200 هزار تبعه افغان در اصفهان آسيب‌هايي ازجمله تولد نوزادان بي‌هويت و برخي چالش‌هاي اجتماعي را ايجاد کرده‌اند و مسئولان معتقدند خلأ قانوني توان مقابله با اين پديد را گرفته است. حدود 40 سال پيش بود که تغيير حکومت و دخالت‌هاي خارجي در افغانستان و ايجاد شرايط زندگي سخت در اين کشور و از سويي رونق اقتصادي در ايران و ايجاد بازار کار مناسب، مردمان افغانستان را براي تأمين امکانات و زندگي در فضايي آرام به سمت ايران کشاند.

 

کشاورزي و دامپروري نخستين شغل افغان‌ها پس از مهاجرت به ايران بود چراکه بسياري از روستاييان به دليل رونق اقتصادي همزمان با گران شدن نفت و توسعه صنايع، زمين‌هاي کشاورزي خود را رها کرده و براي فعاليت در صنايع راهي شهرها شده بود. در اين ميان استان اصفهان به لحاظ زمين‌هاي کشاورزي و صنعت و همچنين با توجه به راه‌اندازي کارخانه ذوب‌آهن، سنگ‌بري‌ها و کارخانه‌هاي ريسندگي و بافندگي شرايط مطلوبي براي جذب نيروي کار داشت و اين شرايط زمينه را براي مهاجرت اکثريت افغان‌ها به اين استان فراهم ساخت.

امروز که بيش از چهار دهه از حضورشان در ايران مي‌گذرد از کنار هر ساختمان نيمه‌تمام و کارگاهي که عبور مي‌کنيم لهجه غريبشان به گوش مي‌رسد.

 

450 هزار تبعه افغان در استان اصفهان وجود دارد

در اين ميان اصفهان پس از تهران و خراسان رضوي سومين استان ميزبان افغان‌ها است که بر اساس آمار ارائه‌ شده از سوي استاندار اصفهان بيش از 450 هزار تبعه افغان در اين استان وجود دارد که از اين تعداد 250 هزار اتباع بيگانه مجاز و 200 هزار اتباع بيگانه غيرمجاز هستند. رسول زرگرپور در گفت‌وگويي با مهر به خارج کردن روزانه 500 نفر تبعه افغاني غيرمجاز از استان اصفهان اشاره مي‌کند و مي‌گويد: اين افراد پس از جمع‌آوري توسط نيروي انتظامي به مرزهاي کشور براي خروج فرستاده مي‌شوند. وي در ادامه به شناور بودن تردد‌هاي غيرمجاز در مرز ايران و افغانستان اشاره مي‌کند و مي‌افزايد: متأسفانه ورودي مرز ايران و افغانستان به‌صورت کامل پوشش داده نمي‌شود و ازاين‌رو آمار اين اتباع بيگانه در کشور به‌صورت شناور است. اما مهدي سليماني، مديرکل اتباع و امور خارجه استانداري اصفهان در گفت‌وگو با مهر آماري متناقض با آمار ارائه‌شده از سوي استاندار اصفهان در خصوص تعداد تبعه افغان در استان اصفهان اشاره مي‌کند و مي‌گويد: مجموع تبعه‌هاي افغان‌ها و عراقي در استان اصفهان 270 هزار نفر است که بيش از 170 هزار نفر از اين تبعه‌ها داراي مجوز اقامت و مابقي بدون مجوز در استان زندگي مي‌کنند. وي که معتقد است ساماندهي اتباع بيگانه در استان‌ها با تبعيت از تصميمات ملي انجام مي‌شود، اضافه مي‌کند: افرادي که به‌صورت مجاز وارد کشور شده‌‌اند و داراي کارت اقامت‌ هستند به‌صورت ساليانه نسبت به تمديد کارت اقامت خود اقدام مي‌کنند. سليماني، نيروي انتظامي را مجري برخورد و جمع‌آوري اتباع بيگانه غيرمجاز مي‌داند و دراين‌باره اضافه مي‌کند: جمع‌آوري افغان‌ها غيرمجاز وظيفه ذاتي نيروي انتظامي است و تاکنون در اين راستا اقداماتي با توجه به امکانات موجود انجام‌شده است. وي که معتقد است در سال جاري جمع‌آوري و برخورد با اتباع خارجي غيرمجاز در استان اصفهان نسبت به مدت مشابه سال گذشته 25 درصد افزايش‌يافته است، ادامه مي‌دهد: تمام افراد شناسايي و دستگيرشده در اردوگاه وزارت کشور در استان جمع‌آوري‌شده و براي بازگشت به کشورشان به مرز فرستاده مي‌شوند. مديرکل اتباع و امور خارجه استانداري اصفهان همچنين به بازگشت تنها 10 درصد از اتباع خارجه غيرمجاز جمع‌آوري‌شده به استان پس از اعزام به مرزها اشاره و اضافه مي‌کند: به اعتقاد برخي از افراد تعداد تبعه‌هاي غيرمجاز علي‌رغم برخورد و جمع‌آوري‌ها همچنان روبه افزايش است و بايد گفت بيش از 90 درصد اين تبعه‌ها جديد هستند.

