اشاره: بهداشت و درمان از حوزههاي مهم زندگي شهري است كه زمينهساز سلامت انساناند. اهميت سلامت تا بدان پايه است كه در روايات اهلبيت (ع) از دو نعمتي كه قدر آنها ناشناخته مانده سخن به ميان آمده كه يكي از آنها امنيت و ديگري سلامت است. در خصوص شهرستان ما؛ همه ميدانيم كه خمينيشهر، پرتراكم ترين شهرستان كشور پس از تهران است با مساحتي كم و رشد جمعيت زياد و مهاجرتپذيري بالا. طي 15 سال اخير جمعيت ما دو برابر شده كه از متوسط كشوري بالاتر است. طي اين سالها متأسفانه بودجه ويژه اي براي بهداشت به شهرستان اختصاص پيدا نكرده يا اگر بودجه اي عمراني بوده به طور كامل پرداخت نشده است.
از اين رو و براي دانستن وضعيت بهداشتي درماني شهرستان گفتگويي داشتيم با دكتر رجبي رئيس شبكه بهداشت شهرستان خميني شهر.

در ابتداي كلام، يك دورنمايي از وضعيت بهداشتي شهرستان ارائه دهيد.
شهرستان خمينيشهر پرتراكمترين شهرستان كشور پس از تهران با مساحتي كم است. رشد جمعيت نيز به دليل مهاجرت در سالهاي اخير زياد بوده است به صورتي كه طي 15 سال جمعيت 2 برابر شده كه از متوسط كشوري كمي بالاتر است. طي اين سالها متأسفانه بودجه ويژهاي براي امر بهداشت به شهرستان اختصاص پيدا نكرده يا اگر بودجهاي عمراني بوده به طور كامل پرداخت نشده است. الان در شهرستان 2 بيمارستان فرسوده داريم كه بازدهي بالايي ندارند، هم از نظر ساختمان و هم از نظر تجهيزات فرسودهاند و تعميراتي كه درچند مرحله انجام شده جوابگو نيست.
در مورد بهداشت نيز ما داراي 15 پايگاه بهداشتي بزرگ هستيم و 10 مركز بهداشتي درماني كه فقط 3 تا 4 مركز تازهساز است و بقيه آنها از نظر نماي ظاهري و تأسيسات قديمياند. نكته ديگر اينكه ما كه متولي امر بهداشت هستيم بايد در بهداشتيترين جاي شهرستان خدمت نماييم ولي اينگونه نيست. به همين جهت الان وقتي به كسبهاي ميگوييم فلان نكته بهداشتي را رعايت كن ميگويد شما در مركز پايگاه و در بيمارستانتان اين نكات را رعايت نميكنيد.

براي جبران اين كمبودها فكري نشده؟
طي يكي دو سالي كه ما در شهرستان حضور داشتهايم سعي كردهايم با تأمين اعتبارات يك سري بازسازيهايي را در حد مقدوراتمان انجام دهيم از جمله احداث چند مركز كه در سال گذشته به بهرهبرداري رسيده است.
در زمينه توسعه بيمارستان متأسفانه در بيمارستان اشرفي خيرين به حد كافي فعال نبودهاند ولي در بيمارستان ساعي با كمك خيرين و دانشگاه توسعهاي در حد مقدورات انجام شده است.
البته اينها اصلاً كافي نيست و با توجه به افزايش جمعيت و افق 1404 حتماً نياز داريم كه امكانات بهداشتي و درمانيمان با جمعيتي كه آن زمان در حدود 750 هزار نفر خواهد بود هماهنگ شود.

با تكميل بيمارستان منظريه ظاهراً بخش مهمي از كمبودها مرتفع ميشود. اين بيمارستان الان در چه مرحلهاي است؟
براي ساخت بيمارستان منظريه پيگيريهاي زيادي انجام شده است. اين پروژه پس از سالها توقف در دولت نهم مجدداً شروع شد و در فاز اول آن، مقاومسازي اوليه در دستور كار قرار گرفت. در كميسيون ماده 32 افزايش حجم تأييد شد و الان مناقصه فاز 2 آن در وزارت مسكن درحال انجام است.

