انگار فيلمسازان مشهور خميني شهري قرار گذاشته اند كه هر بار به بهانه جنجالي روي آنتن باشند؛ فيلمهاي جنجالي و حرفهاي جنجالي.

اما در تازه ترين ماجراهاي از اين دست، محسن اميريوسفي فيلمساز خميني شهري كه آثار بنامي چون دستهاي سنگي را در كارنامه خود دارد دچار حاشيه هاي رسانه اي شده است.
اميريوسفي در سال 86 فيلمي با مضمون طنز به نام آتشكار ساخت كه توسط وزارت ارشاد دولت نهم توقيف شد و چند سالي است كه در انتظار رفع توقيف بسر مي برد. سال گذشته و در جريان جشنواره فيلم فجر زمزمه هايي از رفع توقيف اين فيلم شنيده شد اما همچنان بلاتكليف ماند. امسال اما ظاهراً توسط وزارت ارشاد دولت دهم كه سياستهاي متفاوتي با وزارت ارشاد دوره صفارهرندي دارد از اين فيلم رفع توقيف شده و در جشنواره فجر به نمايش در آمده است.
فيلم «آتشکار» پيشتر در جشنواره هاي خارجي از جمله مونترال هم به نمايش درآمد و مورد توجه رسانه ها و منتقدان خارجي قرار گرفت. خبرنگار ورايتي «آتشکار» را متفاوت ترين فيلم ايراني دانست که مثل هيچ فيلم ديگري نيست و با طنز منحصر به فردش چهره ديگري از ايرانيان نشان مي دهد.
داستان اين فيلم درباره يك كارگر آتشكار با بازي حميد فرخ نژاد است كه بر سر تصميمي با روح پدرش درگير مي شود. جالب است كه در اين فيلم هم، اميريوسفي به سراغ تم مورد علاقه اش يعني روح و مرگ رفته است! «آتشکار»‌ با نگاهی طنزآمیز به موضوع وازکتومی می‌پردازد.
اما حاشيه ها؛
اين فيلم در داخل كشور با واكنش هاي متفاوتي روبرو شد بطوريكه رفع توقيف آن از يك سو با استقبال برخي صاحبنظران و از سوي ديگر با مخالفت شديد برخي ديگر از صاحبان نظر و انديشه مواجه شده است.
سال گذشته و در جريان جشنواره فيلم فجر برخي رسانه ها به نقل از جمال شورجه کارگردان اصولگرای سینما نوشتند كه او وقتی با محسن امیریوسفی مواجه شده از فیلم آتشکار تعریف کرده و می‌گوید فیلم خوبی است.
گفتنی است مجید مجیدی و کمال تبریزی از کار‌گردانان مطرح سینمای ایران هم پیش از این و در اوایل سال 88 به اظهار نظر درباره فیلم آتشکار پرداخته بودند.
کمال تبریزی دراین‌باره گفته بود: من فیلم آتشکار را دیده‌ام و به نظرم طنز مدرنی دارد و بسیار جذاب است. واقعا نمی‌فهمم که چرا مانع نمایش این فیلم شدند!
مجیدی نیز که فیلم آتشکار را دیده بود در گفت‌وگویی درباره این فیلم گفته بود‌: آتشکار فیلم خوبی شده است و حتی ما تلاش کردیم که این فیلم اکران شود. من معتقدم این فیلم،  فیلم بدی نیست و امیدوارم که امکان نمایش این فیلم فراهم شود.
اما آتشكار با واكنش هاي ديگري هم مواجه بود بطوريكه برخي رسانه ها اين فيلم را داراي ابتذال كلامي و تصويري دانستند.
از جمله سايت خبري رجانيوز به نقل از زهره يزدان پناه منتقد، فيلمنامه نويس و پژوهشگر سينما بر اين اعتقاد است که فيلم آتشکار اثري است که در آن ابتذال در کلام و تصوير ديده مي شود و اين مهم بر پيکر سينماي ايران لطمه وارد مي کند. به گزارش ايرنا، اين نويسنده و پژوهشگر در يادداشت خود پيرامون فيلم آتشکار آورده است: چنانچه موضوع اين اثر سينمايي بر اساس ضرورت اجتماعي ساخته شده است نيازمند پرداختي به دور از زير پا نهادن هنجارهاي اخلاقي است و براي بيان موضوع فيلم بايد از نظر کارشناسان اجتماعي، علمي و ديني استفاده مي شد تا روايت فيلم با استفاده از اين نظرات موضوع فيلم به عرصه ظهور مي رسيد.

