همیشه دیدن شهر از زاویه کسانی که از بیرون به شهر می کنند نکات جدیدی دارد که ممکن است شهروندان آن شهر کمتر در مورد آن دقت کرده باشند. این زاویه وقتی دیدنی تر می شود که آن فرد سالها سکاندار یکی از ارکان شهر بوده باشد. ناصر نفری شهردار اسبق خمینی شهر از جمله این افراد است.

او در خلال سالهای 78-75 شهردار خمینی شهر بود و هم اینک شهردار شاهین شهر است. او بجز این دو شهر، تجربه شهردار بودن در شهرهای خوانسار، نجف آباد و مبارکه را هم دارد. در این گفتگو کوشیدیم تا ضمن بررسی وضعیت خمینی شهر در دهه 70، مقایسه ای مختصر و مفید بین خمینی شهر و شاهین شهر داشته باشیم شهردار سالهاي دور خميني شهر حرفهاي شنيدني فراواني داشت كه گوياي بسياري از دردهاي خميني شهر بود. البته بخش قابل توجهی از سخنان مهندس نفری حاوی اسامی افراد و نقد آنان بود که به درخواست وی حذف گردید.

• چطور شد شهردار خمینی شهر شدید؟

سال 75 شهردار خوانسار بودم. یک روز عصر مهندس سیف اللهی معاون استاندار من را صدا زد و گفت وضع خمینی شهر خیلی ناجور است. حسین پور شهردار خمینی شهر هم مریض شده و خسته است و شما بروید خمینی شهر. برای من سخت بود که بپذیرم، چرا که دوستانی که قبل از من در خمینی شهر کار کرده بودند به من توصیه می کردند خمینی شهر نرو.

 

• دلیلشان چه بود؟

می گفتند شهرداریش بی درآمد است و یک سری چالشهایی وجود دارد. من قبول نکردم و گفتم نمی روم. مهندس سیف اللهی گفت استخاره از آیت ا... بهجت گرفتم و خوب آمده است. اینطور شد که آمدم خمینی شهر. وقتی آمدم بیش از یک ماه بود که شهرداری به کارمندانش حقوق نداده بود. روز دوم که آمدم شهرداری، دیدم یک تعدادی جلوی شهرداری اعتصاب کرده اند. یادم می آید درختهای بلوار توحید در حال از بین رفتن بود. علت را که پرسیدم گفتند پول نداریم سم بزنیم! در چنین شرایطی من آمدم. خدا لطف کرد و وضع درآمد بهتر شد. آن زمان آیت ا... احمدی در خطبه های نمازجمعه گفته بود اگر می خواهید صدام را مجازات کنید یک پرونده دستش بدهید و یک زمین هم بهش بدهید و بگویید برو از شهرداری خمینی شهر پروانه بگیر.

• پس این جمله معروف آیت ا... احمدی در زمان شما بود؟

بله، ایشان رابطه اش را اینطور با ما تعریف کرده بود. مهندس سیف اللهی معاون استاندار به من گفت یکجوری با ایشان تعامل برقرار کن. روز اول که پیش ایشان رفتم گفتم سخنرانی شما در آذر 57 داخل مسجد حکیم هنوز در گوشم هست. این را گفتم تا بگویم شناخت خوبی از شما دارم. بعد از مدتی رابطه ایشان با شهرداری خیلی خوب شد. ماه سوم بود که به خمینی شهر آمده بودم. به مناسبت ماه رمضان در امامزاده سیدمحمد به کارکنان افطاری می دادیم. ایشان را دعوت کردم. ایشان هم قبول کرد و آمد. به من هم گفت دلم نبود که بیایم ولی آمدم. من میخواستم به کارکنان بفهمانم که بالاخره ارتباط حاج آقا با شهرداری خوب شده است. فردا در اخبار استان این خبر را اعلام کردند. همان موقع مهندس سیف اللهی به من زنگ زد و با تعجب پرسید چکار کردی که رابطه اش با شما خوب شد؟ بعد از آن هم من اولین شهرداری بودم که حاج آقا اجازه داد در خطبه ها سخنرانی کنم.