به نظر شما چطور ميشود روند اين پروژه را سرعت بخشيد؟
پيشنهاد ما به عنوان شبكه بهداشت و درمان جهت سرعت گرفتن كار پروژه، واگذاري اين طرح به دانشگاه و سپس شبكه بهداشت است تا بتوان سريعتر آن را به بهرهبرداري رساند. اگر اين پيشنهاد قبول شده و اعتبارات لازم در اختيار قرار گيرد ما قول ميدهيم طي 2 تا 5/2 سال ديگر بيمارستان را بسازيم. به نظر ما با اين كار، سرعت كار افزايش و هزينههاي طرح كاهش مييابد.

مسئله طرحهاي بهداشتي درماني نيمهتمام فقط به بيمارستان منظريه محدود نميشود و در شهرستان نمونههاي ديگري هم هست مثل مركز بهداشت درچه. چرا اين طرحها تكميل نميشود؟
تكميل مركز بهداشت درچه كه جزء مصوبات سفر رياست جمهوري بوده انجام پذيرفته و در حال تحويل است. مشكلات موجود جزيي است كه در حال حل است و اميدواريم طي اين ماه يا ماه آينده تحويل بگيريم و با تأمين تجهيزات آن از طرف دانشگاه و وزارتخانه انشاء ا... بتوانيم در يكي از مناسبتهاي خرداد ماه آنرا افتتاح كنيم تا مردم درچه از آن استفاده كنند.

و مركز فاطمة زهراي كوشك؟
اين مركز زير نظر ماست و جزو مراكز شبانهروزي است و مسؤوليت ارائه خدمات را به مردم كوشك دارد. ما كلاً در كوشك دو مركز بهداشتي درماني داريم كه يكي پايگاه و ديگري مركزي است. البته ساخت مركز كوشك از طريق خيرين انجام شد.

در زمينه كادر پزشكي و درماني هم به نظر ميرسد شهرستان داراي مشكلاتي است. در اين مورد چه كردهايد؟
در مركز بهداشت ما بايد به دو موضوع نيروي انساني ( از نظر اخلاق و برخورد با ارباب رجوع) و ظاهر ساختمان كه مناسب باشد سرمايهگذاري كنيم.
ما مجبوريم از نيروي انساني در شهرستان با حداكثر ظرفيت استفاده كنيم كه اين حداكثر استفاده در درازمدت باعث افت فعاليت و بازدهي نيروي انساني ميشود.
نكته اين است كه بايد نيروي ما را تأمين بكنند كه در اين سالها با استخدامهايي كه شده مقداري از آن تأمين شده ولي هنوز پاسخگو نيست.
در مورد مشكلات مكاني و امكاناتي هم، فرمانداري ميتواند از طريق اعتبارات كارگروه شهرستان مساعدت كند تا ساختمانهاي مراكز بهداشت را تعمير كنيم ضمن اين كه مراكز ما از نظر تجهيزات هم مشكل دارد. وسايل ضروري اوليه مثل ميز صندلي و فايل در طول زمان فرسوده ميشود و عمر مفيدش طولاني نيست. حتي در بعضي از مراكز ميز و صندليها 10 تا 15 سال  كار ميكنند و براي مراجعهكننده جلوه خوبي ندارد.

