همه چیز از اتاقی در مسجد جبل عاملی شروع شد و بعد از آن اتاقی در پاساژ الزهرا (س).
ساختمان جمع و جور گرجی در بلوار شهید منتظری سومین مکانی بود که متبرک به نور قرآن شد. پله های ساختمان گرجی را یکی یکی بالا می رفتیم تا آنچه از قرآن کریم را که حفظ کرده بودیم امتحان بدهیم و مجوز رفتن سراغ جزء بعدی را بگیریم...
اگرچه ما در پیچ و تاب همان پله ها از کاروان مهد قرآن جا ماندیم اما مهد قرآن پله های ترقی را یکی بعد از دیگری طی کرد و حالا بعد از 23 سال برای خودش صاحب چند معاونت تخصصی شده است و چند ساختمان مجزا. به جز «پیش دبستانی»، صاحب «سه» باب مدرسه هم هست. از همه مهم تر «اتاق فکر» دارد و«شورای عالی قرآن». آسیب شناسی و نیازسنجی از اصول کارش است و همواره به شعار امروزت باید بهتر از دیروز باشد جامه عمل پوشانده است.
با علی کاظمی مدیرعامل مهد قرآن خمینی شهر ساعتی را به گفتگو نشستیم تا بیشتر در جریان فعالیت های قرآنی این مرکز قرار بگیریم.

مهد قرآن به عنوان اولین مرکزی که به صورت رسمی به حفظ قرآن پرداخت و از سال 72 کار خود را در خمینی شهر آغاز کرد، در دوره ای با دیگر مراکز قرآنی همراه و همگام شد و بعد از گذشت چند سال، گویی جهشی در کار این مرکز ایجاد شد و یک سر و گردن از بقیه بالاتر رفت. چه عواملی را در این جهش موثر می دانید؟
مهد قرآن از یک زمانی به این نتیجه رسید که باید آسیب شناسی کند به این معنی که علل ریزش قرآن آموزان را ریشه یابی کرده و دنبال ایجاد عوامل انگیزشی باشد. آزمون و خطاهایی صورت گرفت و ما همچنان شاهد این ریزش بودیم و ابزار کنترلی نداشتیم تا اینکه به این نتیجه رسیدیم که باید در پی ایجاد یک پایگاه پایدار باشیم و این شد که طرح «جوانه های قرآن» برای اولین بار در خمینی شهر به اجرا درآمد و سپس در استان و بقیه نقاط کشور نیز پیاده شد.

فکر شما از این جهت که 4 تا 7 سال سنی است که چه از نقطه نظر مذهبی و چه از نظر روانشناسان زمان خوبی برای تربیت است، کاملا درست بود اما ضمانت این پایداری و ماندگاری چه بود؟
ما با دعوت کودکان به مهد قرآن در واقع پای مادرانشان را هم به این مرکز باز می کردیم. این مادر خواه ناخواه 5 دوره با ما همراه بود و همین شد که پس از چند سال به این نتیجه رسیدیم که مادران را هم به کلاس حفظ دعوت کنیم.

پس شما در آن دوره به دو گروه مخاطب ثابت دست یافتید؛ گروه کودکان و گروه مادران. درست است؟
بله و کم کم همین موضوع ما را به فکر تاسیس مدارس قرآنی انداخت. هدف ما از راه اندازی مدارس مهاد این بود که بچه ها را از این دریچه وارد حوزه قرآن کنیم نه اینکه در پی راه اندازی مدرسه و ایجاد اشتغال و این موضوعات باشیم. در واقع ما می خواهیم از این معبر به مقصدمان که همان مخاطب پایدار است راه پیدا کنیم.

