ارزیابی€Œ های به عمل آمده در یک پایان€Œنامه دانشجویی نشان می€Œ دهد که 29 درصد استان پتانسیل آلودگی متوسط، 21 درصد آلودگی بالا و 6 درصد آلودگی شدیدی دارد، اما بیش از دو سوم جمعیت استان در مناطقی با کیفیت هوای نامناسب (پتانسیل آلودگی متوسط به بالا) مستقر هستند.

 

به گزارش خبرنگار سرویس علمی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه اصفهان، هژیر کریمی، دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی محیط€Œ زیست دانشگاه صنعتی اصفهان در پایان€Œنامه خود با عنوان «به€Œ کارگیری تکنیک€Œ های چندمعیاره در ارزیابی آلودگی هوا (مطالعه موردی استان اصفهان)» به ارزیابی و بررسی میزان آلودگی هوا در مناطق مختلف این استان پرداخته است.

 

این پایان€Œنامه با تأکید بر اینکه آلودگی هوا امروزه به عنوان یکی از مسائل عمده زیست€Œ محیطی شناخته می€Œ شود، به اهمیت آن در مناطقی که تمرکز فعالیت€Œ های صنعتی و تمرکز جمعیت انسانی است، اشاره می€Œ کند و توسعه اقتصادی، فعالیت€Œ های صنعتی، رشد جمعیت و مصرف سوخت های فسیلی را مهم€Œترین منابع افزایش آلودگی هوا می€Œ داند.

 

بسیاری از ارگان€Œ ها و سازمان€Œ ها با پایش، کمی سازی، ارزیابی، نقشه سازی و تعیین پتانسیل آلودگی هوا سعی در بهبود مدیریت کیفیت هوا دارند که می€Œتواند برای برنامه ریزان و مدیران مفید واقع شود. در این تحقیق با استفاده از روش€Œ های ارزیابی چند معیاره (MCE) در محیط GIS به ارزیابی و تعیین پتانسیل آلودگی هوا در استان اصفهان پرداخته شده است.

 

روش ارزیابی چند معیاره شامل تکنیک€Œ هایی است که در آن مجموعه€Œ ای از عوامل مربوط به یک هدف وزن دهی شده و سپس این معیارها به وسیله کارشناسان رتبه €Œبندی می€Œ شود. متدولوژی ترکیبی MCE با GIS روش پیشرفت ه€Œای برای ارزیابی آلودگی هواست که توانایی GIS در آنالیز مکانی و توانایی MCE را در آنالیزهای چندمعیاره بهبود می €Œبخشد.

 

در این تحقیق دو فاکتور اصلی شامل عوامل طبیعی و انسانی و زیر معیارهای آنها به عنوان عوامل مؤثر در تعیین پتانسیل آلودگی هوا انتخاب و صنایع، ترافیک و تراکم جمعیت به عنوان زیر معیارهای عوامل انسانی شناخته شدند. عوامل هواشناسی شامل باد، بارش و اقلیم زیر معیارهای عوامل طبیعی در تعیین پتانسیل آلودگی هوا بودند که در جهت کاهش آلودگی هوا عمل می€Œ کنند.

 

سامانه اطلاعات جغرافیایی برای ایجاد داده€Œ های جغرافیایی و پردازش داده€Œ ها به کار رفت. ارتباط بین معیار و زیر معیارها، وزن دهی و استانداردسازی داده با استفاده از رویکرد MCE انجام شد. شاخص ها، زیرمعیارها و معیارهای پتانسیل آلودگی هوا به لایه€Œ های اطلاعاتی تبدیل و پس از استانداردسازی و وزن دهی لایه€Œ های اطلاعاتی، تمام لایه€Œ ها در محیط GIS و با استفاده از روش ترکیب خطی وزن€Œدار (WLC) ترکیب و نقشه پتانسیل آلودگی هوا در استان اصفهان تهیه شد.

 

نتایج این تحقیق نشان داد که شهرستان€Œ های مرکزی استان همچون اصفهان، شاهین€Œ شهر، نجف€Œ آباد، خمینی €Œشهر، فلاورجان، مبارکه و کاشان بیشترین بار آلودگی هوا را دارند. در این مناطق تراکم جمعیت، خودروها و صنایع بسیار بالاست. از طرفی شرایط اقلیمی برای پراکنش و کاهش آلاینده €Œها مناسب نیست بنابراین پتانسیل آلودگی هوا بالاتر می€Œ رود و در صورت توسعه متمرکز بیشتر بحران آلودگی هوا بسیار وخیم€Œ تر می€Œ شود.

 

قسمت€Œ های شرقی و شمال شرقی استان بار آلودگی کمی داشتند اما پارامترهای هواشناسی در این مناطق برای کاهش آلاینده€Œ ها مناسب نیست. بنابراین در این مناطق در صورت تمرکز فعالیت€Œ ها (فعالیت €Œهای صنعتی) و جمعیت آلودگی هوا افزایش می €Œیابد. مطلوب€Œترین شرایط طبیعی در جهت کاهش آلودگی را شهرستان€Œ های غربی و جنوبی استان همچون سمیرم، فریدون€Œشهر و فریدن داشتند. در این مناطق وزش باد و بارش زیاد و اقلیم مرطوب شرایط حاکم هواشناسی است، بنابراین پتانسیل آلودگی هوای کمی دارند.

 

ارزیابی و تعیین پتانسیل آلودگی هوا در استان نشان می€Œ دهد که 29 درصد استان پتانسیل آلودگی متوسط، 21 درصد آلودگی بالا و 6 درصد آلودگی شدیدی دارد اما بیش از دو سوم جمعیت استان در مناطقی با کیفیت هوای نامناسب (پتانسیل آلودگی متوسط به بالا) مستقر هستند.

 

به طور کلی می€Œ توان نتیجه گرفت بین زیر معیارهای عوامل انسانی ارتباط مستقیمی وجود دارد. در مناطقی با توسعه صنعتی- اقتصادی بیشتر، تراکم جمعیت بالاتر و ترافیک هم بیشتر است و به دنبال آن بار آلودگی هوا افزایش می €Œیابد. همچنین ملاحظه شد که پارامترهای هواشناسی و طبیعی از جمله باد، بارش و رطوبت نقش مهمی را در جهت کاهش آلودگی هوا ایفا می€Œ کنند. نتایج این تحقیق برای برنامه ریزان در جهت کاهش و پایش آلاینده €Œها در استان به ویژه برای شهرستان€Œ هایی با وضعیت بحرانی مناسب است. علاوه بر این می€Œ توان در مکان€Œ یابی صنایع و برنامه€Œ های آمایش سرزمین نیز از آن استفاده کرد.

 

به گزارش ایسنا، این پایان€Œنامه به راهنمایی نورالله میرغفاری و علیرضا سفیانیان و مشاوره سعید سلطانی در دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان دفاع شد.