يكي از معضلات جوامع امروز بشر، پرخوري و چاقي و عوارض ناشي از آن است بطوريكه با وجود كمبود مواد غذايي و فقراقتصادي، شاهد افزايش بي‌رويۀ بيماري‌هاي ناشي از چاقي و پرخوري در جامعه هستيم و با اينكه همگان از عواقب پرخوري مطلع ‌اند روز بروز آمار مرگ‌ و مير ناشي از عوارض چاقي بيشتر مي‌شود.

پرخوري از بدترين عاداتي است كه همواره مورد مذمت بزرگان علم و دين بوده و هست. از امام محمد باقر(ع) نقل است كه فرمودند: «هيچ چيز نزد خداوند منفورتر از شكم پرستي نيست» و اميرالمؤمنين علي(ع) نيز كاهش رنج و بيماريها را در کم خوردن و بيماري را ناشي از پرخوري مي‌داند. رسول مكرم اسلام نيز فرمودند: المعده بيت كل داء و الحميه رأس كل دواء؛ معده خانۀ همه بيماريهاست و اجتناب از پرخوري پايۀ همه درمانها.

و شايد اگر معتقد باشيم كه پرخوري سلامتي را از بين مي‌برد و طول عمر را كاهش مي‌دهد و انسان را از انجام وظايف دنيوي و اخروي محروم مي‌دارد، سخني به گزاف نگفته باشيم. از جمله فراوانترين آمار مراجعات به مطب پزشكان نيز مربوط به افراديست كه از چاقي رنج مي‌برند و براي كاهش اشتها و كم كردن وزن بدنبال راه ‌حلي مي‌كردند و تبليغات گمراه كنندۀ شركتهاي داروسازي نيز كه بدنبال سود هر چه بيشتر خود هستند، اين قبيل افراد را گاه به مسير غلط كشيده و هزينه هاي فراوان بدون دست يافتن به نتيجۀ مطلوب را بر آنان تحميل مي‌نمايد.

رژيم‌هاي غذايي كه توسط بعضي متخصصين تغذيه و پزشكان نيز ارائه مي‌گردد هر كدام داراي نواقصي است كه يا نتيجۀ مطلوب بدنبال ندارد يا عوارض ناخواستۀ فراوان دارد. مثلاً محدوديت شديد مصرف كربوهيدرات ها و جايگزيني پروتئين و چربي با لطمه زدن به سلامت بدن، عوارض نامطلوبي بدنبال خواهد داشت. در طب سنتي، بر پايۀ تشخيص اخلاط و دقت در طبع بيمار به ارائه راهكارهاي درماني و رژيم‌هاي غذايي پرداخته شده كه با كمترين عوارض، بهترين نتايج حاصل مي‌شود. در اين شماره و چند شمارۀ آينده به موضوع چاقي و راهكارهاي درماني بر پايۀ طب سنتي مي‌پردازيم كه انشاء ا... خوانندگان محترم با اجراي آن به تأمين سلامت خود كمك نمايند.

الف) تعريف چاقي:

لازم است قبل از ورود در بحث، تعريف علمي چاقي ارائه گردد تا دچار افراط و تفريط در تغذيه و سخت‌گيري بي جا به خود نشويم. متخصصين علم تغذيه با ارائه شاخصي به نام شاخص وزن بدن اينگونه به تعريف چاقي پرداخته‌اند كه اگرشخصي وزن خود را بر حسب كيلوگرم بر طول قامت خود بر حسب متر كه به توان دو رسيده است تقسيم نمايد، عددي بدست خواهد آمد كه آن را شاخص وزن بدن گوئيم. اين شاخص در مردان بين 25 تا 29 و در بين زنان بين 26 تا 29 مي‌باشد و كسي كه شاخص بدنش 65 كیلوگرم و قدش 160 سانتي‌متر باشد براي بدست آوردن شاخص بايد عدد 65 را بر حاصلضرب يک متر و شش دهم يعني عدد 56/2 تقسيم نمايد كه عدد حاصل40/25 خواهد بود. بنابراين چنين شخصيتي داراي وزن طبيعي است. حال اگر همين فرد وزنش 90 كيلوگرم شود شاخص وزن بدنش معادل عدد 35 خواهد شد كه نشانگر چاقي وي است و لازمست تحت درمان و رعايت رژيم‌هاي خاص قرار گيرد. لازم بذكر است در مواردي ممكن است شخصي اضافه وزن داشته باشد اما چاق محسوب نشود. در اين موارد گر چه اصراري بر رعايت رژيم‌هاي سختگيرانه وجود ندارد اما بعنوان زنگ هشدار، لازم است مراعات تغذيه انجام شود تا فرد به چاقي گرفتار نشود.

ب) علل چاقي:

در افراد مختلف، عوامل مختلف مي‌تواند عامل چاقي محسوب گردد. اشتهاي زياد به خوردن، عوامل ارثي ژنتيكي، اختلالات عصبي خصوصاً بيماري اضطراب و افسردگي و اختلالات هورموني مثل اختلال عملكرد غدد تيروئيد و هيپوفيز، علل كلي چاقي هستندكه لازمست قبل از درمان، مورد بررسي قرار گيرند. توصيه مي‌شود افراد چاق، قبل از داشتن هرگونه رژيم ضد چاقي، با مراجعه به پزشك نسبت به يافتن علت چاقي خود اقدام نمايند، چه بسا شخصي به علت اختلال هورمونهاي مترشحه از غدد تيروئيد گرفتار پرخوري شده باشد و در واقع پرخوري علامت بيماري تيروئيد اوست كه بايد نسبت به درمان آن اقدام شود و الّا هرچه رژيم هاي گوناگون اجرا كند نتيجه بهتر حاصل نخواهد شد.

ج) عوارض ناشي از چاقي:

همانگونه كه اشاره شد، كوتاه شدن طول عمر و بروز اختلالات فراوان جسمي و روحي از عوارض چاقي است. بيماریهاي قلب و عروق، فشارخون بالا، واريس عروق پا، آسيب مفاصل زانو، نارسايي و اختلالات كبدي، افزايش احتمال ابتلا به بيماري قند و بيماريهاي ريوي از جمله عوارض چاقي است. بعلاوه مختل شدن فعاليت روزمره و بر هم خوردن تعادل بدني و تناسب اندام كه متعاقب چاقي ايجاد مي‌شود نيز بركسي پوشيده نيست.

ادامه در شماره2