بکوب ای استاد نمدمال و با هر بار کوبیدن و آوای علی علی گفتن، به کالبد بی جان نمده روح بده، از آن پشم های حلاجی شده زیر اندازی بساز و رنگ زندگی به آن ببخش تا هیچ نمِ آبی نتواند در آن نفوذ کند، برای چوپانی که باید گله اش را به چرا ببرد کوله ای بساز تا از سوز و سرمای زمستانی در امان باشد.

بکوب ای استاد نمدمال! بکوب.

خواستم گزارش این هفته کوچه نمدمال ها از نمد و نمد مالی باشد، پرسان پرسان از کوچه ها گذشتم تا رسیدم به گارسله و یک کارگاه نمد مالی. بوی پشم حلاجی شده همه جا را پر کرده است:

لطفا خودتان را معرفی کنید:

هاشم مختاری هستم و 74 سال سن دارم.

نمدمالی را از کی شروع کردید؟

از کودکی.

چرا این شغل را انتخاب کردید؟

پدرم نمد مال بود من هم نمدمال شدم.

درس هم خوانده اید؟

تا ششم ابتدایی.

چرا ادامه تحصیل ندادید؟

اتفاقا درس خواندن را خیلی دوست داشتم ولی از لحاظ اقتصادی در مضیقه بودیم، تازه آن وقت ها درس خواندن زیاد باب نبود، اول شاگرد پدر شدم و کمک خرج خانه و کم کم یک پا نمدمال.

از هنر نمد برایمان بگویید. مواد اولیه نمد چیست؟

پشم حلاجی شده گوسفند، کمی کتیرا، آب و صابون، رنگ.

مراحل ساخت نمد چگونه است؟

اول رنگ را به صورت نقش روی قاب می ریزیم بعد به وسیله (کَلک) پشم های حلاجی شده را به نظم روی رنگ ها می ریزیم بعد از اینکه پشم ها را روی رنگ ها ریختیم، صابون و کتیرایی که قبلا مخلوط کرده ایم را با آب پاش روی پشم ها می پاشیم سپس با همان قالبی که زیر پشم ها انداخته بودیم (پلاستیک یا حصیر) پشم ها را لوله می کنیم و می چینیم. بعد توی دستگاه نمدمالی می اندازیم تا دستگاه با پیچاندن نمد را سفت کند.

(کلک) چیست؟

یک چنگک دسته کوتاه که هشت شاخه است مثل چنگک کشاورزی (شن کش).

پشم ها را چگونه حلاجی می کنید؟

قبلا با کمان حلاجی و مُشته پشم ها را می زدیم ولی امروزه با دستگاه حلاجی این کار را می کنیم.

اطراف دستگاه حلاجی پر از گرد و غبار است. این برای شما ضرری ندارد؟

اتفاقا یکی از عوارض نمدمالی و حلاجی همین گرد و غبار است که باعث تنگی نفس می شود چون نمد باید نم دار باشد تا شکل و رنگ بگیرد دردهای مفصلی مثل روماتیسم، دست و پا درد و واریس را هم با خود می آورد، دستگاه حلاجی خیلی کارمان را راحت تر کرد.

قبلا که دستگاه  نمدمالی نبود نمد را چگونه سفت می کردید؟

4-3 نفری با دست و پا و ساعد و زانو هر 10 دقیقه یک طرف نمد را محکم فشار می دادیم و بعد بر می گردانیم طرف دیگر و این کار تا 2 ساعت ادامه داشت.

بعد از این که  نمد را از دستگاه درآوردید چه  کار می کنید؟

دور و بر نمد که نامنظم است را به زیر تا می زنیم، جاهای کلفت و نازکش را پر و صاف می کنیم و دوباره توی دستگاه می اندازیم تا صاف شود، آخر سر هم توی آفتاب خشکش می کنیم و دست مشتری می دهیم.

از خودتان بگویید: چند فرزند دارید؟

7 فرزند، 4 دختر و 3 پسر، دخترها و یکی از پسرهایم ازدواج کرده اند.

پسرها شغل شما را ادامه داده اند؟

نه، کارگر هستند.

چرا شغل شما را ادامه ندادند؟

کار پرزحمتی است، جوان ها اینجور کارها را دوست ندارند.

شاگرد هم تربیت کرده اید؟

شاگرد که زیاد داشتم ولی ادامه ندادند. قبلا 60- 50 دستگاه در محل کار می کرد ولی الان 6-5 تا دستگاه بیشتر نیست، قبلا پشت هر دستگاهی 6-5 نفر کار می کردند ولی الان تعدادمان از انگشتان دست هم کمتر است.

به غیر از زیرانداز چه محصولاتی دیگر از نمد ساخته  می شود؟

نمد کولی و چوپانی که چوپانان روی دوششان می اندازند تا از سرما و برف و باران در امان باشند، کمربندها و پا بندهای نمدی که مناسب افرادی است که کمر درد و پا درد دارند.

نمدها خوب و بد هم دارند؟

بله، برای نمدهای سفارشی از پشم درجه 1 استفاده می کنیم و 5 ساعت روی آن کار می کنیم.

خاصیت نمد چیست؟

اصلا نم و نا را به خود نمی گیرد، بسیار گرم و بادوام است به خصوص در برف مثل برزنت عمل می کند، برای التیام درد مفاصل هم مفید  است.

اگر خاطره ای از دوران کودکی دارید، بگویید.

زمان هایی که کار ما این جا رونق نداشت پدرم ما را به سمت شیراز و بین عشایر شیراز می برد تا  برای آنها کوله و زیرپایی درست کنیم آن روزها اگر چه کارمان زیاد بود ولی خیلی به من خوش می گذشت. یاد آن دوران به خیر.

حرف دل.

کار ما نیاز به سرمایه دارد و دست ما خالیست، اجاره محل، دستگاه، آب و برق و گاز این ها همه پول می خواهد. اگر دولت نمی خواهد این گونه مشاغل منسوخ بشود و از یادها برود، حمایت و همراهی مان کند، حداقل وام بدهد تا بتوانیم ادامه دهیم.