• معمولا مسئولان علاقه دارند تا در ضمن صحبتهایشان، بخشی از اقداماتشان -که مربوط به بحث است- را بگویند. اصلی ترین اقداماتی که در آن زمان انجام شد چه بود؟

آن زمان کتابخانه الغدیر را تمام کردیم و افتتاح کردیم. یکی از کارهایی که کردیم باز کردن پیچ خیابان منتظری بود. پیچ این خیابان یک قتلگاه بود. با سختی این مسیر را باز کردیم و به نام آیت ا... صهری گذاشتیم. بجز این ساختمان شهرداری نیمه کاره بود و تمامش کردیم. آن زمان معروف شده بود که شهرداری با زیروبندسازها قرارداد دارد تا بلوار کهندژ را آسفالت نکند. ما یک پیمانکار پیدا کردیم و بهش گفتیم ده میلیون تومان میدیم و این خیابان را آسفالت کن، بقیه اش را هم قسطی می دهیم. او هم مردانه ایستاد و خیابان را آسفالت کرد. حدود سی ماه آنجا بودم که شوراها سرکار آمدند. آن زمان دو چیز توی بورس افتاد؛ یکی تخم مرغ بومی، یکی شهردار بومی. در شهر یک سری صحبتهایی پیش آمد و همزمان هم از مبارکه با من صحبت کردند و من رفتم آنجا شهردار شدم و مهندس عابدی شهردار خمینی شهر شد.

• اگر بخواهید آن دوره شهرداری را تحلیل کنید چه می گویید؟

همواره شهرداری خمینی شهر یک تعداد کارمند داشته که کار نمی کنند و نمی گذارند دیگران هم کار کنند. متاسفانه چنین افرادی همیشه بوده اند و خواهند بود. یادم می آید روزی نبود که کارمندان پیش من بیایند و اعتراض نکنند که این اندانی است، آن يكي خوزانی است و اين يكي فروشاني و ... و چرا از این محله کم هستند و از آن محل زیاد. به من گفتند نیروها را بالانس کن، من جواب دادم من بالانسر نیستم. یکروز پرسنل را جمع کردم و یک صحبت مفصل در مورد علاقه به شهر کردم. آنجا بهشان گفتم کره زمین را ببینید، کهکشانها را ببینید. توی این کهکشانها، کره زمین اندازه یک عدس است. در این عدس ما کجا هستیم؟! چرا اینهمه ذهنها بسته و دگم است؟! فکر میکنم این ذهنهای بسته هنوز هم وجود داشته باشد.

• بزرگترین مانع ما برای فعالیت در آن زمان چه بود؟

متاسفانه در هر ارگانی افرادی هستند که هر شهرداری می آید خون به جگرش می کنند. همیشه هم طلبکار هستند و دنبال منافع شخصی خودشانند. زمان من هم خودم شنیدم که می گفتند پوزه ی فلانی را به خاک خواهند مالید. برای چی؟ تقدیر ایجاد کرده من خمینی شهر شهردار شوم. عده ای می گویند باید با باند ما راه بیایی. این گرفتاریها مانع کار است.

• شما بجز اینکه شهردار شهرهای متعددی از استان بوده اید، نماینده شهرداران کل کشور هم هستید. از این منظر و از زاویه کسی که هم اکنون از بیرون به شهر نگاه می کنید وضعیت خمینی شهر و شهرداری اش را چطور ارزیابی می کنید؟

خمینی شهر یک شهر ملی است، یک شهر بزرگ است. از یک طرف خمینی شهر پرتراکم ترین شهر کشور است. این هم فرصت است هم تهدید. فرصت از این منظر که زود می شود به آن خدمات رسانی کرد و از سوی دیگر تهدید است چون زمین ندارد. خمینی شهر یک شهر ویژه است. از نظر شرایط مردمی و استعدادهایی که دارد بیش از این باید آوازه داشته باشد. پرکاری مردم، تدین مذهبی، شخصیتهای نقش آفرین و مهمی که دارد و.... از امتیازات این شهر است. یکبار رفته بودم مالزی دیدم از آن طرف خیابان یک نفر صدا می زند آقای نفری! دیدم با لهجه خمینی شهری حرف می زند. این ویژگی را دارد که شهروندانش در همه جای دنیا هستند. ولی به سه دلیل نتوانسته خودش را به جایگاه اصلی خودش برساند؛ عدم درآمد، تراکم زیاد و تنگ نظری ها. خمینی شهر نیاز دارد تا کسانی از خودش بلند شوند و چهره زیبا و واقعی اش را معرفی کنند.