 

وي که معتقد است بيشتر اتباع افغاني داراي مجوز در حاشيه‌هاي شهر اصفهان و در محلاتي ازجمله انوشيروان، آتشگاه، زينبيه، خميني‌شهر و ... سکونت دارند، مي‌افزايد: افغان‌ها غيرمجاز نيز بيشتر در شهرهاي حاشيه‌اي استان و به‌دوراز مرکز سکونت دارند. سليماني در ادامه از وضعيت نامناسب ازدواج اتباع بيگانه با زنان و مردان ايراني خبر مي‌دهد و اضافه مي‌کند: ازدواج اتباع ايراني و خارجي نيازمند ضوابط قانوني است که متأسفانه به دليل بي‌اطلاعي برخي افراد جامعه از اين ضوابط، امروز مشکلاتي را در خصوص تولد نوزادان بي‌هويت ايجاد کرده است. وي همچنين به خلأ قانوني موجود براي صدور کارت شناسايي براي نوزادان حاصل از ازدواج اتباع بيگانه غيرمجاز با والدين ايراني اشاره و ابراز مي‌کند: در اين زمينه در استان اصفهان مشکلات عمده‌اي راداريم و شرايط در حال تبديل‌شدن به بحران پيش مي‌رود که در اين راستا ورود نيروهاي امنيتي و نظارتي بايد جدي‌تر صورت گيرد. مديرکل اتباع و امور خارجه استانداري اصفهان همچنين با اشاره به تشکيل کارگروه اتباع بيگانه و کارگروه امنيتي اتباع بيگانه هرماه در استانداري اصفهان اضافه مي‌کند: در اين زمينه دستگاه‌هاي مسئول همکاري خوبي را داشته‌اند و اقدامات خوبي طي دو سال گذشته صورت گرفته است.

 

اما کوروش محمدي، رئيس انجمن آسيب‌شناسي اجتماعي ايران در گفت‌وگو با مهر مهاجرت را يکي از اصلي‌ترين پديده‌هايي خواند که مي‌تواند در جامعه عامل تغييرات اساسي شود. وي که معتقد است ساماندهي‌هاي اوليه ورود اتباع بيگانه و مهاجران به هر کشوري از اصولي‌ترين رفتار دولتمردان در اين زمينه است، مي‌گويد: اين در حالي است که در ايران و باگذشت بيش از چهار دهه از زمان ورود افغان‌ها به اين کشور هنوز اقدام اساسي براي ساماندهي اين تبعه‌ها انجام‌نشده است. رئيس انجمن آسيب‌شناسي اجتماعي ايران که معتقد است امروزه مهاجرپذيري چهره‌اي سياسي و دموکراتيک به خود گرفته است، اضافه مي‌کند: امروزه بسياري از کشورها با بهره‌گيري سياسي از پذيرش مهاجران به‌گونه‌اي خود را حامي حقوق بشر مي‌دانند و اين در حالي است که يکي از اصلي‌ترين عوامل آوارگي‌هاي اين افراد خود اين کشورها هستند. اما محمدي هدف ايران نسبت به پذيرش اتباع بيگانه را تنها در بعد انسانيت مي‌داند و ادامه مي‌دهد: البته ورود بيش‌ازحد و درعين‌حال ساماندهي نشده اين افراد به کشور و به‌ويژه استان اصفهان مخاطراتي را به همراه داشته است که همچنان اثرات آن باقي است و روزبه‌روز بيشتر مي‌شود. وي کارفرمايان را بهره‌برداران اصلي افغان‌ها غيرمجاز در اصفهان مي‌داند و اضافه مي‌کند: کارفرمايان از مهاجران غيرمجاز افغان به‌عنوان ابزار ارزان‌قيمت براي کارهايشان استفاده مي‌کنند چراکه با کمترين حقوق و مزايا بيشترين بازدهي را دارند.

