مقدمه: طبق آماری که در جلسه اخیرشورای ترافیک شهرستان توسط پلیس راهور ارائه شد، در 7 ماهه اول سال جاری 30 فقره تصادف که یک طرف آن موتورسواران بوده اند به وقوع پیوسته و در مجموع 30 نفر فوت شده اند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 240 درصد افزایش داشته است. 67 درصد از افراد فوت شده موتورسواران بوده اند و 16 درصد از آن ها عابرین پیاده. این درحالی است که طبق آمار قبلی این فرماندهی، در تصادفات شش ماهه اول سال 96 در شهرستان خمینی شهر که موتورسیکلت سواران در آن دخیل بوده اند، 908 نفر راننده و سرنشین و 27 نفر عابر پیاده مجروح و دچار صدمه گردیده و این میان 20 نفر از همشهریان مان جان خود را از دست داده اند. فرمانده پلیس راهور شهرستان علت حدود 80 درصد از تصادفات را خطای انسانی (اعم از استفاده از وسیله نقلیه این که علم به نقص فنی آن داشته، گردش ها و سبقت های ناگهانی، خلاف جهت رفتن و ...). در همین گزارش آمده است میانگین سنی موتورسواران بین 15 تا 30 سال بوده و به دلیل هیجان در رانندگی و عدم رعایت قوانین دچار حادثه گردیده و به علت استفاده نکردن از کلاه و گارد ایمنی مناسب فوت کرده اند. این نوشتار قصد دارد به بررسی عمده ترین علل و عوامل این تصادفات بپردازد.
فرهنگسازی برای ترافیک
واقعیت آن است که خطاهای انسانی نقش مهمی در این گونه تصادفات دارند. طبق گزارش پلیس راهور بیشترین تخلفات موتورسواران در شهرستان را حرکت خلاف جهت، سرعت بالا، نداشتن کلاه ایمنی، حرکت در شب با چراغ خاموش، نداشتن پلاک ملی و مدارک قانونی و انجام حرکات نمایشی و مخاطره آمیز تشکیل می دهد. برخی افراد موتورسوار گمان می کنند که چون سوار وسیله نقلیه ای به نام «موتور» هستند می توانند به راحتی از قوانین راهنمایی و رانندگی چشم پوشی کنند. یکی از موتورسواران شهر می گوید: اگر سر چهارراهی برسم که چراغ قرمز ولی خلوت باشد صبر نمی کنم و به راه خود ادامه می دهم.
ماموران پلیس راهنمایی و رانندگی در صورت مشاهده 4 تخلف عبور از چراغ قرمز، عبور از معابر در خلاف جهت مجاز، عبور از خطوط ویژه و پیاده رو و نداشتن کلاه ایمنی مجاز به توقیف موتورسیکلت متخلفان هستند. اما سرگرد پاکروان توقیف موتورها را برای کاهش تخلفات رانندگان چندان موثر ندانست و گفت: از ابتدای سال تا به حال روزانه به طور متوسط بین 80 تا 100 موتورسیکلت توقیف و پارکینگ تقریبا پر شده است ولی توفیقی در این زمینه به دست نیامده است. اکنون که تازه هوا سرد شده نزدیک به 20 درصد از مردم از کلاه ایمنی استفاده می کنند. چرا با این همه توقیف موتور، باز هم قانون گریزی وجود دارد؟
موتور سواری علت عدم استفاده اش از کلاه ایمنی را نشنیدن صداهای اطراف عنوان کرد و گفت: از طرفی موتور به راحتی ترافیک را پشت سر می گذارد و از کوچه های باریک رد می شود. مصرف سوختش هم پایین تر است.
به نظر می رسد با وجود نیاز مبرم به رفع نقص راه ها و نصب دوربین ها و تابلوهای کنترل کننده، هنوز هم موتورسواران تصادف می کنند و علتش نبود فرهنگ صحیح موتورسواری است. ابزارهای مسؤولین برای فرهنگسازی در این زمینه کم نیست. برگزاری همایش های ترافیکی با نظر کارشناسان امر، طرح موضوع در کمیته فرهنگ شهروندی، اهدای کلاه ایمنی مجانی در مراسم مختلف و ... نمونه ای از این ابزارهاست. اما در خانواده ها والدین باید قبل از خرید موتورسیکلت برای خود یا جوانانشان، همه جوانب را در نظر بگیرند و آموزش های لازم را به آن ها بدهند. تا زمانی که افراد فکر کنند موتور وسیله ای برای رد کردن راحت ترافیک و یا نمایش های خیابانی است، تصادفات روز به روز افزایش می یابد.