• شهرداران خمینی شهر را چطور ارزیابی می کنید؟

آقای کمالی از مدیران پاکدست و متدین استان است ولی به هر دلیلی دچار حاشیه شد. آقای عابدی در مباحث عمرانی کار کرد، حالا برای نمایندگی هم که شده می خواست با کارش به مجلس برود ولی یکدفعه آن اتفاقات رخ داد. انصافاً آقای پورکاظم از مدیران خوب بود. گاهی یک شهردار می آید یک وزانت به شهرداری و شهر می دهد، یکی وزانت می گیرد. ایشان انصافاً در جلسات به خمینی شهر وزانت می داد. به عنوان کسی که علاقمند بود کار کند و کارش را هم بلد بود. من ایشان را می پسندیدم.

• ما در این استان شهرهای زیادی داریم با درآمدهای متفاوت. در این بین چطور می شود درآمد شهرداری خمینی شهر و کوشک و درچه کمتر از همه است؟

این بخاطر موقعیت شهرهاست. مثلا شاهین شهر در کنار پالایشگاه است و از آن عوارض می گیرد. البته همین پالایشگاه روزانه 350 تن آلودگی را وارد شاهین شهر می کند. بجز این به علت نداشتن سرزمین، رونق ساخت و ساز در خمینی شهر پایین است. در بافت فرسوده هم مردم به هر دلیلی علاقه ندارند آپارتمان بسازند. مثلاً شما هر کاری کنید در اندان برج ساخته نمی شود. ولی در شاهین شهر برعکس است، ما بر سرِ تعداد طبقه دعوا داریم. مردم می خواهند 10 طبقه بسازند ولی ما 8 طبقه بیشتر نمی توانیم مجوز بدهیم. از طرف دیگر شهری که سرزمین ندارد صنایع و کارگاههای بزرگ هم نمی تواند داشته باشد و همین امر درآمد شهر را پایین می آورد. من بارها گفته ام منابع درآمدی خمینی شهر و نجف آباد مانند یک قنات است که هر سال باید لایروبی شود وگرنه درآمدش کم می شود.

• به عوارض پالایشگاه اشاره کردید. درآمد شهرداری شاهین شهر از عوارض آلایندگی پالایشگاه چقدر است؟

ما یک عوارض پالایشگاه داریم یک عوارض آلایندگی پالایشگاه. طبق قانون یک و نیم درصد از عوارض خود پالایشگاه به شاهین شهر تعلق می گیرد که می گیریم. اما در مورد عوارض آلایندگی، ما سال گذشته نتوانستیم عوارض آلایندگی بگیریم چون پالایشگاه مدعی بود آلاینده نیست و نباید عوارض آلایندگی بدهد. ظاهرا این بحث به هیات دولت کشیده شد و سرانجام قرار شد محیط زیست اعلام کند که پالایشگاه آلاینده هست یا نه. نماینده شاهین شهر هم در این زمینه از وزیر سوال کرد و در نتیجه هفته گذشته در این باره در مجلس جلسه ای تشکیل شد. نهایتاً قرار شد استفساریه ای از اداره کل قوانین مجلس شود که آیا پالایشگاه بدون اینکه اعلام آلایندگی شود باید عوارض بدهد یا نه.

• رقم یک درصد عوارض آلایندگی حدوداً چقدر است؟

اگر بگویم ممکن است دعوا شود. ولی در کل قابل توجه است.

• 50 میلیارد تومان هست؟

بیش از این است. من مترصد این هستم که درصد هر شهری از عوارض اعلام شود. همین یک چالش است. بعضی از شهرها که سالیان متمادی است این درصدها را می گیرند حالا یکدفعه فلان درصدش را کم کنند طبیعتاً سختشان است. وقتی فضا آرام شد تازه باید ما شهرداران – شهرداران اصفهان، خمینی شهر، شاهین شهر، برخوار، درچه، برزوک و کوشک و... - با هم متحد شویم و تازه از پالایشگاه بخواهیم عوارض بدهد.

• بودجه امسال شما چقدر است؟

با بودجه سازمانهایمان 70 میلیارد تومان می شود.

