واعظان

ارسال در در شهر

گفت پارسایی، پرسید: آفت دین چیست؟ گفت: آزمندی. گفت اکنون سخن بگوی اگر بخواهی.
هر کس دارای شروط مذکور باشد می¬تواند در جوامع و مساجد بر منبر رود و هر که بدین امور نادان باشد حق سخن رانی ندارد و اگر دست باز نداشت تعزیرش باید کرد. اما اگر کسی اندکی از سخنان واعظان و نیز احادیث و اخبار صالحان گذشته را بداند و براي ارتزاق وعظ کند رواست، به شرط آنکه بر منبر ننشیند بلکه به پا ایستاده سخن گوید، زیرا بر منبر نشستن رتبه شریفی است که جز به واعظان صلاحیت دار روا نیست. و در اهمیت منبر بسنده است که رسول خدا و امامان بر آن می¬نشستند و در دوره¬ی اول اسلام تنها دو کس بر منبر می¬رفتند: خطیب نماز جمعه یا نماز عید و مردی بزرگوار که به قصد پند دادن مردم و یادآوری رستاخیز و بیم دادن از کارهای ناروا و تشویق به نیکوکاری بر منبر می¬رفت، و این امر سودمند می¬افتاد. در روزگار ما واعظ جز برای انجام دادن مراسم مردگان یا عقد زناشوئی مورد نیاز نیست، البته اجتماعاتی بیهوده هم تشکیل می¬شود که مردم نه برای شنیدن پند و سود بردن در آنجا گرد می¬آیند بلکه این مجامع نوعی تفریح و سرگرمی است وکارهایی ناروا از قبیل فراهم آمدن زنان و دیدن یکدیگر در آنجا صورت می¬گیرد! اینها همه بدعت و گمراه کننده است و باید به سختی از این امور ممانعت شود. از شروط واعظ این است که کوشش و گفتار او برای خدا و در راه خدا باشد و سخن پرداز و کوشا باشد. خداوند فرمود: «ای محمد، یادآوری کن زیرا یادآوری، مؤمنان را سودمند افتد» و نیز فرمود: «خداوند شما را پند می¬دهد تا هرگز به چنین کاری باز نگردید». فقیهان و متکلمان و ادیبان و نحویان، سخنرانان و واعظان را قصه پرداز خوانند. دانشمندی گفته است: مجالس وعظ بهترین مجامع و جامه¬های آن¬ها گران بهاترین جامه-هاست. در آنها دل¬ها نرم می¬شود و از گناهان توبه می¬کنند. واعظ باید عالم به کتاب و سنت و درست زبان و خوش بیان باشد و سخنانش با اشارات و رموز باشد. مالک بن دینار گفته است: واعظ کسی است که چون به خانه¬اش درآیی، ابزار خانه¬اش تو را پندآموز گردد و در آنجا ظرف وضو و سجاده¬ی نماز ببینی.
سخنان قصه گویان و نیز واعظانی که در گفتار خود بدعت¬هايی می¬آ¬میزند نارواست. قصه¬گو اگر اخبار دروغ بگوید فاسق است و بازداشتن او واجب، و همچنين است واعظ بدعت گذار که حضور در مجلس او جز به قصد ردّ گفتارش نارواست. واعظی که جوان باشد و خود را براي زنان بياراید و در جامه و وضع ظاهری از قبیل داشتن موهای دراز و نیز در حرکات و رفتار، خود را مقبول زنان بنماید باید از وعظ ممنوع گردد، زیرا فساد آن بیشتر از صلاح است. باید که در مساجد میان زنان و مردان حایلی باشد تا مردان زنان را نبینند و مایه¬ی تباهی نشود و باید زنان را از حضور در مساجد برای نماز و نیز در مجلس وعظ که احتمال فساد رود بازدارند.