شما در دوره ای به هدفتان یعنی مخاطب ثابت دست یافتید و حالا می بایست به تولید محتوا می اندیشیدید، درست است؟
ما از همان ابتدا به تولید محتوا همت گماشتیم. جزوه های تولیدی مان برای جوانه های قرآن مرتبا تجدید چاپ می شد. حتی مهد قرآن اصفهان از جزوات ما استفاده کرد و سپس با نظر کارشناسان و البته سلیقه خودشان تغییراتی در آن ایجاد کرده و برای خودش بازنویسی کرد.

 

برای راه اندازی مدرسه قرآنی از جایی الگوگیری کردید یا اینکه اینبار هم خود موفق به ارائه الگو شدید؟
وقتی این طرح در اتاق فکرمان ارائه شد مدت زیادی به مطالعه و تحقیق در رابطه با آن پرداختیم و نمونه های کشوری را بررسی کردیم و نهایتا طرح «مکتب القرآن» را از قم الگو گرفتیم. مکتب القرآن مقطع پیش دبستانی بود و به آموزش سوره های کوچک، احادیث و در کنار آن مکارم اخلاق می پرداخت. آموزش «خواندن بدون نوشتن» طرحی بود که برای اولین بار در مکتب القرآن پیاده شد. سپس در تکمیل این طرح از مهدالرضای مشهد نیز الگوبرداری کردیم و بعدها خودمان به ارائه سبک پرداختیم.

در واقع شما برای رسیدن به مقصدتان مسیر مناسبی را انتخاب یا بهتر است بگویم خیابان کشی کردید.
بله و از همین خیابان به مدرسه رسیدیم. تجربه موفق مدارس امام محمدباقر (ع) را از اصفهان گرفتیم و مجوز مدارس مهاد را برای اولین بار از وزارت آموزش و پرورش اخذ کردیم. یعنی مهد قرآن خمینی شهر «مهاد» را به ثبت کشوری رساند. اصفهان نیز همزمان با ما طرح مهاد را پیاده کرد و در حال حاضر 23 شعبه در کل استان دارد.

مدارس مهاد آمار مخاطبان شما را به چه میزان افزایش داد؟
ما این طرح را با احداث دبستان پسرانه آغاز کردیم سپس دبستان دخترانه نیز اضافه شد. گام بعدی مان احداث دبیرستان دوره اول پسرانه بود و حالا به دبیرستان دوره اول دخترانه و دوره دوم پسرانه می اندیشیم و در حال حاضر 1600 خانواده تحت پوشش مهد قرآن هستند.

با گسترش روزافزون خانواده مهدقرآن باید تولید محتوا برای شما اهمیت بیشتری پیدا کرده باشد و وارد مرحله جدی تری بشود، همینطور است؟
شعار مهاد «تربیت با نشاط دینی» است و هیات علمی «جامعه قاریان و حافظان» مهد قرآن تحت عنوان «شورای عالی قرآن» که متشکل از 5 نخبه قرآنی از خمینی شهر و 2 نخبه قرآنی کشوری است، مسوول تولید محتواست. به عنوان مثال این هیات علمی ماموریت دارد تا پایان سال 95، برای سیر تربیتی دانش آموزان مهاد از پیش دبستانی تا مقطع دبیرستان دوره اول، نقشه راه بدهد. این هیات علمی که همگی جوان و دارای مدرک دکتری در رشته های الهیات، فلسفه، معارف و... هستند و در دانشگاه های دولتی تدریس می کنند برای دستیابی به این نقشه راه به طور جدی به تحقیق و مطالعه می پردازند و حتی جلسات و نشست هایی در سطح کشوری ترتیب می دهند.

جامعه قاریان و حافظان از کی تشکیل شد؟
جامعه قاریان و حافظان از سال 90 به عنوان یکی از معاونت های مهد قرآن با هدف حضور جدی تر در حوزه ارائه معارف قرآنی شکل گرفت و در 14 رشته از جمله ترتیل، تجوید، اذان، تواشیح، حفظ و... شروع به آموزش کرد.
در حال حاضر 100 حافظ کل، 20 قاری سطح بالا، 25 مربی قرائت و حفظ، 12 داور که دو نفرشان کشوری هستند در جامعه قاریان و حافظان فعالیت دارند که مرتبا به رتبه های برتر کشوری دست می یابند.
گروه تواشیح «مسک» نیز که اخیرا در هرات به اجرای برنامه پرداخت محصول همین معاونت است.