• یعنی حدود سه برابر شهرداری خمینی شهر، اگر جمعیت شاهین شهر که نصف خمینی شهر است را در نظر بگیریم سرانه شما 6-5 برابر شهروند خمینی شهریست. بگذریم. شهرداری شاهین شهر در سال گذشته و 5 ماه امسال چند پروژه افتتاح کرده است؟

ما پروژه هایمان را فصلی افتتاح می کنیم. به قول امروزی ها بسته ای افتتاح می کنیم. در این چهار سال، 5 بسته افتتاح کردیم، هربار چندین پروژه. آخرینش فرهنگسرای شهریار بود با اعتبار یک میلیارد تومان، تقاطع غیر همسطح سه راه طالقانی سه میلیارد تومان و خرید 16 دستگاه اتوبوس برای شاهین شهر. قبلش باغ بانوان با دو تا بلوار و با بودجه دو و نیم میلیارد تومان افتتاح شد. افتتاح فرهنگسرای کودک و فرهنگسرای پردیس و سه تا میدان مرکزی هم بود. قبلش افتتاح ترمینال بزرگ مسافربری بود که در کشور جزو بهترین ترمینالهاست. قبلش بلوار بزرگ شهید صیاد با پارک بزرگ مولوی افتتاح شد.

• الان شاهین شهر چند تا فرهنگسرا دارد؟

پنج تا، این تعداد برای یک شهر صد و پنجاه هزار تایی خیلی زیاد است. فرهنگسرا هم فراتر از یک کتابخانه معمولی است، فرهنگسراهایی است با همه مولفه های آن. همین کتابخانه مرکزی که می بینید با 13 هزار مترمربع زیربنا در حال ساختن است. پل بزرگ ولیعصر سه ماه دیگر همراه ایستگاه آتش نشانی شماره سه با 20 میلیارد تومان اعتبار افتتاح می شود.

• جالب است بدانید خمینی شهر هنوز یک فرهنگسرا هم ندارد. اگر بخواهید خمینی شهر را با شاهین شهر مقایسه کنید چه می گویید؟

شهر نویی است. تمیز و مرتب است و خدمات رسانی باید به ساعت و به دقیقه صورت بگیرد، چون انتظارات خیلی بالاست.

• مثلاً؟

شما در خمینی شهر اگر یکی دو هفته دیرتر هم گل فصل را در فلکه زدید شاید کسی اعتراض نکند. ولی در اینجا ما باغچه را یکی دو روز بالا می ریزیم که هوا بخورد. در همین دو روز 50 نفر تماس میگیرند و اعتراض می کنند که شما چکار می کنید؟ مورد دیگر اینکه در کشور ما زباله یک شب در میان جمع می کنند. ما در شاهین شهر زباله ها را هر روز و هر ساعت جمع می کنیم و این بد است، خود من قبول ندارم چرا که هر کسی هر موقعی اراده کرد زباله اش را پشت در می گذارد، یعنی همیشه در شهر زباله داریم.

• بجز این؟

در اینجا شهرداری همه کار می کند. چند تا از ادارات را شهرداری برایشان ساختمان رهن کرده است. اینجا چون امکانات فراوان است کسی هم قدردان نیست. در سال گذشته سازمان رفاهی تفریحی شهرداری بالغ بر 200 برنامه فرهنگی-رفاهی اجرا کرده است. بیش از دو میلیارد تومان هزینه این برنامه ها شد. همین الان باغ بانوان پر از جمعیت است. برای همین می گویم باید به روز به مردم خدمات داد.

• مزیت خمینی شهر نسبت به شاهین شهر؟

مهمترین مشکل شاهین شهر این است که کسی به شهر علقه ندارد و خودش را شاهین شهری نمی داند و مثلاً می گوید من ایذه ای هستم. ولی این در خمینی شهر یک نعمت بزرگ است. علاوه بر اینکه می گوید من خمینی شهریم مثلاً می گوید من ورنوسفارانیم یا خوزانیم.

• از نظر فرهنگی چی؟

به اعتقاد من، خمینی شهر یک شهر کاملاً فرهنگی است و عناصر فرهنگی اش یک لشکر می شوند ولی حیف که اینها پراکنده هستند.

• در بحث درآمدزایی برای شهرداریها، ارتباط و هماهنگی مسئولان بویژه نماینده با شهردار چقدر موثر است؟

خیلی موثر است. شهر مجموعه ای است در حال حرکت که اگر یکی از چرخها بلنگد انرژی بقیه صرف این چرخ می شود. من معتقدم مسئولان یک شهرستان باید سلایق شخصی و مَنیتها را کنار بگذارند و به اصطلاح بناها به پای شهر لخت شوند وگرنه کار جلو نمی رود. من یادم هست آقای کمالی هر روز نگران خطبه های آقای میردامادی امام جمعه بود.

