مردم ما مرتبا می شنوند فلان خانه پایین رفت و فلان مغازه فرو ریخت و حفره ای بزرگ ایجاد کرد. حفاریها برای کشیدن فاضلاب، آب، گاز، برق و ... طی 50 سال اخیر موجب شد بخش های زیادی از تونل در مناطق مختلفی از شهر فرو بریزد. ریزش هایی که همگی به دنبال خود حفره ای بزرگ را پدید می آورد و گوشه ای از یک راز بزرگ را هویدا می نمود.

سه گروه؛ سه رفتار

با هر بار فرورفتن بخشی از تونل، آنان که محافظه کار بودند و از هر نوع ماجراجویی می ترسیدند خاک را روانه تونل می کردند و آن را پر تا مبادا بقیه خانه شان هم پایین برود، مبادا بچه ها شیطنت کنند و سر به تونل بگذارند..

گروه دوم اما از روی کنجکاوی یا از روی طمع سر بر درون آن می نهادند تا اشیایی را از تونل خارج کنند. تلاش اینان اما ظاهرا بی نتیجه نبود و سرنیزه، شمشیر، پی سوز، سکه های طلا، سفال و ... برخی از یافته های آنان از داخل این تونل 6 کیلومتری است. یافته هایی که به سرعت و به صورت قاچاق به فروش رفت تا تاریخ کهن شهر کهندژ را به بهایی نازل بفروشند.

گروه سوم اما نه محافظه کار بودند و نه طمعکار. نه از خرابی خانه شان هراس داشتند و نه طمع اشیای عتیقه درون تونل آنان را به وسوسه می انداخت. آنان دلسوزانی بودند که می دانستند یافتن این تونل چهره شهر را دگر گون خواهد نمود و سیل گردشگران را از سرتاسر جهان راهی خمینی شهر خواهد کرد. می دانستند اشیای عتیقه درون تونل یافته هایی عجیب است که می تواند نه تنها تاریخ این شهر را تغییر دهد بلکه موزه ای از آثار باستانی را در جنب این تونل شکل دهد. اینان اطلاع رسانی به میراث فرهنگی را در دستور کار خود قرار دادند و تعدادی از اشیای تاریخی این منطقه را به عنوان نشان و گواهی برای صحت کار خود به همراه داشتند اما...

راز سر به مهر ماندن دالانه کهندژ چیست؟

کشف تونل باستانی کهندژ به دو دلیل تاکنون به نتیجه ای نرسیده است؛

1- برخی در مرکز استان که به ابعاد و اهمیت این موضوع پی برده اند نگران هستند؛ نگران صنعت توریسم اصفهان. نگران 10 میلیون گردشگری که سالانه راهی اصفهان می شوند و هتل ها و مغازه ها و ... که از این طریق درآمد کسب می کنند. اصفهان اما آثار تاریخی پیش از اسلام ندارد و همین بزرگترین کبودی بر صنعت گردشگری اصفهان است. آثار تاریخی اصفهان همه مربوط به دوره پس از اسلام و عموما متعلق به دورانی است که شاه عباس صفوی پایتخت خود را از قزوین به اصفهان منتقل کرد، یعنی حدود 400 سال پیش. آنان نگران این هستند که کشف تونل ساسانی (با حدود 1600 سال قدمت) با ابعادی بزرگ، طولانی و اعجاب انگیز همه چیز را تحت شعاع خود قرار دهد و این شاید مقدمه ای باشد بر کشف آثاری دیگر از تاریخ خمینی شهر. تاریخی اعجاب انگیزی که در کتاب "انساب ملوک پارس" تالیف دوره سلجوقیان این گونه در مورد آن نوشته شده:"تهمورس نخست دو بنا و آبادی در این محل نزدیک به یکدیگر طرح کرده و بساخت و نام یکی را "سارویه" و دیگری را "مهرین" نهاد و به بازبینی زمان جمعیت و آبادی آن‌جا بسیار شده به یکدیگر پیوست و شهری معتبر گردید."

2- دومین دلیلی که احتمالا تاکنون کشف تونل را به تاخیر انداخته وجود گروه های سودجویی است که با علم به وجود چنین تونلی و با کشف برخی از ورودی ها در حال حفاری در این تونل و خروج آثار باستانی آن هستند. شنیده ها از مناطق خمینی شهر و گفته های محلی از طلافروشان، عتیقه فروشان و گفته های مردمی همه گمانه هایی است که این موضوع را تایید می کند.

بررسی ها نشان از آن دارد که شکستن قفل تونل کهندژ، قفل بزرگتری را هم خواهد شکست و آغازی است برای کشف آثار تاریخی ارزشمند دیگری در خمینی شهر از قبیل قبرستانی با مرده های نشسته (در ایران موضوع مرده های نشسته یا ایستاده مربوط به دوره ای حدود 5-6 هزار سال پیش است) و ...

آثار اقتصادی

بی تردید آثار اقتصادی کشف تونل کهندژ بسیار خواهد بود و می تواند تاثیر فراوانی بر شهر و عمران آن بگذارد. طبق آمار رسمی در سال گذشته بیش از 700 هزار گردشگر از تونل نوش آباد كاشان بازدید کرده اند. با توجه به ارزش و جایگاه تونل کهندژ می توان تصور کرد تعداد گردشگران تونل کهندژ سالاته رقمی فراتر از این بوده و اشتغال حاصل از این موضوع به چه اندازه می باشد. با احتساب ایجاد اشتغال یک نفر به ازای هر 50 گردشگر می توان پیش بینی کرد کشف این تونل حداقل 20 هزار نفر اشتغال مستقیم و مستقیم در شهرستان ایجاد خواهد نمود. افزایش سرانه مردم شهر، عمران و آبادی شهر و ... از دیگر مواردی است که می تواند نتیجه کشف تونل کهندژ باشد. به قول برخی صاحب نظران "کشف تونل کهندژ خمینی شهر را از این رو به آن رو خواهد کرد".