نگاه طنز اين اثر سينمايي و استفاده از ادبيات فکاهي براي بيان موضوع مورد بررسي در اين فيلم سبب شد تا آتشکار به ورطه ابتذال افتد لذا موضوع انتخاب فيلم سينمايي آتشکار يک انتخاب غيرکارشناسانه و اشتباه بوده است و بالطبع محصول چنين خطايي فيلمي به نام آتشکار است که جز ابتذال کلامي و تصويري چيزي را در بر ندارد.
در همين حال، سايت جهان نيوز متعلق به عليرضا زاكاني نماينده اصولگراي تهران هم در خبري با عنوان هدیه تاسف برانگیز ارشاد به خانواده های شهدا در ایام دهه فجر نوشت: حتی اعتراض های نمایندگان مجلس و در راس آنان فراکسیون روحانیون هم باعث نشد تا مجوز اکران فیلم آتشکار لغو شود؛ اکرانی که به نظر می رسد باید از آن به هدیه ویژه وزارت فرهنگ و ارشاد به خانواده شهدای انقلاب دردهه فجر تعبیر کرد.
جهان نيوز افزود: دو هفته قبل بود که محمدتقی رهبر رییس فراکسیون روحانیون مجلس [نماينده اصفهان] موضع تندی در خصوص فیلم موهن آتشکار اختیار کرد. رهبر گفته بود: این فیلم در کمیسیون فرهنگی مجلس به نمایش درآمد و نمایندگان زن مجلس که در این جلسه حاضر بودند با دیدن محتوای آن، جلسه کمیسیون را ترک کردند چرا که محتوای آن بسیار بد و زننده بود» رهبر ادامه داد: «‌نمایندگان زن از دیدن این فیلم شرمسار شدند و ما بخوبی دریافتیم که هنر در کشور در حال ابتذال است».
وي افزود: «در همين رابطه از وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي دعوت شد تا با حضور در كميسيون فرهنگي مجلس نسبت به اين موضوع توضيح دهد همچنين كميسيون حقوقي و قضايي مجلس نيز پيگير اين مسئله است».
جهان نيوز در ادامه گزارش خود نوشت: نگاه هجو و ابتذالی فیلم آتشکار به وازکتومی در مردان و ارتباط دادن آن با مرگ و همچنین زیرسوال بردن اعتقاداتی چون معاد از جمله انتقادات وارده بر این فیلم است.
از سوی دیگر ستار هدایتخواه سخنگوی کمیسیون فرهنگی هم نظر خود درباره این فیلم را اینگونه بیان می کند: در بعضی از قسمت های فیلم ادعاهای خلاف واقع شده است و حتی در جایی از فیلم فتوای غلطی را به امام خمینی (ره) نسبت داده اند. این فیلم اساسا لغو و فاقد هر گونه پیامی بوده است.
از جالب ترين واكنشهاي مثبت به آتشكار، گزارش سايت خبري شيعه نيوز [پايگاه تخصصي اخبار شيعيان جهان] درباره اين فيلم است. اين سايت در گزارشي نوشت: به‌رغم پاره‌ای انتقادات اندکی از سایت‌ها از فیلم آتشکار ساخته محسن امیر یوسفی، این فیلم با تمجید و تحسین‌های فراوانی مواجه شده است. دکتر شهرام خرازیها از منتقدان سینمایی شناخته شده در رسانه‌های اصولگرا در یادداشتی قابل توجه به دفاع از فیلم پرداخته و نوشته است: این فيلم نگاه مثبتي به تشيع دارد و شيعه را مذهبي پيشرفته و مترقي در قياس با ديگر مذاهب و نحله‌هاي مختلف عقيدتي معرفي مي‌كند.
دكتر شهرام خرازيها، که پزشك و منتقد سينما و مدير گروه اعتياد و آسيبهاي اجتماعي دانشگاه علوم پزشكي تهران است در یادداشت خود که در خبرگزاری اصولگرای فارس منتشر شده نوشته است: قصه «آتشكار» مطابقت زيادي با يافته‌هاي علمي دارد و بري از خطاهاي مرسوم پزشكي در فيلم‌هاي ايراني است.