معاونت فرهنگی به چه فعالیت هایی مشغول است؟
از نظر ما تمام کسانی که دغدغه دین دارند باید به ارائه و اجرای طرح های تربیتی در جامعه کمک کنند. در این معاونت نخبگان قرآنی شهر را دور هم جمع می کنیم و به ارائه طرح های قرآنی و تربیتی می پردازیم. یعنی در واقع وظیفه خود می دانیم که در برخی حوزه ها وارد شده و الگو ارائه بدهیم.

در این معاونت موفق به اجرای چه طرح هایی شده اید؟
به عنوان مثال تاکسی سرویس مدارس مهاد را تحت عنوان «مهدیار تاکسی» راه اندازی کردیم. در این طرح راننده که به عنوان «معلم یار» از او یاد می شود پس از گزینش پذیرفته می گردد و موظف است نکات تربیتی مثل پیش دستی در سلام کردن را به دانش آموزان بیاموزد.
طرح دیگر ورود به محافل جزخوانی سطح شهر در ماه مبارک رمضان بود. ما هر ساله به محافل مختلف قاری اعزام می کردیم اما امسال به این نتیجه رسیدیم که باید به این محافل غنای بیشتری ببخشیم در نتیجه به ارائه الگویی تحت عنوان «سفره های آسمانی» پرداختیم. در این طرح که در ساختمان جدیدالاحداث دارالقرآن اهل بیت (ع) -که خانواده سلطانی به مهد قرآن اهدا کرده اند- اجرا شد محفل جزءخوانی شبانه را با برنامه هایی از قبیل ارائه فیلم های آموزشی، ارائه مکارم اخلاق و صفات حسنه از زبان قاریان نوجوان، توزیع نکات تفسیری به صورت مکتوب میان حضار و برگزاری مسابقه همراه با جوایز قابل توجه و... همراه کردیم.

طرح های در دست اجرا چطور؟
در بررسی ها به خلا ارائه زبان های خارجی با رویکرد زبان عربی پی بردیم و تصمیم بر این شد که در این حوزه نیز ورود پیدا کنیم. در حال حاضر مجوزهای لازم را اخذ کرده ایم و طرح درس ها را نیز نوشته ایم و این مرکز به زودی گشایش می یابد.
در اقدامی دیگر خلا مرکزی برای پاسخگویی به سوالات دینی، تحصیلی و خانوادگی را احساس کردیم. در این حوزه نیز کار را به صورت جدی آغاز کرده ایم و از آنجا که رویکردمان کاملا دینی است در حال حاضر مشغول تولید محتوا هستیم. در مرحله اول که پیش بینی می شود از پاییز امسال آغاز گردد این طرح را تنها برای خانواده مهد قرآن پیاده می کنیم و به سوالات آنها به صورت های مختلف از جمله حضوری و تلفنی پاسخ خواهیم داد.
در مرحله تکمیلی یک مرکزمشاوره برای عموم مردم راه اندازی می کنیم. در این زمینه بهزیستی کمک های خوبی به ما کرده است و از لحاظ علمی آماده هستیم فقط باید بستر قانونی فراهم گردد. پیش بینی مان این است که سال 96 مرحله تکمیلی را به اجرا درمی آوریم.

