چکیده: " آب هستی بخش همه عناصر است" این جمله را شش قرن قبل از میلاد مسیح تالس میلتی فیلسوف یونانی بیان کرده. تالس معتقد بود که ذات همه چیزها در آب است. اکنون بعد از 2500 سال در 25 ژولای 2010 سازمان ملل طی قطعنامه ای تصویب کرد که دسترسی به آب آشامیدنی جزئی جدایی ناپذیر حقوق همه انسان ها است.
در آغاز هزارۀ سوم انسان متمدن، آب و ذخائر آب های زیر زمینی را چگونه می نگرد؟
آیا منابع آب های زیرزمینی یک ثروت ملی و همگانی است و به همه آحاد اجتماع تعلق دارد و بهره وری از آنها به یک همه پرسی نیاز دارد؟ یا این ذخائر به محدود انسان های زیاده خواهی تعلق دارد که امتیازش را در سایه وابستگی به قدرت و صاحبان سلطه، رانت خواری و رشوه دادن و دزدی های نامشروع به دست آورده اند؟
اگر خواهان جلوگیری از غارت کردن یک جانبۀ این ثروت غیرقابل بازگشت زیرزمینی هستیم باید تا دیر نشده دست بکار شویم.
کلید واژه ها: آب، هستی، حقوق انسان ها، ثروت ملی

مقدمه
تحقیقات و بررسی های دانشمندان و کارشناسان زیست محیطی گواه آن است که آب های قابل مصرف مورد نیاز در طبیعت بطور مستمر و روز افزون رو به کاهش گذاشته اند و سیر شتابان نابودی خود را در پیش رو دارند. با این روال و عملکرد وسایل صنعتی در تاراج و نابودی شریا های هستی بخش، دانشمندان احتمال می دهند که در آینده ای نه چندان دور جنگ ها و تجاوز کشور ها به خاک یکدیگر و نابودی همنوعان بشر، نه دیگر برای سلطه گری، قدرت طلبی و تصاحب منابع انرژی بلکه بیشتر برای تأمین آب آشامیدنی به وقوع خواهد پیوست. نه تنها دانشمندان محیط زیست بلکه جامعه شناسان هم بر این باورند که کمبود و یا نابودی آب ها در روی زیست کره، انسان ها را برای بقاء زندگی وادار به جنگ های خانمان سوزی می کند که نتیجه ای مخوف تر از کار برد سلاح های کشتار جمعی در نابودی زندگی و خاموشی حیات بر روی کره خاکی را در پی خواهد داشت.

نزدیک به یک میلیارد انسان روی زیست کره در اثر نداشتن آب پاکیزه و قابل مصرف مجبورند آب های آلوده و بیماری زائی را مصرف کنند که منجر به اپیدمی های خانمان سوز و بیماری های مزمن همه گیر خواهد شد. علاوه بر آن بیشتر از 3/2 میلیارد انسان دیگر از کمبود آب مصرفی روزمره مورد نیاز خود رنج می برند. درحالی که شتاب رشد جمعیت روی کره خاکی روز بروز رو به افزایش است، منابع آب های سطحی و زیر زمینی بطور مستمر در اثر مصرف بیش از اندازه و غیر ضروری رو به کاهش و کاستی گذاشته است. لذا این پرسش پیش روی کارشناسان محیط زیست قرار دارد که با وجود رشد شتابان جمعیت و سرعت کاهش و کمبود منابع آب، چگونه انسان های امروزی و نسل های آتی قادر خواهند بود در آینده آب مورد نیاز خود را تأمین نمایند؟ این پرسشی است که نه تنها پیش روی کشورهای درحال توسعه قرار دارد، بلکه مشکل ناگشودنی است که گریبان کشورهای پیشرفته و صنعتی جهان را هم گرفته است. راه گشائی و پاسخ روشن به این پرسش تنها با یاری کارشناسان و دانشمندان محیط زیست، و با هم یاری و هم راهی مسئولان امر امکان پذیر خواهد بود. در این رهگذر نیکوست که از نظر خواهی از افراد مصلحت طلبی که همواره در پی انباشتن ثروت و مال اندوزی هستند و یا از مسئولان کم سواد فاقد علم و تجربه کافی، تا سر حد امکان حذر نمائیم. خصلت های فردگرایانه و فرصت طلبانه و شهوت دسترسی به کرسی های قدرت این افراد را از باز نگری و تحلیل حقایق و یا بررسی و راه گشائی وقایع درگیر در جامعه ناتوان و فلج نموده است.