انفجار جمعيت، فرآيند مخربي است كه تبعات منفي آن عمدتا گريبانگير كشورهاي در حال توسعه از جمله مملكت‌ ما مي‌شود. در اين راستا عملياتي كردن برنامه‌هاي تنظيم خانواده به‌عنوان يك راهكار ثمربخش مورد تأئيد و تأكيد قرار گرفته و متأسفانه ميزان مشاركت مردان در اين برنامه‌ها در قياس با زنان اندك است.
نویسنده نشریاتی چون سینما ویدئو در ادامه یادداشت خود افزوده است: "محسن اميريوسفي" در "آتشكار" از دريچه طنز به موانع و مشكلات فرهنگي-اجتماعي مشاركت مستقيم مردان ايراني در برنامه‌هاي تنظيم خانواده و به‌طور مشخص وازكتومي (بستن لوله‌هاي زاياي مردان) نگريسته است.
وي افزود: از منظر ‌آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت، نمايش چنين فيلم‌هايي در شرايط مناسب اكران عمومي و حتي پخش آن از تلويزيون به افزايش مشاركت مردان در برنامه‌هاي تنظيم خانواده و آمار داوطلبين وازكتومي منجر خواهد گشت. به ويژه آن كه قصه "آتشكار" مطابقت زيادي با يافته‌هاي علمي دارد و بري از خطاهاي مرسوم پزشكي در فيلم‌هاي ايراني است.
خرازيها افزوده: ... اما وازكتومي همه حرف "آتشكار" نيست، اين روش پيشگيري در فيلم پرحاشيه "محسن اميريوسفي" به دست‌آويزي بدل گشته براي طرح انتقادات سياسي، اجتماعي، ديني و فرهنگي روز... به ديگر بيان، "آتشكار" پيش‌ و بيش از آن كه فيلمي باشد درباره وازكتومي، نقدي است بر جامعه امروزين ايران و تبعات اجتماعي تقابل سنت و مدرنيسم.
سهراب - شخصيت اصلي فيلم - نماد انسان جهان سومي است كه مواجهه با مظاهر دنياي مدرن دچار سردرگمي شده. مهم‌ترين و بارزترين نماد مدرنيسم در "آتشكار" رايانه‌اي است كه در خانه سهراب عمدتا براي چت كردن مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
اميريوسفي با ظرافت، هر چند سكانس يك‌بار، به كاربردهاي مثبت و منفي كامپيوتر و اينترنت مي‌پردازد و بر اين بستر موقعيت‌هاي كميك جذابي خلق مي‌كند، بي‌آن كه به ورطه شعارپراكني و اغراق بغلتد. در صحنه‌اي كه پدر سهراب سوار بر اسب پسر موتورسيكلت سوارش را تعقيب مي‌كند نيز، بار ديگر به مقاومت جوامع سنتي در برابر ورود مدرنيته تأكيد مي‌شود.
آقای خرازیها درادامه نیز نوشته: فيلم نگاه مثبتي به تشيع دارد و شيعه را مذهبي پيشرفته و مترقي در قياس با ديگر مذاهب و نحله‌هاي مختلف عقيدتي معرفي مي‌كند.
در "آتشكار" يك شخصيت روحاني حضور دارد كه استفاده روحاني از ابزاري جون لپ‌تاپ، موبايل و ... نگاه مثبت و سهل‌گيرانه وي به رخدادهاي مختلف زندگي با رعايت موازين شرعي، خود مهر تأييدي است بر آشتي هدفدار و هدايت شده سنت با مدرنيسم.
اميريوسفي در سكانس‌هاي مربوط به دوزخ و برزخ به شدت تحت‌تأثير فيلم قديمي "شب نشيني در جهنم" است و در صحنه‌هاي بگومگوهاي سهراب و همسرش تداعي‌گر فيلمفارسي‌هاي كمدي وحدت و ارحام صدر است. به تصوير كشيدن بخشي از ماجراها در لوكيشن‌هاي قديمي و جديد اصفهان علاوه بر جذابيت‌آفريني براي فيلم تعريف قصه را روان‌تر كرده و دامنه نمادپردازي‌هاي اميريوسفي را وسعت بخشيده است. في‌المثل دودكش‌هاي عظيم كارخانه و مناره جنبان كه سمبليك انتخاب شده‌اند.