عابرانی که دیده نمی شوند!
همان طور که در مقدمه آمد، عابرین پیاده 16 درصد تلفات تصادفاتی که موتورسواران در آن دخیل بوده اند تشکیل داده اند. سرگرد پاکروان یکی از علل اصلی این مشکل را روشنایی کم برخی خیابان ها و دیده نشدن عابرین پیاده به واسطه پوشش تیره آن ها عنوان کرد. وی از خیابان های حکیم فرزانه، ماربین و امیرکبیر به عنوان خیابان هایی که این مشکل بیشتر در آن ها مشهود است نام برد.
پاکروان همچنین تعداد تصادفات در خیابان های دوطرفه کم عرض را زیاد اعلام کرد و گفت: گاهی نواقص در راه باعث می شود فرد دچار خطای انسانی شود. مثلا در خیابان های کم عرضی مثل ماربین افراد مجبورند تغییر مسیر بدهند که اگر در این گونه خیابان ها رفوژ میانی وجود داشته باشد از تصادفات کاسته می شود.
وی ضمن تشکر از شهرداری بابت تعریض خیابان حکیم فرزانه، گفت: در این خیابان و نیز خیابان های حافظ، ماربین و دستگرد باید رفوژ میانی نصب شود.
مزاحمتِ مشاغل مزاحم
«کاربری شهر معلوم نیست و نمی توان مشخص کرد کجا مسکونی و کجا تجاری است. مشاغل مزاحم در شهر بسیار زیاد است» سرگرد پاکروان با بیان این مطلب گفت: ما در نقشه شهر چند نقطه سیاه داریم؛ یکی پایانه باربری ها، موزاییک سازی ها در قلب شهر و همچنین آهن فروشی ها. ما تمام شهر را درگیر کرده ایم.
در این میان به نظر می رسد انتقال پایانه باربری به خارج از شهر و یا تعیین مسیرهای دسترسی بیرون از شهر به این پایانه از اولویت بیشتری برخوردار باشد. سرپرست فرمانداری با اشاره به گزارش راهور گفت: بیشتر تصادفات در این منطقه هنگام ظهر که کامیون های بیشتری تردد می کرده، رخ داده است.
فرمانده پلیس راهور شهرستان نیز با بیان این که در این دوره برخورد بی سابقه ای با کامیون ها شده است افزود: اکنون بیمارستان منظریه هم تاسیس شده که در مسیر دسترس پایانه باربری قرارداد و هر لحظه ممکن است برای فردی که با موتور زن و بچه اش را به بیمارستان می برد، حادثه ای پیش بیاید.
ابزار کنترلی کم است
بنابرآنچه آورده شد به هرحال تخلف وجود دارد وباید با آن برخورد کرد ضمن اینکه برخی از اشکالات جاده ای که وجود دارد وزمینه ساز تصادفات هستند باید برطرف شوند.از جمله این ابزارها
تجهیزات الکترونیکی و پایش تصویری است که شهربا وجود تلاش های به عمل آمده هنوز به آن مجهز نشده است.
نقاط زیادی برای نصب دوربین درشهر مشخص شده است که نیازبه نصب دوربین دارد.
گرچه به گفته مشاورترافیکی شهرداری خمینی شهر برای نتیجه دهی تجهیزات الکترونیکی ابتدا باید زیر ساخت ها مثل خط کشی های عابر پیاده، گردش به چپ و راست، دوربرگردان ها و ... باید کامل شود .
تقویت نیروی انسانی راهور که در جلسات قبل شورای ترافیک بر ضرورت آن تاکید شده بود نیز از دیگر نیازهای کنترل تخلفات است .شاید به دلیل همین کمبود نیروباشدکه وقتی از یک موتور سوار می پرسم که آیا بدون کلاه ایمنی با موتور به اصفهان می روی، می گوید: خیر، چون آن جا موتورم را می گیرند!
او می گوید درخمینی شهر سر همه چهارراه ها مامور نیست. هرچند اگر مامور هم سر چهارراهی باشد، موتورسواران به یکدیگر خبر می دهند و افراد دیگر از کوچه پس کوچه ها و راه های میان بر به راه خود ادامه می دهند!