 

رئيس انجمن آسيب‌شناسي اجتماعي ايران مي‌افزايد: کارگران افغان، در طول بيش از دو دهه، عرضه نيروي کار ايران را افزايش دادند و بر اين اساس طي اين دوره افزايش دستمزد کارگران غيرماهر به‌ويژه در بخش ساختمان که کارگران افغان در آن سهم بالايي دارند بسيار کند بوده است. وي همچنين به آسيب‌هاي وارده از سوي اين تبعه‌هاي غيرمجاز به بدنه جامعه سخن به ميان مي‌آورد و ادامه مي‌دهد: برخي تخلفات و ناهنجاري صورت گرفته از سوي برخي از تبعه‌هاي افغاني در کشور ديد عموم جامعه را نسبت به اين افراد در جامعه منفي ساخته و اين امر باعث شده است که در ذهن بسياري از مردم جامعه کلمه افغاني مترادف با آسيب و ناهنجاري تعبيه شود. وي اضافه مي‌کند: در اين راستا نبايد از اين امر غافل باشيم که بسياري از تبعه‌هاي افغاني در ايران از جايگاه اجتماعي، فرهنگي و ديني بالايي برخوردار هستند. محمدي افزايش تعداد مهاجران افغاني در کشور را به‌گونه‌اي سلب خدمات از مردم کشور ايران مي‌داند و مي‌گويد: ازاين‌رو مسئولان بايد نسبت به ساماندهي تبعه‌هاي خارجي و به‌ويژه افغان‌ها توجه بيشتري نسبت به گذشته داشته باشند. وي تبعه‌هاي غيرمجاز افغان در ايران را به بي‌هويت‌هايي تشبيه کرد که در ايران مي‌توانند به هر جرمي دامن بزنند بدون اينکه نام و نشاني از آن‌ها در دست باشد. رئيس انجمن آسيب‌شناسي اجتماعي ايران اضافه مي‌کند: مردم ايران نمي‌توانند بدون گذرنامه وارد هيچ کشوري شوند و ازاين‌رو در صورت انجام چنين کاري به شش سال زندان محکوم مي‌شوند و اين در حالي است که در کشور ايران بسياري از تبعه‌هاي غيرمجاز شاغل هستند، ازدواج مي‌کنند و صاحب فرزند مي‌شوند و براي نمونه مجازات قاچاقچيان افغان در ايران واکنش مسئولان افغانستان و مردم اين کشور را در مقابل ايران به همراه داشت. وي ساماندهي تبعه‌‌هاي افغان غيرمجاز و حتي مجاز در کشور ايران و به‌ويژه شهر اصفهان را لازمه حفظ امنيت سياسي و اجتماعي موجود در کشور مي‌داند و ادامه مي‌دهد: بايد توجه داشت که هر تبعه غيرمجاز مي‌تواند انواع جرائم را درحالي‌که هيچ نام نشاني از وي در دست نيست انجام دهد و اين امر مي‌تواند براي کشور بسيار خطرناک باشد. ساماندهي افغانها در بسياري از استانهاي مهاجرپذير مطالب‌هاي است که سالها از سوي مردم به مسئولان منتقل شده است اما بي‌توجهي در اجراي اين طرح موجب بروز مشکلات اجتماعي، اقتصادي و امنيتي مي شود.