دكتركمال بردبار نیز در یادداشتی در روزنامه تهران امروز درباره آتشکار نوشته است: اگر طنز خواب تلخ فيلم قبلي اميرمحسن يوسفي را دوست داشته باشيد از آتشكار هم لذت مي‌بريد و گرنه، از اين فيلم هم جز ملال نصيبي نمي‌بريد. يوسفي به شكل مستمر تلاش دارد تابوهاي ذهني تماشاگر ايراني را به بازي بگيرد. اين بار داستان وازكتومي يك كارگر ذوب آهن را مي‌گويد و كشاكش وجدان او كه ميان خواسته همسر و سركوفت‌هاي روح پدرش كه از آن دنيا او را به بي‌غيرتي متهم مي‌كند سرگردان است.
فيلم سوار بر ذهنيت دو پهلو و كنايه آميز تماشاگر ايراني، لحظات مفرحي را فراهم مي‌كند و اورا با انبوهي از شوخي‌هاي طعنه آميز با بمباران مي‌كند. به‌خصوص آنكه فرخ نژاد بسيار دور از آن كاراكتر خونگرم و آشنايش در فيلم‌ها، با مهارت گنگي وآشفتگي شيريني را به تصوير مي‌كشد. فيلم در چند حوزه در مرز خطوط قرمز حركت مي‌كند. اول خود بحث وازكتومي و شوخي‌ها و اشاراتي كه شايد نقلش هم سخت باشد و ديگر تصوير طنزآميزي از آن دنيا كه چون از زاويه ديد تخيلات كارگر گرفتار روايت مي‌شود قابل توجيه است. فيلم در لحظاتي افت مي‌كند و گاه شوخي‌ها در نيامده‌اند اما در مجموع آتشكار نشان از يك ذهن خلاق در سينماي كمدي ايران دارد كه در حوزه رفتار شناسي مردم ايران به‌خصوص مردم نواحي كويري از نكته سنجي دقيقي برخوردار بوده و هنر بزرگ خنداندن را بلد است.
دکتر بردبار در ادامه یادداشت خود افزوده: همين جا بگويم كه سعه صدر منطقي و توجيه پذير معاونت سينمايي در اجازه نمايش به اين فيلم نيز قابل تقدير است. اين فيلم‌ها منشوري هستند از خلقيات ما مردم و برگرفته از سنت ديرپاي طنز ايراني كه مفاخري چون حافظ و سعدي و مولانا والبته عبيد زاكاني را در قله خود مي‌بيند و اين نوع نگاه و طنز و كنايه‌هاي دوپهلو و بازي‌هاي كلامي ريشه در هزاران سال فرهنگ اين مردم دارد.
امیر پوریا از منتقدين سينما نیز با حضور در برنامه ای رادیویی که اجرای آن را فرزاد حسنی برعهده دارد درباره فیلم آتشکار به کارگردانی محسن امیر یوسفی گفته است: آتشکار برای من همان ویژگی ایی را دارد که اولین فیلم بلند محسن امیر یوسفی داشت، یعنی پیدا کردن زمینه و منبع کمدی در یک بخش هایی از جامعه و اقشار ایرانی که ما معمولاً به عنوان پس زمینه در خیلی از فیلم های شهری و یا روستایی می بینیم که شخصیت اصلی هستند حتماً عادت داریم فیلم کسل کننده باشد ولی امیر یوسفی به شکل درخشانی در همه اینها کمدی استخراج می کند و فیلم آتشکار هم در ادامه همان تجربه خیلی اتفاق بدیعی است و سخت می شود کسی را پیدا کرد که از این فیلم لذت نبرد.