ظاهرا مهد قرآن در اجرای این طرح های بزرگ مستقل عمل می کند، هیچگاه به نهادهای دولتی نیاز پیدا نکرده اید؟
مهد قرآن خمینی شهر به مجمع خیرین نیز مجهز است که بیشتر در زمینه فیزیکی وارد می شوند اما در اتاق فکر مهد قرآن و در جدیدترین آسیب شناسی ها به این نتیجه رسیده ایم که باید به ارائه یک سبک صحیح زندگی ورزشی بپردازیم. در این زمینه نیز تحقیقات گسترده ای انجام داده ایم. الگوهایی در کشور پیدا کرده و مربی هایی را نیز شناسایی نموده ایم اما برای اجرای این طرح نیازمند زمین هستیم که از نهادهایی مثل اداره اوقاف و شهرداری انتظار کمک داریم البته ناگفته نماند که این دو نهاد همیشه همکاری های لازم را با ما داشته اند.

 

مهد قرآن به جز جزوات آموزشی، در حوزه نشر کتاب ورود پیدا نکرده است؟
به زودی اولین محصول مکتوب مهد قرآن تحت عنوان «لذت قرآنی» وارد بازار نشر می شود تا به مربیان در زمینه مربیگری آموزش بدهد.

با فعالیت سه معاونت «مهاد»، «جامعه قاریان و حافظان» و «فرهنگی» مهد قرآن باید در حوزه اشتغال زایی نیز حرف های زیادی برای گفتن داشته باشد؟
به طور کلی 240 نفر همکار در مهد قرآن داریم که حدودا یک دوم این افراد در مجتمع آموزشی مشغول هستند و 70 راننده تاکسی نیز داریم اما بخش زیادی از همکاران و مسوولان ارشد مهدقرآن اصلا حقوق بگیر نیستند به علاوه اینکه همانطور که گفتم هدف ما از راه اندازی مجتمع آموزشی اشتغالزایی نبود. همه کلاس های ما درآمدزا نیست مثلا جوانه های قرآن حوزه هزینه است نه حوزه درآمد و عمده درآمد ما از ناحیه مدارس است که باز هم تکافوی هزینه ها را نمی کند و خیرین در این زمینه دست ما را می گیرند.

اقدامات مهد قرآن به گونه ای است که به نظر می رسد نبض فعالیت های قرآنی شهر را در دست دارد، راز این موفقیت در کجاست؟
«مهدقرآن سازمانی یادگیرنده است.» این شعار مهد قرآن خمینی شهر است. بر اساس همین شعار نیز هر گاه لازم بدانیم برای بازدید از یک طرح جدید و الگوگیری به هر نقطه از کشور که لازم باشد سفر می کنیم. نیازسنجی و آسیب شناسی کلیه فعالیت های قرآنی سطح شهررا که به عهده اتاق فکر ماست وظیفه خود می دانیم و متعاقب آن به ارائه الگوی صحیح در جامعه می پردازیم. برای تولید محتوا شورای عالی قرآن تشکیل داده ایم. اقدامات مختلفی که انجام می دهیم را در قالب چند معاونت از هم جدا کرده ایم.
شیوه مدیریتی مان مشارکتی است به این معنی که هر سه ماه یکبار مدیران و مسولان بخش های مختلف را گرد هم جمع می کنیم تا به بیان نقاط آسیب و راه حل ها بپردازند.

شما در حال حاضر ساختمان جامعه حافظان و قاریان را در بلوار امیرکبیر دارید، یک ساختمان بزرگ نیز در همین منطقه اجاره کرده اید، دارالقرآن حسین زاده را در چهارشنبه بازار دارید، ساختمانی در جوار کانال منظریه نیز به نام مهد قرآن ثبت شده و به تازگی ساختمان دارالقرآن اهل بیت (ع) واقع در بلوار منتظری هم به بقیه اضافه شده است یعنی در واقع مرکز و جنوب شهر را پوشش داده اید، برای شمال شهر طرحی ندارید؟
چرا یک قطعه زمین هزار متری مقابل پارک بهشت و در مجاورت دبیرستان هشترودی داریم که قصد داریم به کمک خیّران کلنگ بزنیم تا خلا مراکز قرآنی در شمال شهر را نیز جبران کنیم. گام بعدی مان هم این است که ساختمان هایمان را تخصصی کنیم.