در مقاله قبل در حريم هاي (1) به لزوم رسيدن به تعريف و برداشت يكسان و نزديك از واژه ها از جمله حريم براي راحت شدن مناسبات شهروندي و غني بخشيدن به فرهنگ شهروندي اشاره گرديد و حريم ها با آوردن مثالهايي تعريف،و پايه هاي علمي حريم ها و علم  PROXIMICS بيان گرديد.

و خوانديم كه اولين بار (ت – هال) سعي در معرفي علمي حريم ها نمود و حريم هاي مكاني را به چهار دسته صميمانه،‌ شخصي، اجتماعي و عمومي تقسيم كرد.

و اينك ادامه بحث.

هركدام از چهار حريم ذكر شده يك حد نزديك و يك حد دور دارند كه در شرح هر كدام آورده مي شود:

1- حريم صميمانه: افرادي كه روابط خيلي نزديك با همديگر دارند مانند كودك و والدين در حد نزديك آن فاصله صفر تا 15 سانتي متر و در حد دور 15 تا 50 سانتي متري از همديگر قرار مي گيرند، جالب است كه بچه ها (كودكان) هم با همديگر همين فاصله را رعايت مي كنند و اگر در شرايطي افراد ناآشنا و غير صميمي در چنین فاصله اي قرار بگيرند احساس ناراحتي كرده و آنرا نوعي تهديد براي خود بحساب مي آورند.

2- حريم شخصي: فاصله اي است كه معمولاً‌ افرادي كه در يك مكان مثلاً ميهماني قرار گرفته اند با همديگر رعايت مي كنند. حد نزديك آن مثلاً ‌هنگام صحبت دو دعوت شده اتفاق مي افتد و 50 تا 75 سانتي متر و حد دور آن 75 تا 120 سانتي متر مي باشد.

3- حريم اجتماعي: فاصله اي است كه افراد در روابط اجتماعي خود مانند تجاري و خريد و فروش و در تعميرگاه ها رعايت مي كنند. حد نزديك آن 5/1 تا 1/2 متر و حد دور آن 1/2 تا 5/3 متر مي باشد. اين فاصله توسط سرپرستان و نيز رؤساي يك شركت و يا بانك كه اغلب پشت ميز جداگانه اي نشسته اند يا كارمندان، رعايت مي شود. در شرايط معمولي شما سرپرست يا رئيس را در كنار كارمند نمي بينيد. همچنين اين فاصله براي چيدن ميزهاي كارمندان متعدد در يك مكان رعايت مي شود و افراد بسيار نزديك مثل زن و شوهر و فرزندان هم در حالت مطالعه و تماشاي تلویزيون حد نزديك اين حريم را رعايت مي كنند.

4- حريم عمومي: فاصله اي كه در اين نوع حريم رعايت مي شود از 5/3 تا 6 متر است. نمونه خوب آن كلاس هاي درس و گردهمايي ها و جلسات اداري مي باشد. اين حريم يك حد دور بيشتر از 6 متر هم دارد كه معمولاً در مورد سياستمداران و افراد مشهور رعايت مي شود. لازم به تذكر است كه اين چهار نوع حريم در فرهنگ هاي مختلف با هم تفاوت دارد كه گاه بي توجهي به اين تفاوت ها سبب بد تعبير كردن منظورها مي شود.

قلمرو چيست؟

تمامي موجودات زنده با روشهاي مختلف محدوده خود را مشخص مي كنند مثلاً حيوانات با بوهاي خاصي كه از غدد مترشحه خود مي گيرند محدوده خود را معلوم مي كنند. در واقع موجودات از جمله انسان وقتي احساس آرامش مي كنند كه محلي براي خود داشته و ديگران به آن احترام بگذارند. اين حريم مي تواند از يك كاخ تا يك محلي براي كارتن خوابي باشد. آنچه مهم است اينكه محل مذكور قلمرو فرد بحساب مي آيد. خانه، محل كار، ميز مطالعه، تخت خواب، چادر مسافرتي، زيراندازي بر يك سكوي گردشگاه و پارك، و سايباني در يك مزرعه يا باغ، كيف، دفترچه يادداشت، آلبوم عكس، يارانه شخصي و گوشي همراه و موارد مشابه همه قلمرو محسوب شده و هرگونه تجاوز به آنها تجاوز به حريم خصوصي افراد قلمداد و مخل نظم جامعه می گردد.

حريم هاي غير مكاني: 

بنظر نگارنده آنچه ت – هالي تحقيق و تعريف كرد حريم هاي مكاني است. بجز اين نوع حريم ها حريم هاي ديگر همچون حريم معنوي و زماني و مجازي را مي توان تعريف و مشخص كرد.

حريم معنوي: رعايت نوعي حريم و فاصله البته نه مسافتي توسط دسته اي از افراد جامعه در مورد دسته اي از افراد ديگر جامعه مي باشد كه سبب دوام جامعه و حفظ ارزش ها و معيارها مي گردد. رعايت حريم بزرگترها، پدر و مادرها، معلم و استاد، ‌معلولين و سالخورده ها و افراد آسيب ديده و آسيب پذير را مي توان در اين دسته قرار داد.

حريم زماني: در فرهنگ هاي مختلف براي هركاري زمان خاصي تعريف و افراد جامعه به آن عمل مي كنند. مثلاً‌ براي عبادت، حضور در مدرسه و حوزه، عيادت از بيمار، ديد و بازديد و... زمانهاي خاص در نظر گرفته مي شود. چه احساسي خواهيد داشت اگر وقتي شب هنگامي كه خواب هستيد كسي به شما زنگ بزند و بگويد مي خواستم براي شما لطيفه اي تعريف كنم؟ بنابراين براي هر كاري زماني مناسب است كه مبنای علمي و روانشناسي دارد. اگر بخواهيد فردي را نصيحت كنيد و يا تعليم دهید قاعدتاً هر زمان مناسب نيست. توجه به اين موضوع در تاثيرگذاري به افراد حائز اهميت است. پس حريم زماني يعني رعايت زمان انجام هركاري به نحوي كه سبب آزار و اذيت ديگران نشود.

حريم هاي مجازي: امروزه با توسعه فن آوري ها و ورود آنها به زندگي افراد، مي توان به ظهور حريم هاي جديدي كه به تعبيري حريم هاي مجازي هستند توجه نمود. درصد زيادي از افراد جامعه با افزايش ضريب نفوذ گوشي هاي همراه داراي گوشي بوده كه حاوي اطلاعات شخصي مي باشد. از طرف ديگر رايانه جزء تفكيك ناپذير زندگي امروزه گرديده كه فرد بر روي آن اطلاعات و مطالب مربوط به خود را دارد لذا بنا به تعريف آنچه افراد و يا ادارات و سازمانها و نهادها در اين فضاهاي مجازي دارند حريم فرد و يا سازمان محسوب مي شوند و بايستي توسط افراد و مؤسسات ديگر محترم شمرده شود.

اما اينكه چه مواقعي حريم ها شكسته مي شود و زيربناي فكری تجاوز به حريم ها چيست و در چه شرايطي صورت مي گيرد و مصاديق بارز تجاوز به انواع حريم ها در جوامع مختلف از جمله ديار ما چيست و كاربرد مباحث تئوريك ذكر شده در روابط اجتماعي و عمران و بافت شهري چيست بماند براي شماره بعدي يعني حريم هاي (3).