محسن آزرم از منتقدان شناخته شده نیز در سایت خود نوشته: این آقای «محسن امیریوسفی» یکی از خوش‌‌قریحه‌ترین کارگردان‌های نسلِ جدید سینمای ایران است و استعدادِ غریبی دارد در این‌که فیلم‌های بامزّه و سرگرم‌کننده و خوب بسازد. «آتشکار»، دوّمین فیلمش، هم یکی از این فیلم‌هاست که از دوسال پیش تا حالا، بی‌خودی، توی گنجه‌ی توقیفی‌ها خاک خورده و فقط توی جشنواره‌های خارجی نمایشش داده‌اند. (فیلمِ اوّلش، «خوابِ تلخ»، هم البته سرنوشتِ مُشابهی داشته و حیف که اکرانِ عمومی نشده است.) فیلم، ترکیبِ عجیب و بانمکی‌ست از شوخی‌هایی که بعید است توی هیچ فیلم ایرانی دیگری بشود نظیرشان را پیدا کرد و اصلاً خود ایده‌ی اصلیِ فیلم، حکایتِ مردِ پنجاه‌ساله‌ای‌ست که می‌خواهد به‌اصرارِ همسرش وازکتومی کند و روحِ پدرش که در بهشت رحلِ اقامت افکنده و یک حوری هم دور و برش چرخ می‌زند ازش می‌خواهد بی‌خیالِ وازکتومی شود و کنار چاهار دختری که دارد، یک پسر هم به دنیا اضافه کند که خدای‌نکرده نسل‌شان منقرض نشود. امّا داستانِ این «آقا سهراب»ی که خیالِ وازکتومی به سرش زده، به‌سبکِ «کمدیِ الاهی» در سه فصل روایت می‌شود؛ بهشت، برزخ و دوزخ. همه‌چی توی دنیای این فیلم آن‌قدر عجیب‌وغریب است که آدم را شگفت‌زده می‌کند، همه‌چی به هجو کشیده شده؛ از ساختمان‌های بلند گرفته تا نکته‌ها درباره‌ی وازکتومی و این‌که چینی‌ها دنبالِ راه‌حلی هستند برای کشفِ نکته‌های تازه در این باب. جنس شوخی‌های فیلم، البته، یک‌جور رکاکتِ بانمک (و البته توضیح‌ناپذیر) دارد که هر از چند دقیقه‌ای تماشاگرش را واقعاً . از تهِ‌دل می‌خنداند؛ شوخی‌های حساب‌شده‌ای که معلوم است مدّت‌ها بهشان فکر شده و خلق‌الساعه نبوده‌اند. این از آن‌جنس کمدی‌هایی نیست که شبیه‌اش را قبلاً توی سینمای ایران دیده باشیم؛ یک‌جور کابوس است که هم موقعیتی گروتسک‌وار دارد، هم فانتزی‌ست، هم سوررئال است... خلاصه، ترکیبِ غریب و بانمکی‌ست که فقط هم به دردِ موقعیتِ این «آقا سهراب»ی می‌خورد که با روحِ پدرش مکالمه می‌کند (آن‌هم چه مکالمه‌ای) و سری هم به او می‌زند و می‌بیندش که روی تختی در بهشت لم داده و قلیان می‌کشد و توقّع دارد که پسرش حرفش را گوش کند. اصلاً خودِ ایده‌ی آتشکاربودنِ آن‌ها و آهنِ مذاب و دود و هزار چیز دیگر که توی فیلم هست، ماجرا را بانمک‌تر از آن‌چیزی که فکر می‌کنیم کرده است. کم پیش می‌آید که یک فیلمِ ایرانی همه‌چی‌ش بانمک و جذّاب باشد و «آتشکار» خوش‌بختانه یکی از این‌ فیلم‌هاست. خب، خدا کند که این نمایشِ محدود و آخرِ شبی، زمینه را برای اکرانِ عمومی‌اش آماده کند و فیلم، بی‌خودی، دوباره به گنجه‌ی توقیفی‌ها و فیلم‌های سردرگم برنگردد. این آقای «محسن امیریوسفی» یکی از خوش‌‌قریحه‌ترین کارگردان‌های نسلِ جدید سینمای ایران است ...
در همین حال اعلام شده است كه اكران اين فيلم با محدودیت سنی مواجه است و فقط افراد بالای 16 سال می توانند آنرا را مشاهده کنند.

حرف آخر؛
واكنشهاي متفاوت و گاه متضاد در قبال اين فيلم كه حتي از سوي صاحبان انديشه هاي يكسان رخ داده است، نمادي طنزآلود است از وضعيت امروز جامعه ما كه درباره يك مسئله واحد چه ديدگاههاي بشدت متناقضي وجود دارد!
سئوال اين است كه بالاخره آتشكار يك فيلم خوب است يا يك فيلم شرم آور؟!
شايد بهتر باشد خودمان ببينيم و قضاوت كنيم!