بیمار متوجه بیگانه بودن حادثه نسبت ‏به شخصیت‏ خود بوده از غیرعادى و نابهنجار بودن رفتار خود آگاه است. روان شناسان وسواس را نوعى بیمارى از سرى نِوروزهاى شدید مى ‏دانند كه تعادل روانى و رفتارى را از بیمار سلب می کند و او را در سازگارى با محیط دچار اشكال مى ‏سازد و این عدم تعادل و اختلال داراى صورتى آشكار است.

روانكاوان نیز وسواس را نوعى غریزه واخورده و ناخودآگاه معرفى مى ‏كنند و آن را حالتى مى ‏دانند كه در آن، فكر، میل، یا عقیده‏ اى خاص، كه اغلب وهم‏ آمیز و اشتباه است آدمى را در بند خود مى ‏گیرد، آنچنان كه اختیار و اراده را از او سلب می کند و بیمار را وامى ‏دارد كه حتى رفتارى را برخلاف میل و خواسته ‏اش انجام دهد و بیمار هرچند به بیهودگى كار یا افكار خود آگاه است اما نمى ‏تواند از قید آن رهایى یابد. وسواس یا بگفته قرآن نجوای پنهان شیطانی، سیستمی از فکر است که مثل یک دیسک خراب موسیقی در دستگاه پخش، نگرانی های خاصی را پشت سر هم تکرار میکند.   این تکرار بی وقفه نگرانی ها مثل وحشت از نجس شدن و یا باز ماندن اجاق گاز در آشپزخانه، کم کم فرد را مجبور به واکنش هایی میکند که اغراق آمیز بوده و خارج از کنترل وی می باشند.      متاسفانه وسواس اختلالی است که نه تنها باعث بهبودی اوضاع و جلوگیری از خطرات نمی شود بلکه در دراز مدت تبدیل به عذابی جانکاه و کشنده برای خود فرد و اطرافیان وی می گردد.
 

وسواس به صورت هاى مختلف بروز مى‏ كند و در بیمار مبتلاى به آن این موارد ملاحظه مى‏ شود:

اجتناب؛ تكرار و مداومت؛ تردید؛ شك در عبادت؛ ترس؛ دقت و نظم افراطى؛ اجبار و الزام؛ احساس بن بست؛ عناد و لجاجت.
یک روانپزشک می‌گوید: بسیاری از افراد وسواس را بیماری نمی‌دانند و گاه 10 سال بعد برای درمان مراجعه می‌کنند.
دکتر فائزه تاتاری ادامه میدهد: خصوصیت اصلی بیماری وسواس افکار یا اعمال وسواسی عود کننده است که منشاء همه آنها تکرار است.
وی معتقد است: برخی از این افکار و اعمال تکرار شونده به حدی برای فرد ناراحت کننده است که وقت زیادی از وی می‌گیرد و حتی زندگی روزانه و روابط اجتماعی و خانوادگی فرد را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.
این پزشک متخصص معتقد است: وسواس یک احساس مزاحم است که برای فرد خوشایند نیست، افکار غیرمنطقی، شمارش، کنترل کردن مدام، احتکار و جمع آوری بیش ازحد نیاز، احتیاط بیش از حد، ترس بی دلیل، قدم زدن بی مورد، وسواس برای تقارن و ... بروز می‌کند و گاهی از حالت افکار وسواسی صرف خارج می‌شود و عملکرد فرد را نیز وسواسی می‌کند.
تاتاری آمار مبتلایان به وسواس را حدود سه درصد عنوان کرد و ادامه داد: وسواس معمولا در سنین جوانی و نوجوانی آغاز می‌شود و اگرچه در برخی موارد در کودکی هم دیده می شود، اما بسیار نادر است.
وی اظهار داشت: به هر حال والدین باید از کودکی مراقب اعمال و افکار تکرارشونده در فرزندان خود باشند.
این متخصص بیماری‌های اعصاب و روان با بیان اینکه وسواس در افرادی که والدین وسواسی دارند سه تا هفت درصد بیشتر شیوع دارد، تصریح کرد: گاهی وسواس به دنبال یک استرس ناگهانی شروع می‌شود.
تاتاری اضافه کرد: در نیمی از موارد وسواس بیماری شروع حاد دارد و در نیم دیگر از موارد شروع بیماری کند و آرام است و گاه پنج تا 10 سال طول می‌کشد تا فرد با علائم بیماری به پزشک مراجعه کند.
وی معتقد است: هرچقدر که وسواس مزمن و طولانی‌تر شود درمان آن سخت‌تر است.
این پزشک متخصص با تاکید بر اینکه فرد وسواسی در ابتدا احساس نمی‌کند که دچار بیماری است، خاطرنشان کرد: فرد وسواسی معمولا از سوی سایر پزشکان به روانپزشک ارجاع می شود، زیرا وسواس باعث بروز عوارضی در وی شده است و این در حالیست که خود فرد معتقد است مشکل روحی ندارد و علائمی که دارد را بیماری تلقی نمی‌کند.
تاتاری با بیان اینکه لازم است افراد وسواس را یک بیماری بدانند و سریع برای درمان مراجعه کنند، گفت: وقتی که وسواس در افراد ادامه پیدا کند گوشه گیری و انزوا را در پی خواهد داشت، زیرا با ویژگی‌هایی که افراد وسواسی دارند دیگران کمتر میل به ارتباط با آنان دارند.
وی در خصوص درمان وسواس نیز تاکید کرد: اولین خط درمان خصوصا برای افرادی که وسواس فکری دارند رفتار درمانی، روان کاوی و حساسیت زدایی است.
تاتاری در از خانواده‌ها می خواهد نسبت به رفتار فرزندان خود حساس باشند و چنانچه یک عضو وسواسی در خانواده وجود دارد سعی کنند کمتر در معرض تنش قرار گیرد تابه درمان او کمک شود.

