا به علت اعتقادات بالای مذهبی درصد تخریب خیلي پایین است و کمالیان مورد خاصی برای ذکر کردن نداشت. البته ممکن است در فوتبال به خاطر شکست و پیروزی تیم ها هواداران با هم در گیري داشته اند، ولی به استادیوم آسیب خاصی نرسیده است.

مسئول ورزش شهرستان در ادامه ضربه زدن به اموال عمومی را نشانه اعتراض به مسائل داوری، مربی، باشگاه یا مسئولین دانست و در مورد ضربه زدن به اموال عمومی فرهنگ تماشاچی ها را خیلي مهم دانست و تأکید کرد غنای فرهنگی افراد باید به گونه ای باشد كه ورزشگاه را مال خودشان بدانند و به آن آسیب نرسانند. مثل این است که صندلی خودمان را بشکنیم و روی دیوار اتاق خودمان خط بکشیم.

نکته مهم در مورد کاهش ضرر رساندن به ورزشگاه ها، اين است كه احداث تأسیسات و امکان ورزشی به گونه ای باشد که تشنجات و هنجاریها را در اماکن ورزشی به حداقل برساند. مثل استاندارد ساختن سکوها، فاصله و ارتفاع صندلیها از یکدیگر باید به اندازه ای باشد که تماشاچیان به راحتی از آن استفاده کنند تا  موجب ایجاد تشنج بینشان نشود.

بي مهري روي ديوارها

فضای عمومی جامعه که در آن هستیم یکی از موارد مهمی است که خودمان هم می توانیم چشم بدوزیم و تخریب را در آن مشاهده کنیم. معاونت خدمات شهری شهرداری خمینی شهر با تاکید بر اینکه ما در شهر واقع شدیم و روابط انسانها با همدیگر و نیازهایی که وجود دارد باید با وسایلي که درمعرض دسترسی همگان وجود دارد برطرف شود، تصریح کرد: شما وقتی از خانه خارج می شوید، در معرض این اموال عمومی هستید تا اینکه دوباره به خانه باز گردید. مهندس لطفی افزود: هر کدام از ما به عنوان یک شهروند دو سوم از وقتمان را در سطح شهر می گذرانیم و این محیط، محیط عمومی است در معرض اموال عمومی مثل آسفالت، در و دیوار شهر، سطل زباله، با جه تلفن، اتوبوس، تاکسی مبلمان شهری و ... هستیم. در و دیوار شهر را یکی از قسمتهايی بايد دانست که شاید در خمینی شهر به آن کم توجهی شده است. دیوارهای سطح شهر به عنوان پیشانی و نمای شهر هستند ، وقتی کسی وارد شهر می شود اول به بدنه شهر نگاه می کند و می تواند از آن طریق به روحیات فرهنگی مردم پی ببرد. در و دیوار نشانه این است که مردم شهر مقید هستند دیوارهای شهرشان را تمیز نگه دارندیا نه، اطلاعیه و پوسترهایي که دارند را در مکان های مشخص شده نصب می کنند یا هر جایی شده نصب می کنند، روی تابلوهای راهنمایی رانندگی و شهری ترقه می زنند یا نه؟ همه اینها نمونه هایی است از اینکه فرهنگ یک شهر رانشان بدهد.

مهندس لطفی افزود: مشکل عمده ما در این قسمت به دوبخش تقسیم می شود: یکی این که شهروند به صورت نا آگاهانه به مبلمان شهري آسيب مي رساند و واقعاً نمي داند جايگاه نصب پوستر يا اطلاعيه کجاست و می رود هرجایی می زند. این مورد به مدیريت شهری باز می گردد که باید سعی شود این آگاهی را بالا ببریم. در این زمینه فعالیتی انجام شد که ما با هماهنگی و همکاری روابط عمومی پیامی را به ش

هروندان فرستادیم که در آن قانون عدم دیوار نویسی و نصب اعلامیه در محل غیر مجاز را برای مردم آگاهی رسانی کرده ایم. اگر شهروندی تاکنون از روی ناآگاهی پوسترها و اعلامیه های خود را در محل مورد نظر چسبانده است از طریق اين پیام مطلع می شودکه نباید این کار را انجام دهد.

نکته دوم که از آن به عنوان یک ناهنجاری اجتماعی یاد می کنیم، وندالیسم است، در این مورد شخص بر اثر ناملایماتی که در خانه یا سرکار یا با بستگان خودش پیدا کرده، به اولین وسیله

اي که در اختیارش قرار می گیرد آسیب می رساند و خراب می کند، صندلی اتوبوس، کیوسک تلفن، خش انداختن روی نرده پارک و... را انجام مي دهد و اين مطلبي است كه ما بايد روي آن كار كارشناسي و آسیب شناسی انجام دهیم.

