اسم

وجه تسمیه

اسامی قبلی خمینی شهر

مدينه،ولايت،پهله،كهندژ، ماربین،سده وهمایونشهر.

مقدمه

پیشینه کهن خمینی شهر در دوران پیش از اسلام چنان با افسانه ها آمیخته شده که تشخیص چهره راستین ماربین از ورای زمان کاری بس دشوار می نماید. مورخین عرب بدون این که مکانی را دیده باشند به توصیف آن می پرداختند و یا بدون مآخذ از یکدیگر مطلبی را نقل می نمودند اما به طور قطع تاریخ بنای روستاهای تاریخی در ماربین به اعصار قبل از شروع تمدن ماد و هخامنشی می رسد.

مشخصات جغرافيايي

خمينی شهر مركز شهرستان خمينی شهر، با پهنه ای حدود 2 هزار و 776 هكتار در باختر اصفهان، در 32 درجه و 41 دقيقه پهنای شمالی، و 51 درجه و 32 دقيقه درازای خاوری نسبت به نيمروز گرينويچ، و بلندی 1 هزار و 595 متر از سطح دريا قرار دارد. اين شهرستان از شمال به شهرستان برخوار و ميمه، از شرق به شهرستان اصفهان، از جنوب به شهرستان فلاورجان، و از غرب به شهرستان نجف آباد محدود می باشد. از باختر به اصغر آباد، از خاور به تپه آتشگاه محدود گرديده است. نواحی شمال وشمال غربی آن را کوه‌های محمودآباد با ۲۴۷۳ متر و سرچاه ۲۲۵۰ متر و کوه صالح با ۲۵۱۱ متر فراگرفته و نواحی جنوبی وخاوری آن را دشت همواری پوشانده‌است. در شمال شهرستان ارتفاعات سید محمد و پلارت با ارتفاع ۲۴۵۰ متر ، زیبایی خاصی به منطقه داده‌است. خمينی شهر با قرار گرفتن در دشت، آب و هوايی معتدل و خشک داشته و ميانگين بارندگی ساليانه اين شهر به 155 ميلی متر می رسد. دراین ناحیه شاخه‌هایی از زاینده رود به صورت مادی و کانال آب رسانی مورد استفاده قرار می‌گیرد بعلاوه تا کنون هفت رشته قنات، ۱۳۰ حلقهٔ چاه عمیق، و ۶۰ حلقه چاه نیمه عمیق، در خمینی شهر حفر شده‌است. در حال حاضر، از نظر بافت شهری این شهرستان به دو قسمت بافت قدیمی و جدید، تقسیم می‌شود بافت جدید این شهرستان پس از انقلاب اسلامی ایران آغاز و در حال گسترش است شهرک اقماری منظریه نیز از نوع همین بافت است. بافت قدیمی خمینی شهر از جنوب این شهرستان، تا بافت جدید شهری ادامه دارد. فاصله هوايی خمينی شهر تا تهران 332 كيلومتراست. جمعیت آن طبق سرشماری سال ۱۳۹۰ مرکز آمار ایران برابر با ۲۴۴،۶۹۶ بوده و پس از تهران، متراکم‌ترین شهر ایران است.

ماربین:

ماربین : به اعتقاد اکثر زبان شناسان منظور از مار همان مهر یا خورشید است که مخفف شده و به صورت مار درآمده است. در روزگار ساسانی واژه مار به صورت مهر یا میترا تلفظ می شده است. تحقیقات مؤسسه ایزمئو و پژوهش های باستان شناسی و کتب مورخین به این نتیجه رسیده که بنای کوه آتشگاه هرستان ابتدا زیگورات عیلامی بوده که بعد از مهاجرت آریایی ها تغییر کاربرد داده و به معبد خورشیدپرستی مبدل گشته است. اطلاق ماربین به این منطقه میتواند در این ارتباط باشد .

پلارت

به روزگار صفوی خمینی شهر را پلارت و یا قلعه بن می نامیدند. بعضی از جهانگردان خارجی از روحیه سلحشوری دیار کهن بن اصفهان سخن ها گفته اند و ویژگی مردم این دیار را عدم اعتقاد به خرافات و تحقیر جسم و تن دانسته و به همین دلیل این منطقه را پلارت یا دشت دانش می نامیدند .

سده

واژه سده پس از عصر صفوی و به واسطه وجود سه ده ورنوسفادران و فروشان و خوزان بر این ناحیه اطلاق شده است و این در حالی است که اندآن نیز خود به روزگار قدیم دهی معتبر بوده است و حتی در منابع تاریخی از شکست دادن افغانها به وسیله آنها سخن گفته شده استدر مورد زمان نامیده شدن این منطقه به سده اختلاف نظر بین محققین تاریخ شهر وجود دارد .

همایونشهر

از سال 1338 سده به همایونشهر تغییر نام داد