• بجز درآمد و هماهنگی مسئولان شهر، چه عامل دیگری در موفقیت شهرداری موثر است؟

کارکنان شهرداری هم خیلی موثرند. دانشمندان می گویند تنها سرمایه هر سازمان کارکنان آن سازمان است. پرسنل خیلی موثر است. اگر در شهرداری 20 نفر پای کار بایستند، در شهر غوغا می کنند و اگر نخواهند کار کنند شهردار بیچاره مجبور است از این جلسه به آن جلسه برود و در این جلسات وقتگیر و بی فایده شرکت کند در حالیکه گاهی یک کارشناس شهرداری می تواند خیلی گره گشا باشد.

• بحث کارکنان شد، در شهرهایی که بودید کارکنان کدام شهر را می پسندیدید؟

نجف آباد را می پسندیدم.

• شما اشاره کردید که در سال 84 دو میلیارد تومان کمک بلاعوض از سازمان شهرداریهای کشور برای شهرداری نجف آباد گرفتید. به نظر شما - به عنوان نماینده شهرداریهای کشور- ، با توجه به مشکلات متعدد درآمدی که شهرداری خمینی شهر دارد، آیا راهکاری هست که از این کمکهای بلاعوض به صورت قابل توجه به خمینی شهر پرداخت شود؟

مهندس پورکاظم به شدت دنبال این بود که طلبهای ماده صد را بگیرد که تاکنون محقق نشده است. در مجموع شدنی است. خود من نماینده شهرداریها هستم. همین نمایندگی باعث می شود نفوذ پیدا کنیم و مثلاً وام بگیریم. به هر حال حق گرفتنی است و باید دنبال کرد.

• اگر بخواهید بدون مصلحت اندیشی جواب بدهید، به نظر شما سهم خمینی شهر از کمکهای بلاعوض سازمان شهرداریها چقدر است؟

سهم خمینی شهر بالا باید باشد. خمینی شهر مظلوم مانده است. در این موضوع شکی وجود ندارد. خمینی شهر کنار اصفهان است و در اقتصاد استان بسیار مهم است. تعداد نخبگان خمینی شهر زیاد است. واقعاً خمینی شهر مظلوم است و این جایگاه در شان خمینی شهر نیست. البته خمینی شهر دچار مشکلات داخلی خودش هم هست.

• شما سالهاست نماینده شهرداران کشور در سازمان شهرداریها هستید، به صورت خلاصه مشکل شهرداریهای کشور را در چه می بینید؟

به نظر من مشکل شهرداریهای کل کشور سه چیز است؛ اول اینکه از طرف شهرداریها در هیات وزیران کسی نیست که اصطلاحاً سینه بزند. دوم عدم درآمد و بودجه ثابت برای شهرداریهاست. قوانین مرتب عوض می شود و تازه این قوانین چند تا شهر را آباد میکند و بقیه بی نصیب می مانند. مشکل بعدی روزمرگی در شهرداریهاست. بجز 20-10 شهرداری کلان کشور، بقیه دچار روزمرگی هستند و از یک رفتار راهبردی، ساختاری و خردمندانه برخوردار نیستند و دستخوش تغییرات هستند. هر شورایی می آید بخشی از نیروها را وارد می کند و بخشی را کنار می زند. تا نیروهای جدید مسلط شوند زمان زیادی می برد.

• نظرتان در مورد فرصت چیست؟

هفته نامه فرصت یک هنر است و حسابی جایش خالی بود. خیلی هم جایش خالی بود. من هم حتماً می خوانم. نشریه خوبی است. به نوعی زیبایی های خمینی شهر و ظرفیتهایش را خوب معرفی می کند. مصاحبه با آقای شفیعی سرمایدار را خواندم، فکر نمی کردم خمینی شهری باشد.

• برخی تصور می کنند که درج مشکلات خمینی شهر باعث می شود چهره خمینی شهر برای افرادی که بیرون از شهر هستند مخدوش شود. نظر شما چیست؟

ابدا اینطور نیست. من احساسم این است که به مباحث فرهنگی خوب می پردازید. معمولاً چنین نشریاتی ترجمان دستگاهها هستند مثلاً عکس شهردار و شورا را می زنند. ولی شما کمتر از این کارها می کنید. کمتر کسی هم متوجه می شود که این نشریه مربوط به شهرداری است. موفقیتتان هم به همین دلیل است. سعی کنید همین روند را ادامه بدهید و با تغییر شهردار و شورا، روند کار تغییر نکند.