مهندس لطفي مي گويد: در مورد تخریب ما در خمینی شهر واقعاً مساله داریم، درختی کاشته می شود و چند روز بعد می بینیم که یا درخت را در آورده اند یا شاخه ها و برگ های تاز

ه آن شکسته شده و شهرداری این درخت را با هزینه خود مردم خریداری کرده و هر چه فکر می کنی که دلیلی برای آن بیاوری، فایده ای ندارد. وسایل بازی و نرمش که در پارک ها نصب می شود پس از چند روز می بینیم که چند جوان به خاطر اینکه قدرتشان را به رخ همدیگر بکشند قطعه ای از آن را کج می کنند، وسیله ورزشی که برای سلامتی هشهریان در پارک نصب می شود و باید چندین ماه کار کند، درعرض چند روز خراب می شود و این موضوع، موضوع حادی است و قابل پرداختن که حدود 10 تا 20 درصد از خسارتهای که به مجموعه مبلمان شهری وارد می شود. در مورد این قصه است و جایی تامل و کار کردن دارد. می توان گفت یک چيزی حدود 40 تا 50 درصد هزینه هایی که برای ما مبلمان شهری هزینه می کنیم صرف همین بازسازی خسارت ها و استفاده نابجایی است که از آن شده است دلیل آن هم این است که این اموال را اموال خودشان ندانستند. ما اگر بتوانیم این برنامه ریزی فرهنگی را داشته باشیم و کار فرهنگی کنیم که شهروند مال عمومی را مال خودش بداند و شعار شهر ما، خانه ما حقیقتاً تحقق پیدا کند به نتایجی که می خواهیم می رسیم.

یکی از موارد مهمی که مهندس لطفی به آن اشاره کردند این بود که اگر مابتوانیم از لحاظ تربیتی از همان دوران کودکی به فرزندانمان بیاموزیم که دستمان کاغذی، پوسته خوراکی یا هر زباله دیگری را از ماشین به سطح شهر پرت نکند و در كیف یا ماشین یک کیسه زباله داشته باشیم و به فرزندانمان بیاموزیم که پرتاب کردن زباله در سطح شهر نازیبایی و آلودگی بوجود می آورد و این همان محیطی است که او می خواهد از آن استفاده و زندگی کند، این جریان کاهش پیدا می کند.

یادگار نویسی بر روی آثار تاریخی، پدیده ای مذموم

یکي دیگر از مواردی که در شهرستان چند سالی است به آن اهمیت داده شده و با تاسیس نمایندگی دفتر میراث فرهنگی شکل سازمان یافته تری به خود گرفت، مرمت و نگهداری از آثار تاریخی است. بازسازی خانه های سرتیپ و مجیر، کبوترخانه ها و ادامه شناسایی و آثار از جمله فعالیتهای است که شهرداری و میراث در کنار همدیگر انجام دادند. زمان زیادی از بازگشایی خانه مجیر برای بازدید کنندگان نگذشته است ولی روی دیوارهای مرمت شده آن یادگاری دیده می شود یا کبوترخانه دستگرد مورد هجوم آتش قرار گرفته و دیوار کاهگلی آن سیاه شده و یا با کلید، چاقو یا یک میخ نقاشی کشیده یا یادگاری نوشته اند! یکی از مواردی که درخشان فر مسئول نمایندگی میراث در خمینی شهر به آن اشاره کرد این است که حتی قبل از مرمت هم ما شاهد تخریب آثار تاریخی هستیم تخریب خانه میر عنایت، حمام اصغر آباد و کبوتر خانه هایی که در املاک خصوصی هستند از مواردی است که به چشم می خورد و برای اتمام این جریان باید فرهنگ سازی كرد.

درخشان فر افزود: یکی از عوامل اصلی تخریب آثار تاریخی بی اهمیت دانستن آثار از طرف مردم است. این فرهنگ سازی باید انجام شود که میراث فرهنگی یک ثروت فرهنگی، یک هویت ساز است و باید به عنوان سرمایه از آن یاد شود. اگر ما در مسجد یا حسینیه ای تاریخی مراسم مذهبی برگزار می کنیم بدانیم که نباید به آن آسیب برسانیم یا در گورستانهای عمومی شهر که قبرهای چندین صد ساله وجود دارد با پا گذاشتن روی قبرها و حتی تخریب آن باعث می شویم میراث از بین برود.