ماجراي آنفولانزاي خوكي را به هر حال از سر گذرانديم. ميخواهم بدانم در اينگونه موارد كه يك اپيدمي در جريان است آيا مراكز بهداشتي شهرستان قادر به سرويسدهي هستند؟
در مورد آنفولانزا و مواردي از اين قبيل، اولين گام آموزش افراد است. در همين ماجراي آنفولانزا، ما آموزش را از تيرماه سال گذشته با مشخص شدن اولين موارد مبتلا به بيماري در كشور شروع كرديم. آموزش گروههاي پرخطر و مسافرين در بسيج مساجد و آموزش و پرورش از طريق كليه ادارات انجام شد. آنفولانزا به خير و خوشي گذشت ولي اگر خداي ناكرده اپيدمي ديگري در سطح كشور يا شهرستان اتفاق بيفتد ما اين آمادگي را در مركزمان داريم كه آموزش بدهيم ولي درمان مستلزم داشتن بيمارستان مجهز و قدرت بسيج كليه نيروها و ادارات است تا بتوان با آن مقابله كرد. ما قصد داشتيم سال گذشته يك بخش مخصوص آنفولانزا را در بيمارستانمان و همينطور آسايشگاه جانبازان تجهيز كنيم كه اينگونه نشد. با توجه به اينكه شهرستان حادثهخيز است لازم است تجهيزات پزشكي و درماني در مواقعي مانند سيل و حوادث طبيعي و اپيدمي بيماري و نيز تصادفات شديد در دسترس باشد. ما در سال بيش از 8 هزار مأموريت 115 داريم كه بيشترين آمار آن مربوط به تصادفات جادهاي است و اگر يك اپيدمي مثل آنفولانزا شيوع پيداكند ما بايد تجهيزات لازم را داشته باشيم.

اورژانس شهرستان در چه شرايطي است؟
در نظر داريم دو اورژانس را در بيمارستانهاي ساعي و اشرفي به صورت خاص توسعه بدهيم. اورژانس اشرفي را بصورت تروما (حوادث) به حوادث رانندگي و ... و اورژانس ساعي را با تجهيز به كمك خيرين به اورژانس داخلي و قلب اختصاص دهيم. تلاش ميكنيم كه اورژانس قلب ساعي به يكي از مجهزترين اورژانسها تبديل شود تا شهروندان براي اين امور به اصفهان مراجعه نكنند.

آمار تصادفات در شهرستان بالاست. يك آماري ارائه دهيد و بگوئيد پيشنهادات شما براي كاهش چيست؟
حوادث را ما به چند دسته تقسيم مي كنيم: 1- حوادثي كه توسط وسيله نقليه اتفاق ميافتد (تصادفات)
 2- حوادث ناشي از كار 3- حوادث خانگي 4- حوادث غيرمترقبه
اين حوادث پس از تقسيمبندي در كميتهاي با عنوان كميته جامعه ايمن شهرستان (كه دو سال است تشكيل شده) به بحث و بررسي گذاشته ميشود.
به نظر ما حوادث مثل يك بيماري است و در اين مورد هم پيشگيري بهتر از درمان است. در مورد جامعه ايمن 15 ، 16 ارگان در شهرستان به صورت مستقيم و بقيه ارگانها به صورت غيرمستقيم دخالت دارند. هرچه سرمايهگذاري روي پيشگيري از حواث رخ دهد منافعش نصيب خود جامعه خواهد شد. مشكل ما حوادث در خمينيشهر بيشتر اين است كه بيشتر حادثهديدگان (فوتي ، مضروبي) از گروههاي جوان هستند.

مهمترين عوامل مرگ و مير در خمينيشهر چيست؟
در خمينيشهر نيز مثل كشور اولين عامل مرگ بيماريهاي قلب و عروق است، دوم تصادفات و علت سوم سرطانهاست. تصادفات موتورسيكلت در شهرستان زياد است و لذا طرحي در كميته جامعه ايمن تصويب شده كه شبكه بهداشت، نيروي انتظامي و ارگانهاي مرتبط استفاده از كلاه ايمني و آموزش موتورسواران را پيگيري كنند تا بتوانيم امسال و سال آينده اين آمار را به نصف كاهش دهيم. در اين طرح نيروي انتظامي و شهرداري با اصلاح بعضي معابر به رفع مشكل ميپردازند و نظارت كننده نهايي ما هستيم كه از طريق بيمارستان و اورژانس بر روند كار نظارت ميكنيم.