 

آب و سیاره زمین
فضانوردان در فضا زیست کره را سیاره ای آبی رنگ می بینند که سرتاسرش را بیش از یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون کیلومتر مکعب آب پوشانده است و این نشانگر آنست که از میان سیارات شناخته شدۀ منظومه شمسی، تنها سیاره ای که آب در آن روان است، سیاره زمین می باشد که بیش از 72 درصد سطحش را آب پوشانده است.
اما شوربختانه این سرابی بیش نیست، زیرا 97 در صد این آب ها شور و تنها مقدار کمی از آن، یعنی کمتر از دو و نیم درصدش، آب شیرین و قابل آشامیدن و مصرف برای انسان ها می باشد. این در حالی است که استفاده از تمامی این دو نیم درصد هم برای زندگی در طبیعت مقدور نیست و از این حجم ناچیز تنها یک در صد از آن برای نیاز محیط زیست قابل بهره برداری است. این کمترین حجم آب قابل مصرف بطور مساوی بر روی سطح زمین تقسیم نشده است بلکه به گونه ای غیر منصفانه و نا برابر در نقاط مختلف زیست کره پراکنده شده اند. بیشتر از 70 در صد آب های شیرین در دو قطب شمال و جنوب زیست کره منجمد و بصورت یخ وجود دارد و در مقابل این حجم آب یخ زده حجم آب های جاری در رودخانه ها و دریاها بسیار ناچیز به شمار می آید. بیشترین سهم آب های شیرین قابل مصرف بصورت منابع آبی در امتداد زمان هستی زیست کره در زیر زمین ذخیره شده است. سازمان ملل متحد تخمین زده است که 70 درصد آب های شیرین زیست کره تنها برای مصارف کشاورزی و آبیاری مصنوعی مصرف می شوند که این خود پیامدهای جبران ناپذیری برای بقای آب ها بوجود آورده است. در نظر داشته باشیم که امروزه آب این عنصر هستی بخش زندگی در بسیاری از نقاط گیتی رو به کاهش گذاشته و پیش به سوی نابودی می رود. نابخردی و کج رفتاری انسان ها در بهره برداری از منابع آب تا جائی پیش رفته که این اکسیرحیات در بسیاری از مناطق گیتی بعنوان عنصری کمیاب به حساب می آید.

نقش وسایل ارتباط جمعی در آگاهی بخشیدن به مردم برای صرفه جوئی در مصرف آب های سالم از مهم ترین و مؤثرترین ابزاراهائیست که می تواند از شتاب نیستی این مایه حیات جلوگیری کند.

در کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس که از غارت منابع فسیلی زیر زمینی به ثروت های باد آورده ای رسیده اند، آب دریا را به عنوان کالائی مصرفی توسط روش های آلترناتیو با حرارت دادن آب شور و تقطیر بخار حاصل از آن و یا توسط غشاهای نفوذ ناپذیر برای نمک (ممبران) نمک زدایی می کنند. هر دوی این روش ها بسیار پرهزینه و آب شیرین به دست آمده به طور سرسام آور گران قیمت و برای مردم عادی غیر قابل پرداخت است. شیرین کردن آب دریا با هزینه های نجومی امکان پذیر می شود. با این وجود مصرف متوسط روزانه آب در این مناطق بسیار بالاست. این ماده حیاتی بی محابا و بدون دوراندیشی و آینده نگری به صورت کالایی معمولی و بی ارزش به هدر

می رود.

امروزه دانشمندان در تلاش برای تکامل روش های پیشرفته نمک زدایی و بازیافت آب های غیرقابل شرب هستند، زیرا کسی نمی داند در واقع چه مقدار منابع آب در ژرفای زمین ذخیره شده است. با این وجود بیش از یک سوم مردم جهان وابسته به آب های زیرزمینی بعنوان تنها منبع موجود می باشند، و این به مشکل کمبود آب دامن می زند. در این بین از میان سی و هفت منبع بزرگ آب زیرزمینی سیزده تای آن در شرایط بحرانی قرار دارند.
صدور بی رویه مجوز حفر چاه های آب عمیق برای گروهی با امتیازات ویژه باعث افت شدید سطح آب های زیرزمینی شده است. تاوان زیاده خواهی ها و عملکرد سود جویانه قشری خودخواه و خود پرست را چه کسی خواهد داد؟

خسارت ها و زیان های این قشر را مردمی خواهند پرداخت که در آینده ای نه چندان دور حتی از آب آشامیدنی برای رفع تشنگی روزمره ی خویش محروم خواهند شد.
"علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد"، تا دیر نشده است برای آینده برنامه ریزی کنیم و با پرهیز از فردگرائی، سودجوئی و خود پسندی با به کار گیری روش های خردمندانه مانع از تاراج این سرمایه هستی بخش شویم. این بزرگترین خدمتی است که برای خود، فرزندانمان و نسل های آینده میتوانیم انجام دهیم.