دعا بلا را رد میکند / اگر چه در تقدیرت ثبت و ضبط شده باشد
ماه رمضان، خانه مهمانی خدا است. آیا امکان دارد که خدا به انبیا و اولیا بگوید که به مردم بگویید اینگونه مهمانداری کنید، امّا خودش به گونهای دیگر مهمانداری کند؟!
به گزارش سرویس قاب نقره برنا، جلسات درس اخلاق و معارف اسلامی حضرت آیت الله مجتبی تهرانی، در ماه مبارک رمضان با موضوع «دعا» برگزار میشود. این جلسات هر شب ساعت 21:30 با اقامه نماز جماعت مغرب و عشاء آغاز شده و پس از تلاوت قرآن کریم، علاقه مندان از فیض سخنان معظّم له بهره مند می شوند.
با توجه به اهمیت دعا در این ماه مبارک، آیت الله مجتبی تهرانی از سال 1386 در جلسات درس اخلاق و معارف اسلامی خود در ماه مبارک رمضان، موضوع «دعا» را مورد بررسی عمیق و عالمانه قرار داده و ظرایف و دقایق فراوانی از این موضوع مهم را واکاوی فرمودهاند؛ امسال پنجمین حلقه از سلسله مباحث دعا توسط معظّم له عرضه می شود.
آنچه در ادمه میخوانید سخنان ایشان در جلسه بیست و سوم از این سلسله جلسات است:
روایتی است که از روایات صحیح اصول کافی است. زراره میگوید امام محمد باقر(ع) به من فرمودند: آیا میخواهی تو را به چیزی راهنمایی کنم که پیغمبر برای آن استثنا نیاورد؟ فرمایش حضرت اشاره به این است که پیغمبر در آن مسأله «اِنشاءالله» نگفت؛ بلکه آن را به صورت قطعی بیان فرمود. چون وقتی انسان «اِنشاءالله» میگوید، احتمال انحلال وعده وجود دارد. پیغمبر یکجا استثنا نکردند و محکم گفتند.
زراره میگوید گفتم بفرمایید! حضرت فرمود: دعا قضا را رد میکند، اگر چه ثبت و ضبط شده باشد. اگر چه تقدیر تو ثبت و ضبط شده باشد، با این حال اگر دعا کنی، خداوند آن را عوض میکند. در ادامه روایت میفرماید: «وَ ضَمَّ أَصَابِعَهُ». حضرت انگشتهایشان را مُشت کردند و به کنایه فرمودند اگر قضای تو به این محکمی هم باشد، خداوند آن را باز میکند!
روایت دیگری که آن نیز در اصول کافی است، از امام موسی کاظم(ع) است که فرمودند: بر شما باد بر دعا! همانا دعا و درخواست از خدا، بلای ثبت شدهای را که تنها امضایش باقی مانده، رد میکند. اگر خداوند خوانده شود و از او درخواست شود، بلا از انسان دور میگردد.
آداب ضیافت و مهمانی
در باب «آداب ضیافت و مهمانی» روایات بسیاری داریم. بعضی روایات به نحو کلّی دعوت به مهماننوازی میکنند؛ مانند روایتی از پیغمبر اکرم(ص) که فرمودند: کسی که ایمان به مبدأ و معاد دارد، باید خوب مهماننوازی و اکرام کند. در وصیتهایی که علی(ع) شب بیست و یکم به فرزندش کرد، حضرت اموری را فرمودند که یکی از آنها این بود: «وَ إِكْرَامِ الضَّیْفِ». مهمان نواز باش! حتّی حضرت نسبت به قاتل خود نیز سفارش کردند که از او به خوبی پذیرایی کنید.
خصوصیات زیادی در بحث مهمان نوازی و مهمانداری بیان شده است که نمونههایی را عرض میکنم. روایتی از امام صادق(ع) نقل شده است که فرمودند: مبادا به مهمانی که در خانه تو وارد شده بگویی آیا امروز چیزی خوردهای یا خیر! بلکه هر چه که داری پیش او بگذار و از او پذیرایی کن! حدّ اعلای جود و سخاوت این است که میزبان آنچه را دارد در کاسه اخلاص گذاشته و نزد مهمان بگذارد.
روایاتی در مهمان نوازی نقل شده است که اگر مهمان خواست برود، او را در رفتن کمک نکن! یا اینکه کرم در این است که هر چه مهمان بیشتر مصرف کند، صاحبخانه بیشتر خوشحال شود. علی(ع) میگوید: هر چه مهمان بیشتر مصرف کند، خوشحالتر میشوم. پیغمبر اکرم فرمودند: اگر مهمان، خودش خواست برود، او را احترام کن و تا در منزل، او را همراهی کن. اینها همه از آداب الهی است؛ چون تمام این دستورهایی که انبیا و اولیا میدادند-اعمّ از الزامی و غیر الزامی- همه دستورهای الهی بوده است.
ماه مبارک رمضان، خانه ضیافت الهی
اهل معرفت میگویند ماه مبارک رمضان، «دارُ ضیافةِ الله» است. ماه رمضان، خانه مهمانی خدا است. ماه رمضان، ظرف زمان و مکان مهمانی خدا از بندگانش است. این محل، محل پذیرایی مهمانها است و این مقطع زمانی، مقطع پذیرایی خدا از انسانها است. عبارت «دارُ ضیافةِ الله» از خطبه پیغمبر اکرم پیرامون ماه رمضان گرفته شده است که حضرت فرمودند: ماه رمضان، ماهی است که شما به مهمانی خدا دعوت شدهاید. «وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ كَرَامَةِ اللَّهِ». شما در این ماه مورد کرامت خاصّ الهی قرار میگیرید.
حالا سؤال من این است که آیا امکان دارد که خدا به انبیا و اولیا بگوید که به مردم بگویید اینگونه مهمانداری کنید، امّا خودش به گونهای دیگر مهمانداری کند؟! مگر میشود خدا آداب ضیافت را به من بفرماید و خودش عمل نکند؟! آیا قبیح نیست امشب خدا از من سؤال کند که در این ماه رمضان که مرا در خانه خودش مهمان کرده چه چیزی همراه خودت آوردهای؟! آیا قبیح نیست که از من بپرسد که آیا گرسنهای یا سیری؟!
من مهمان شخصی کریم شدهام و چیزی هم به همراه ندارم؛ نه حسناتی دارم و نه قلبی سلیم. آیا وقتی کسی در خانه کریم مهمان میشود، توشهاش را نیز همراه خود میبرد؟! چه زشت است این عمل! امشب همه ما دستخالی آمدهایم و میخواهیم دست پر برویم. اِطعام این مهمانی چیست؟ اطعام این مهمانی در خطبه پیغمبر اکرم آمده است؛ «برکت، رحمت و مغفرت». تمام خیرات عالم از این سه چیز نشأت میگیرد. هر چه بخواهی در این سه سرفصل گنجانده شده است.