وسواس یا بگفته قرآن نجوای پنهان شیطانی، سبب میشود، نگرانی های خاصی پشت سر هم تکرار شود.   این تکرار بی وقفه نگرانی ها مثل وحشت از نجس شدن و یا باز ماندن اجاق گاز در آشپزخانه، کم کم فرد را مجبور به واکنش هایی میکند که اغراق آمیز بوده و خارج از کنترل وی می باشند.      متاسفانه وسواس اختلالی است که نه تنها باعث بهبودی اوضاع و جلوگیری از خطرات نمی شود بلکه در دراز مدت تبدیل به عذابی جانکاه و کشنده برای خود فرد و اطرافیان وی می گردد.
 

 انواع وسواس:

وسواس تمیز کردن(پاکی و نجسی)
فرد دائما از اینکه جایی بدلیلی نجس شده و یا میکربی باشد وحشت دارد.
وسواس تمیز بودن
فرد دائما از اینکه بدرستی خود را تمیز نکرده باشد و کف صابون و یا کثیفی بر روی بدن و دستهایش باقی مانده باشد نگران است
وسواس وارسی کردن
فرد از باز بودن گاز، درب ماشین، پنجره ها، ساعت ورود و خروج اطرافیان حتی بزرگسال، تغذیه بچه ها، و امثالهم نگران است
وسواس نظم
فرد زمان زیادی را صرف آراستن و جمع وجور کردن و نظافت محیط نموده و دقت قابل توجهی در نظم دارد
وسواس جمع کردن
فرد به جمع آوری اشیاء و لوازمی می پردازد که احتیاج مبرمی به آنها ندارد (جمع کردن بطری خالی اب و نوشابه، شیشه عطر، رژ لب تمام شده، نگه داری لباسهای دوران کودکی فرزندان و یا لباسهایی که دیگر به سایز او نیست)
وسواس چیدن
فرد چیدمان خاصی از محیط و اشیاء را رعایت کرده  و از بهم ریختن آن چیدمان بشدت برآشفته و ناراحت می شود
وسواس شمردن
عدد خاصی در ذهن فرد مقدس بوده و همیشه در شمردن آنرا رعایت میکند و یا به هر چیزی که نگاه کند جزییاتی از آن را باید بشمرد
وسواس شومی
فرد نگران اتفاقات ناگواری بوده که در کمین او و یا عزیزان و خانواده وی هستند و برای جلوگیری از آن به نذر و نیاز و دعا و غیره میپردازد.   همچنین وقوع اتفاقات را ناشی از کم کاری و کوتاهی هایی می داند که در امر جلوگیری از این اتفاقات از طرف خودش و یا دیگران رخ داده است.
وسواس مقدسات
فرد از معصیت و کفر بحدی وحشت دارد که وقت قابل توجهی را صرف عبادت و توبه از کارهایی کرده که مرتکب آنها نشده است

وسواس بیمار انگاری
فرد دائما از مبتلا شدن به بیماری خاصی و یا حساسیت داشتن به دارو نگران است
وسواس قرینه
فرد هر کاری انجام بدهد باید قرینه آن را هم انجام بدهد
 ازانواع دیگر وسواس می توان به وسواس محرمات وسواس جنسی اشاره کرد.