سال 88 نسبت به سال 87 كاهش تصادفات داشتهايم؟
كاهش آمار داشتهايم و فوتيهايمان كاهش پيدا كرده. با همكاري شهرداري، برخي از  نقاط حادثهخيز كه توسط مركز مديريت و حوادث شهرستان مشخص شده ترميم شد كه در كاهش تصادفات مؤثر بوده است، از جمله نصب چراغ راهنمايي روشنايي در چهارراه CNG

به نظر شما چرا بخشي از مردم براي مراجعه به پزشك به اصفهان ميروند؟
يك قسمتي از اين مسأله فرهنگي است كه بعضاً فكر ميكنند اگر اصفهان بروند بهتر است. اين در حالي است كه همين فرد متخصص كه صبح يا عصر درخمينيشهر است شايد يكي دو روز هم در آمادگاه مريض ببيند. ما تمام تخصصهاي لازم را به غير از قلب در شهرستان داريم كه جراح قلب نيز فقط در مراكز محدودي از استانها وجود دارد. در مورد تخصص مغز و اعصاب نيز با همكاري دانشگاه علوم پزشكي، پزشك جراح و بخشي از تجهيزات مورد نياز در اختيار بيمارستان قرار گرفت و توانستيم بخش جراحي مغز و اعصاب را در بيمارستان اشرفي راه اندازي كنيم.
ما ICU و CCU فعال هم داريم. البته در بيمارستانها مشكل پزشك داريم كه اين برميگردد به مسأله پرداختهاي ما به پزشكان و تفاوت فاحش تعرفههاي بخش دولتي با خصوصي و پرداخت نكردن به موقع از طرف ما كه موجب ميشود انگيزه كار در بخش دولتي كم شود.
هم در گذشته و هم الان پزشكاني كه از خمينيشهر به اصفهان ميروند  شلوغترين مطبها را دارند. پزشكاني كه در خمينيشهر كار ميكنند اگر از پزشكاني كه در مركز اصفهان فعاليت دارند بالاتر نباشند پايينتر نيستند. پزشكاني هستند كه صبح در بيمارستانهاي ما كار ميكنند و بعد از ظهر در آمادگاه مطب دارند و سرشان شلوغ است و حتي نوبتهاي چند ماهه ميدهند.
اگر ظرفيت بيمارستانها را از نظر پرداختها و كادر پرستاري و سرويسدهي مجهزتر كنيم پزشك هم ترغيب ميشود درخمينيشهر كار كند و بيماران هم به اصفهان نميروند.

آقاي دكتر اگر خمينيشهر به اصفهان ملحق شود از نظر وضعيت بهداشتي و پزشكي چه اثري دارد؟
بعضي از مناطق جزء اصفهان هستند ولي از خمينيشهر محرومترند. اگر به اصفهان ملحق شويم اتفاق خاصي در مورد بهداشت نميافتد. ما بايد تلاش كنيم چه جزء اصفهان باشيم چه نباشيم متناسب با جمعيت؛ امكانات و تجهيزاتمان را افزايش دهيم.
ما در مورد بيمه روستايي اين مشكل را داريم كه بودجهاش به شهرستان ديگري داده ميشود و بيمارش درخمينيشهر است. در فصل سرما در حالي كه سرانه برخي روستاييان به موطن آنها پرداخت ميشود ، ارائه خدمات مورد نياز بر عهده شهرستان ماست.

