کافی است سری به موتور جستجوگر گوگل بزنیم تا متوجه شویم تاریخچه و ارزش این صنعت در چه درجه ای از اهمیت قرار دارد. تا بینیم آثارش در بزرگترین موزه های جهان نظیر آلبرت و ویکتوریا نگهداری می شود و منبرها و مساجد قدیمی مانند مسجد عتیق مزین به این هنر است. آنگاه بی برو برگرد به این که شهرمان قطب صنعت خاتم است افتخار می کنیم. اما آنچه از مباهات و افتخار مهم تر به نظر می رسد، تلاش برای حفظ این جایگاه و رونق هر چه بهتر آن است.

خاتم چیست؟
خاتم ترکیبی است از چند ضلعی های منظم با تعداد اضلاع متفاوت که با استفاده از مواد اولیه گوناگون در رنگ های متنوع تشکیل می شود و کسی را خاتم ساز می گویند که پاره های استخوان را با نقش و نگارهای مختلف در چوب می نشاند.

خمینی شهر قطب صنعت خاتم کشور است
استان های فارس، چهار محال و بختیاری، اصفهان و تهران از استان هایی هستند که در زمینه صنعت خاتم حرفی برای گفتن دارند به گونه ای که حتی برخی از روستاهای این استان ها مدعی اند که قطب این صنعت هستند. اصغر عرب کارشناس صنایع دستی در این رابطه می گوید: «کوچکترین روستاها نیز می توانند ادعای قطب بودن در این زمینه را داشته باشند اما باید استدلالشان را شنید. برای مثال وقتی گفته می شود خمینی شهر قطب صنعت خاتم در اصفهان و یا حتی در کشور است برای این است که اگر اختلالی در صنعت خاتم این شهر پیش بیاید اثرات و عواقبش در کل کشور کاملا مشهود است.»

برخی کارشناسان اما معتقدند اینکه مرتبا گفته می شود خمینی شهر قطب صنعت خاتم است، بیشتر جنبه شعاری دارد. نماینده اداره کل میراث فرهنگی در خمینی شهر در پاسخ به این ادعا به آمار و ارقام مستدلی اشاره می کند و می گوید: «170 نفر خاتم کار در شهرستان شناسایی شده و در میراث فر هنگی پرونده دارند و اگر زنانی که در منازل کار می کنند و کارگرانی که در این کارگاه ها هستند را هم به این رقم اضافه کنیم در حدود 400 خاتم کار در شهر فعال اند.» حبیبی می افزاید: «در کجای کشور این تعداد خاتم کار یک جا جمع شده اند؟ حتی در کلان شهر تهران هم این تعداد خاتم کار وجود ندارد.» وی در ادامه از زاویه دیگری به این موضوع می پردازد و با قاطعیت می گوید که 60 درصد از تولید نهایی خاتم، بخش گلبندی آن است که این بخش انحصارا در اختیار خمینی شهر است و از این جهت می توان گفت بیش از 90 درصد از صنعت خاتم کشور در این شهرستان تولید می شود و هر چهار استانی که در زمینه خاتم فعال هستند مصالح اولیه خود را باید از شهرستان خمینی شهر تهیه کنند.»

تولید از ما، افتخار مال اصفهان!
یکی از فروشندگان صنایع خاتم به مشکل همیشگی خاتم خمینی شهر یعنی تولید مواد اولیه اشاره می کند و می گوید: «60 درصد از تولیدات خاتم در اصفهان و 40 درصد در کشور مورد استفاده قرار می گیرد.» وی می افزاید: «محصولات خاتم خمینی شهر حتی در کشورهای دیگر نیز به فروش می رسد و این بسیار تاسف بار است که همه مراحل تولید در خمینی شهر انجام می گیرد اما هیچ کجا اسمی از خمینی شهر نیست.»
گفته های اصغر عرب هم در این زمینه قابل توجه است. وی می گوید: «وقتی اسم فرش خمینی شهر می آید نقشه فرش نجف آباد جایش را می گیرد و وقتی اسم خاتم خمینی شهر می آید نام اصفهان به جایش می نشیند. رونق فرش در نجف آباد توانست رشته فرش را در دانشگاهش راه اندازی کند اما چرا در مورد خاتم همه چیز به اسم اصفهان تمام می شود؟!» پاسخ این سوال برای همه دوست داران صنعت خاتم روشن است و آن اینکه مرحله نهایی تولید در اصفهان انجام می شود.» برای همین برخی می گویند اگر همه جا صنعت خاتم را به اسم اصفهان می شناسند جای تعجب و یا اعتراض نیست چراکه به هر حال محصول نهایی در اصفهان آماده می شود و از سویی دیگر اگر تولید مواد اولیه در خمینی شهر رونق پیدا کرده به دلیل رونق گردشگری در اصفهان بوده است تا جایی که خشکی زاینده رود و کمرنگ شدن حضور گردشگران توانسته در فروش نهایی خاتم اثرگذار باشد.

تعاونی خاتم کاران احیا شد
حبیبی در پاسخ به این سوال که برای معرفی هر چه بهتر صنعت خاتم شهر به مسوولان استان چه کرده اید، می گوید: «مقرر شده با همکاری اداره آموزش فنی و حرفه ای، صنعت خاتم به طور استاندارد در شهرستان آموزش داده شود.» وی در ادامه از احیای تعاونی خاتم کاران خبر می دهد و می گوید: «این تعاونی در حدود یک ماه است که افتتاح شده و خاتم کاران می توانند با کمک تعاونی در تعامل بیشتر با مسوولان مشکلات خود را سریع تر و راحت تر حل کنند.»

بازار رقیبان خاتم داغ شده است
رونق صنایع نتیجه فروش و بازار خوب آنهاست چراکه به طور حتم اگر هر صنعتی بازار خریدش را از دست بدهد، محکوم به شکست است و صنایع دستی نیز از این قانون مستثنی نیست. به گفته بسیاری از کارشناسان رونق صنعت خاتم نتیجه
فروش بالای آن در اصفهان است که متاسفانه به دلایلی نظیر عدم ورود گردشگر داخلی و خارجی، زیاد شدن دلال ها، تحریم های جهانی، افزایش قیمت مواد اولیه، ورود محصولات تزیینی مانند قاب های فلزی باعث شده تا زنگ های خطر در رابطه با رکود صنعت خاتم در همه جای کشور به صدا در بیاید. در این شرایط صنعت خاتم خمینی شهر چشم به راه تلاش هر چه بهتر مسوولان شهرستان نشسته است.