بر كار داروخانهها نظارت ميكنيد؟
تعرفههاي داروخانهها از طرق وزارتخانه و علوم پزشكي اعلام ميشود و كنترل و نظارت بر آن به عهده ماست. ما در درچه كوشك و خميني شهر كمبود داروخانه نداريم البته بعضي از محلات كه از مركز شهرستان دور يا از نظر شاخص جمعيتي كم هستند از نظر داروخانه مشكل دارند.
در منظريه از نظر شاخص جمعيتي اگر كسي خواستار احداث داروخانه باشد ما مجوز ميدهيم. در مورد نظارت هم بايد بگويم چون دارو كالاي  حساسي است ما مرتباً نظارت ميكنيم.
ما اجازه نميدهيم هيچ داروي تاريخ گذشته در داروخانهها يا مراكز فروش دارو عرضه شود و يا داروي غير مجازي و بدون مجوز وارد شود. بازرسيهاي ما به صورت گروهي و مداوم توسط هر دو معاونت و مركز بهداشت انجام ميگيرد.

اين تخلفاتي كه بعضاً ديده ميشود را اگر مردم ديدند به كجا مراجعه كنند؟
شبكه بهداشت و درمان خميني شهر داراي سامانه پيام كوتاه با شماره 3601000 مي باشد كه از طريق روابط عمومي و حراست پيگير شكايات مردمي شده ميشود و جواب شكايات هم در صورت لزوم به فرد شاكي ارائه ميشود.

مهمترين خواسته شما از مردم چيست؟
 به عنوان متولي امر بهداشت درخواست ما از مردم اين است كه بيايند و از ما بيشتر فعاليتهاي بهداشتي بخواهند تا درماني؛ روي مواردي مثل تزريقاتي كه در محل انجام نميشود حساس نباشند. سعي كنند آگاهيهايشان را در زمينه بهداشت افزايش دهند. ما آمادگي براي برگزاري دورهها و كلاسهاي بهداشت در مساجد، پايگاههاي بسيج، مدارس، سازمانهاي غيردولتي (NGO) ها و ... را داريم تا بتوانيم بهداشت را در بطن جامعه ببينيم و البته سرمايهگذاري در اين موارد در سالهاي بعد نتيجه ميدهد. اگر مبلغي امروز صرف آموزش بهداشت شود از هزينه چندين برابر آن براي درمان كاسته ميشود كه مثال آن، واكسيناسيون در كشور است.

طرحهاي بهداشتي خاصي در شهرستان انجام دادهايد؟
بله؛ ما فعاليتهايي را در سطح شهرستان انجام دادهايم از جمله احداث كلينيك ارتقاي سلامت در مركز جواديه، اجراي طرح امسال غربالگري كارمندان دولت از امسال، اجراي طرح غربالگري تيروئيد نوزادان 3 الي 5  روزه براي جلوگيري از كم كاري تيروئيد و... در اين طرح آخري، نوزادان تست ميشوند تا دچار عارضه عقبماندگي ذهني در سنين بالاتر نشوند كه آنگاه بايد هزينههاي زيادي براي آنها صرف كنيم.
هزينهاي كه الان افراد ميپردازند 2500 تومان است و دولت 35 هزار تومان براي هر آزمايش ميپردازد تا جواب بيايد يعني 50 هزار تومان هزينه شده است. اين وظيفه رسانهها و خيرين است كه اطلاعرساني كنند تا بتوانيم روي اين طرحها سرمايهگذاري فرهنگي و مالي كنيم تا بتوانيم نسلي سالم تحويل جامعه دهيم.
يك نكته ديگر خطاب به خيرين دارم. ستادي در شبكه بهداشت به عنوان ستاد خيرين فعاليت ميكند تا راهنماي افردي باشد كه ميخواهند در اين زمينه سرمايهگذاري كنند پس اگر قصد خير داريد در امر بهداشت و درمان هزينه كنيد. خواهش ديگر ما از نخبگان شهرستان و افرادي است كه در زمينههاي علمي تحقيقاتي فعاليت ميكنند؛ بيايند و به واسطه يك NGO  با ما در زمينههاي تحقيقاتي همكاري كنند.